تاثیرپذیری و تاثیرگذاری معماری و شهرسازی از فرهنگ مصرفی معاصر

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 5، دوره 16، شماره 46، خرداد 1400، صفحه 103-132   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

علی عسگری^{* 1}؛ راضیه فتحی²

¹گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد رشته معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران.

چکیده

تولید و مصرف علاوه بر موضوعیت در علوم اقتصادی، بر فرهنگ و اجتماع نیز تاثیرگذار و با توجه به وابستگی زندگی به مکان و مکان بر زندگی، بر بستر معماری و شهرسازی نیز تعمیم می یابد. این موضوع در مقیاسهای کلان تا خرد در گام نخست به عنوان فضایی برای بروز و ظهور فرهنگ مصرف نقش ایفا نموده و در صورت عدم بررسی و عیان سازی رویکرد طراحانه خود، می تواند همسو با ایدئولوژی جدید، لطمه های عمیق تری بر پیکره نظام اجتماعی وارد نماید. بدین منظور این پژوهش با پارادایم تفسیر گرایی و رویکرد زمینه گرایی با بهره گیری از روش های ترکیبی میدانی و وامداری از ادبیات معاصر پژوهش در حوزه های علوم اجتماعی، روانشناسی و اقتصاد، اقدام به کدگذاری زمینه های بروز موضوع در کالبد و برنامه معماری نموده است. این موضوع به واسطه اهمیت بیشتر فضاهای مصرفی تاکید بیشتر بر فضاهای تجاری و تفریحی-گردشگری داشته که خواستگاه مشهود مصادیق نظری پژوهش خواهند بود. در عین حال که این پژوهش گام های ابتدایی برای ورود به ابعاد فضایی موضوع مورد بحث به شمار می رود، می توان چنین استنباط نمود که، معماری و شهرسازی، امکان تحقق فضاهای تهی از ماهیت اجتماعی به عنوان بسترهایی برای مصرف سطحی در اختیار فرهنگ مصرف قرار داده که نظام دهنده ی مکانی بی زمان، سطحی، غیر واقعی و فاقد هویت اجتماعی است که از جنبه تاثیرگذاری و تأثیرپذیری روز افزون خود، می تواند در روندی تصاعدی موجبات اختلالات عمیق تری در بستر فرهنگی و اجتماعی پدید آورد که این مهم در حوزه برخی از شهرهای کشور نیز قابل رویت و تامل است.
 

کلیدواژه‌ها

فضای معماری؛ شهر پساصنعت؛ فضای عمومی؛ فرهنگ مصرفی؛ زندگی روزمره؛ پست‌مدرنیسم

مراجع

بودریار، ژان (1393)، آمریکا، ترجمه عرفان ثابتی، ققنوس، تهران، 1393.

بودریار، ژان (1390)، جامعه مصرفی، ترجمه پیروز ایزدی، ثالث، تهران، 1390.

حبیبی، لیلا، محمودی پاتی، فرزین (1396)، از بازار تا پاساژ: تحلیلی بر سیر تحولات فضاهای تجاری مدرن در شهر تهران، باغ نظر، تهران، 1396.

خزاییان، سیما، نیازی، محسن، عمرانی‌پور، علی (1400)، مطالعه تطبیقی رابطه معماری، مصرف و فرهنگ در خانه‌های دو بافت قدیم و جدید شهر همدان، هویت شهر، تهران، 1400.

دالن‌جی، تیموتی (1388)، جامعه‌شناسی مصرف: گردشگری و خرید، ترجمه علی‌اصغر سعیدی و محمدحسین‌آبادی، جامعه‌شناسان، تهران، 1388.

عسگری، علی، نصیر سلامی، محمدرضا، سلطان‌زاده، حسین، هاشم‌نژاد، هاشم (1397)، معماری مصرفی؛ تحلیلی معناشناختی بر پدیده مصرف در مراکز خرید بزرگ تجاری، باغ نظر، تهران، 1397.

فرهادی محلی، علی (1390)، بررسی تحلیلی پدیده جهانی‌شدن با تمرکز بر حوزه فرهنگ، مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، تهران، 1390.

فلامکی، محمد منصور (1391)، شکل‌گیری معماری در تجارب ایران و غرب، فضا، تهران، 1391.

مامفورد، لوییز (1386)، فرهنگ شهرها، ترجمه عارف اقوامی مقدم، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، تهران، 1386.

محمد پور، احمد (1398)، ضد روش؛ زمینه‌های فلسفی و رویه‌های علمی در روش شناسی کیفی، قم، لوگوس.

Anderton, F. and Chase, J. Las Vegas: A Guide to Recent Architecture, Cologne: Könemann, 1997

-Baudrillard, J. America. London: Verso, 1988

-Bauman, Z. Globalization: Consuming Life, Polity, 2000

-Baydar, G. The Cultural Burden of Architecture. Journal of Architectural Education, 2004

-Bennet, A. Culture and Everyday Life, Sage, 2005

-Corrigan, P. The Sociology of Consumption: An Introduction, Sage, 1997

-Cowan, R. The Dictionary of Urbanism, Streetwise Press, 2005

-Dear, M. Flusty, S. The Spaces of Postmodernity: Readings in Human Geography, Wiley, 2002

-Glaser, Barney. Strauss, Anselm. 1967. Discovery of Grounded Theory, Transaction Publishers

Goldberger, P., “The rise of the private city”, pp. 135–149 in J. Vitullo- Martin (ed.) Breaking Away: The Future of Cities, New York: Twentieth Century Fund Press, 1996

-Gottdiener, M. “The consumption of space and the spaces of consumption”, pp. 264–285 in M. Gottdiener (ed.) New Forms of Consumption: Consumers, Culture and Commodification, Oxford: Rowman & Littlefield, 1999

-Gottdiener, M. New Forms of Consumption: Consumers, Culture, and Commodification, Rowman & Littlefield, 2000

-Hornby, A.N. Oxford Advanced Learner’s Dictionary, Oxford University Press, 2002

-Huxtable, A. L. (1997) The Unreal America, New York: WW Norton, 1999

-Isin, E. and Wood, P. Citizenship and Identity. Sage, 2001

-Light, J. “From Cityspace to Cyberspace”, pp. 109–130 in M. Crang, P. Crang and J. May (eds) Virtual Geographies: Bodies, Spaces and Relations, London: Routledge, 1999

-Maudlin, D. and Vellinga, M. Consuming Architecture: On the occupation, appropriation and interpretation of buildings eds., Routledge, 2014

-McCracken, G. Culture and Consumption, Bloomington: Indiana University Press, 1990

-Mclntosh, C. Cambridge Advanced Learner’s Dictionary, Cambridge University Press, 2005

-Miles, S. and Miles, M. Consuming Cities, Basingstoke, Palgrave, 2004

-Miles, S. Spaces for Consumption: pleasure and placelessness in the post-industrial city, SAGE Publications, New Delhi, 2010

-Rapoport, A. Using Culture in Housing Design. Housing and Society, 1998

-Rendell, J. “Thresholds, passages and surfaces: touching, passing and seeing in the Burlington arcade”, pp. 168–191 in A. Coles (ed.) (1999) The Optic of Walter Benjamin [de-, dis-, ex-, vol. 3], London: Black Dog, 1999

-Rendell, J., The Pursuit of Pleasure: Gender, Space and Architecture in Regency London, London: Continuum, 2002

-Ritzer, G. Blackwell Encyclopedia of Sociology, Blackwell, 2007

-Ritzer, G. Enchanting a Disenchantized World: Revolutionizing the Means of Consumption, Thousand Oaks: Pine Forge, 1999

Rothman, H., Neon Metropolis: How Las Vegas Started the Twenty-First Century, London: Routledge, 2002

-Sack, R. D., Place, Modernity and the Consumer’s World, London: Johns Hopkins University Press, 1992

-Sherman, L. Strang, H. 2003. "Experimental Ethnography: The Marriage of Qualitative and Quantitative Research", In, The Annals of the American Academy of Political and Social Science Series

-Urry, J., Consuming Places, London: Routledge, 1995

-Urry, J., The Tourist Gaze, Bristol, London: Sage Publication, 1990.-Venturi, R. Brown, D. S. and Izenour, S., Learning From Las Vegas, Cambridge, MA: MIT Press, 1972