مطالعه شکاف ارزشی بین نسلی زنان قوم ترکمن بر حسب نقش ویژگی‌های فردی و عوامل زمینه‌ای (مقایسه بین نسلی مادران دهه‌ی پنجاه و دختران دهه‌ی هشتاد)

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 4، دوره 16، شماره 46، خرداد 1400، صفحه 77-102   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

مهشید رفیع نژاد¹؛ مهرداد جواهری پور^{* 2}؛ زهرا قاسمی³

¹دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی ، گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،

²استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³استادیار گروه جامعه‌شناسی ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

مارگارت مید معتقد است تغییرات وسیع و عمیق اجتماعی-فرهنگی، شرایط رشد و تربیت نسل جوان­ را متفاوت از شرایط والدین می­سازد؛ در نتیجه یک فاصله­ی نسلی به­وجود می­آید که باعث تفاوت­های ارزشی بین دو نسل می­شود. هدف مقاله­ی حاضر نیز بررسی نقش ویژگی­های فردی و عوامل زمینه­ای در تفاوت­یابی اولویت­های ارزشی دو نسل از زنان است. روش پژوهش کمًی-پیمایش است که برای آزمون فرضیه­ها از آماره­های تی دو گروه مستقل و آنالیز واریانس دوطرفه و سطح معناداری استفاده شده است. ابزار گردآوری داده­ها، پرسشنامه محقق­ساخته شامل 46 سؤال است که با استفاده از نرم­افزار SPSS نسخه­ی 20 روایی­سازه 66/0 و پایایی آن 92/0 برآورد شد. جامعه آماری پژوهش شامل  173264 نفر از زنان متأهل ساکن شهر گنبدکاووس با قومیت ترکمن در سال 1400 است که به روش نمونه­گیری خوشه­ای چند مرحله تعداد 200 زن دهه­ی پنجاه(مادران) و 200 زن دهه­ی هشتاد(دختران) به­عنوان نمونه انتخاب شده­اند. یافته­های پژوهش نشان داد که بین نسل مادران و نسل دختران به لحاظ      ارزشی­های مادی 14/12 درصد و به لحاظ ارزش­های فرامادی 18/17 درصد تفاوت ارزشی وجود دارد. نتایج تحقیق بر اساس مقایسه بیشینه تفاوت میانگین­ها نشان داد که بین شغل، شغل همسر، وضعیت مسکن، سطح تحصیلات، سطح تحصیلات همسر و سطح درآمد نسل مادران و نسل دختران به لحاظ اولویت ارزش­های مادی و فرامادی تفاوت معناداری وجود دارد و ارزش­های مادی و فرامادی برای نسل دختران در مقایسه با نسل مادران از اهمیت بالاتری برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

زنان قوم ترکمن؛ اولویت ارزشی؛ شکاف ارزشی نسلی؛ ویژگی‌های فردی و عوامل زمینه‌ای

مراجع

امیرمظاهری، امیرمسعود؛ منجزی­ پور، زینب (1394)، عوامل اجتماعی مؤثر بر شکاف بین نسلی، مطالعات علوم اجتماعی ایران، دوره 13، شماره 48، صص 16-1.

آزادارمکی، تقی، شریفی­ ساعی، محمدحسین، ایثاری، مریم (1391)، تبارشناسی پوشش زنان در ایران دهه ­های 70 و 80  (تحلیلی بر تحوّلات اجتماعی پوشش و بازنمایی ­های رسانه ­ای آن)، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 2، 96-67.

بابایی ­فرد، اسدالله؛ روحی، مریم (1395)، بررسی تأثیر سبک زندگی بر شکاف نسلی در بین جوانان شهر کاشان، فصلنامه مطالعات میان ­فرهنگی، سال یازدهم، شماره 30، صص 61-45.

پناهی، محمدحسین (1384)، شکاف نسلی در ایران و اثر تحصیلات بر آن، فصلنامۀ علوم اجتماعی، دوره 11، شماره 27، صص 41-1.

پناهی، محمدحسین، علویان، سیدهادی (1397)، فاصله نسلی در ایران: فراتحلیل و نقد تحقیقات پیشین، فصلنامه مطالعات میان فرهنگی، سال سیزدهم، شماره 36، صص 171-147.

پوردهقان، پرندیس، منصور، محمود، باقری، فریبرز (1395)، گسست در روابط بین نسلی و تأثیر آن در شکل­ گیری هویت فرزند خانواده ایرانی، مجله علوم روان­شناختی، دوره پانزدهم، شماره 58، صص 184-167.

تقدسی، پوراندخت، محقق، نادری، کاوسی، اسماعیل (1398)، تأثیر متغیرهای زمین ه­ای بر سبک زندگی دیاسپورای ایرانی مقیم استان بریتیش کلمبیا کانادا، فصلنامه مطالعات میان­ فرهنگی، سال چهاردهم، شماره 39، صص 44-9.

توکل، محمد، قاضی­ نژاد، مریم (1385)، شکاف نسلی در رویکردهای کلان جامعه­ شناختی: بررسی و نقد رهیافت­های نسل تاریخی و تضاد با تأکید بر نظرات مانهایم و بوردیو، نامه علوم اجتماعی، شماره 27، صص 124-95.

ربانی، علی، محمدزاده یزدی، عاطفه (1391)، بررسی کیفی شکاف نسلی ارزشی بین مادران و دختران در مشهد با تأکید بر ارزش­ های دینی، جامعه­ شناسی کاربردی، سال بیست و سوم، شماره 2، صص 88-65.

رجائی، محمدصادق (1397)، تبیین جامعه شناختی تعیین­ کننده­ های جهت­ گیری پوششی زنان، رساله دکترا، رشته بررسی مسائل اجتماعی ایران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج.

ساروخانی، باقر، صداقتی­ فرد، مجتبی (1388)، شکاف نسلی در خانواده ایرانی، دیدگاه­ ها و بینش ­ها، پژوهش­نامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره 4، صص 31-7.

عباسی اسفجیر، علی‌اصغر، سام، شیما، امیریان، ریحانه (1392)، شکاف نسلی در ارزش ­ها: بررسی مقایسه­ ای جوانان و سالمندان، مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال دهم، شماره 38، صص 185-162.

عزتی، یونس، حقیقتیان، منصور، مؤذنی، احمد(1398)، مطالعه جامعه شناختی رابطه سرمایه اجتماعی با توسعه فرهنگی، فصلنامه مطالعات میان­ فرهنگی، سال چهاردهم، شماره 38، صص 64-37.

کفاشی، مجید (1394)، عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر شکاف نسلی جوانان شهر تهران، فصلنامه علمی-پژوهشی زن و جامعه، سال ششم، شماره اول، صص 86-67.

مدیری، فاطمه (1397)، گونه ­های مختلف ارزش ­های خانوادگی و همبسته­ های اقتصادی اجتماعی آن در شهر تهران، فصلنامه جامعه­شناسی کاربردی، سال بیست و نهم، شماره 1، صص 166-147.

مقتدائی، مرتضی، ازغندی، علیرضا، طاهری، ابوالقاسم، صلاحی، ملک یحیی (1397)، سیاست­گذاری فرهنگی و مدیریت شکاف نسلی در ایران، فصلنامه مطالعات میان فرهنگی، سال سیزدهم، شماره 34، صص 141-113.

مقتدائی، مرتضی، زیباکلام، صادق (1399)، نقش ابزارهای رسانه­ ای پیشرفته در ایجاد شکاف نسل­ها در ایران با نگاهی به بیانیه­ ی گام دوم انقلاب، فصلنامه مطالعات میان ­فرهنگی، سال پانزدهم، شماره 42، صص 62-35.

Abercrombie, N, Hill, S., and Turner, B. S. (1994). The Penguin Dictionary of Sociology. Third Edition, USA: New York, Published by the Penguin Group.

Aggarwal, M., Rawat, M. S., Singh, S., Srivastava, S., and Pammi, G. (2017). Generation Gap: An Emerging Issue of Society. International Journal of Engineering Technology Science and Research. 4(9): 973-983.

-Albert, I., Ferring, D., & Michels, T. (2013). Intergenerational Family Relations in Luxembourg: Family Values and Intergenerational Solidarity in Portuguese Immigrant and Luxembourgish Families. University of Luxembourg, Route de Diekirch, B.P.2.

ldelina Lijadi, Anastasia. (2019). What are universally accepted human values that define ‘a good life’? Historical perspective of value theory. Working Papers on work of the International Institute for Applied Systems Analysis, A-2361 Laxenburg, Austria, 1-30.

Dhiman, P. K., and Jain, Ms. S. (2016). Generations Gaps- Issues and Challenges. Saudi Journal of Humanities and Social Sciences. 1(3): 81-87. 

Inglehart,  R.  F. (2017). Evolutionary  Modernization  Theory: Why People’s Motivations are changing.  Changing    Societies    & Personalities, 1(2): 136-151.

Mead, M. (1971). Culture and Commitment: A Study of the Generation Gap. Review by: Cora du Bois, American Anthropologist. 73(6): 1291-1293.

Oxford Dictionary of English. Third Edition, Edited by Angus, Stevenson, et.al. © Oxford University Press 2010.

Radulescu, M.M., Ghinea, V. M. and Cantaragiu, R. (2018). Intergenerational gap dynamics. Proceedings of the International Conference on Business Excellence. 829-842.

Schwartz, S. H. (2012). An Overview of the Schwartz Theory of Basic Values. Online Readings in Psychology and Culture. 2(1).  

Tuulik, K. Õunapuu, T., Kuimet, K., and Titov, E. (2016). Rokeach’s instrumental and terminal values as descriptors of modern organisation values. International Journal of Organizational Leadership. Vol 5, 151–161.

Woodman, D. (2017). The sociology of generations and youth studies. Furlong, A (Ed.). Routledge Handbook of Youth and Young Adulthood , 2ND Edition, 20-26.