رعایت هنجارهای فنی و بلاغی زبان فارسی نوشتاری معیار در نوشته‌های فضای تلگرام: بررسی تأثیر هویت زبانی و کاربرد زبان فارسی به‌عنوان زبان اول یا زبان دوم

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 6، دوره 13، شماره 49، بهمن 1400، صفحه 80-103   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2022.688375

نویسندگان

هوشیار رشیدی¹؛ عادل دست‌گشاده(نویسنده مسئول)²؛ محمد صدیق زاهدی³

¹دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، سنندج، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، سنندج. ایران.

³استادیار دانشگاه فرهنگیان سنندج

چکیده

این مطالعه تأثیر هویت زبانی گویشوران زبان فارسی و کاربرد آن به‌عنوان زبان اول یا زبان دوم را بر رعایت هنجارهای فنی و بلاغی فارسی نوشتاری معیار در فضای تلگرام بررسی کرد. ۱۱۵ نفر از کاربران تلگرام که دانشجوی کاردانی و کارشناسی بودند به‌صورت تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه زبان مادری و زبان دوم هرکدام با زیرگروه‌های هویت زبانی بالا و پایین تقسیم شدند (مجموعاً چهار گروه ۲۵ نفری). سپس، صفحاتی از نوشته‌های آن‌ها در تلگرام از حیث فنی و بلاغی بررسی شد. نتایج نشان داد که در املا و کاربرد ویرگول، هویت زبانی در هر دو گروه زبان اول و دوم نقش تعیین‌کننده‌ای داشت، ولی در کاربرد نقطه، هویت زبانی فقط در گروه زبان اول مؤثر افتاد و در کاربرد علامت سوال، هویت زبانی نقش مؤثری ایفا نکرد. هم‌چنین، در هر دو گروه زبان اول و دوم، هویت زبانی با استفاده از تعابیر مناسب و چینش صحیح ارکان جمله توأم بود. در املا، ویرگول، علامت سؤال، تعابیر مناسب و ترتیب ارکان جمله، عامل زبان دوم بودن مؤثرتر از هویت زبانی بود ولی در حیطه کاربرد ویرگول، این عامل فقط برای گروه هویت زبانی بالا مؤثر بود.

کلیدواژه‌ها

هنجارهای فنی و بلاغی؛ هویت زبانی؛ زبان اول؛ زبان دوم؛ زبان فارسی نوشتاری معیار

مراجع

منابع

بامشاد، سمانه (۱۳۹۴). زبان در شبکه‌های اجتماعی. مرکز آموزش و پژوهش موسسه همشهری. مهر ۹۴.  بازیابی از http://hamshahritraining.ir

  بیجن‌خان، محمود (۱۳۹۱). خط و زبان فارسی در فضای مجازی. همایش محتوای ملی در فضای    مجازی، تهران، کنسرسیوم محتوای ملی،  بازیابی از http://www.civilica.com

ترکیه رچگانی، معصومه (۱۳۸۷). بررسی زبان پیام کوتاه تلفن همراه در بین کاربران فارسی‌زبان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه الزهرا.

رضا نیا، آوات (۱۳۸۹). «اینترنت و حوزه عمومی، مطالعه موردی: تحلیل سایت گفتمان»، برگرفته از سایت

 موسسه تحقیقات همشهری به آدرس:https://www.hccmr.com/news-۴۳۷.aspx

زندی، بهمن؛ ربانی، فاطمه (۱۳۸۸).« بررسی میزان هم‌خوانی زبان پیام کوتاه با زبان فارسی معیار»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره ۲، شماره ۱، صص ۴۷-75

ذوالفقاری، حسن (۱۳۸۵). الگوهای غیرمعیار در زبان مطبوعات، تهران: مرکز تحقیقات زبان و ادب فارسی. شهریاری فرد، آذین؛ چلمقانی، علی (۱۳۹۲). «زبان فارسی در شبکه‌های اجتماعی»، مجموعه مقالات  نخستین هم‌اندیشی زبان و اینترنت، تهران. نشر نویسه پارسی، صص ۲۷-45.

جناب اصفهانی، فاطمه (۱۳۸۵). «عبور از خط: درآمدی بر رسانه»، ضمیمه خردنامه همشهری. شماره، ۴۷، صص ۱-8

حدادی، فرنوش (۱۳۹۰). بررسی عملکرد نوشتاری ایرانیان و غیر ایرانیان در محیط‌های مجازی و واقعی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران.

صباغی، علی (۱۳۹۴). بیداد غلط نویسی در شبکه‌های اجتماعی. بازیابی از http://entekhab.ir

صفار مقدم، احمد (۱۳۹۲). «تفاوت‌های گفتار و نوشتار در آموزش مهارت گفتاری زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان»، زبان شناخت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال چهاردهم، شماره سوم، پاییز و زمستان ۱۳۹۲، صص ۱۱۵-140.

خانیکی، هادی؛ موسوی، سیده ثریا (۱۳۹۴). درآمدی بر مطالعه دگرگونی نوشتار فارسی در پیام‌های ارسالی کاربران وایبر، همایش ملی تلفن همراه هوشمند و سبک زندگی.

کوثری، مسعود؛ خیرخواه، طاهره (۱۳۸۷). «تحلیل محتوای پیام‌های کوتاه دانشجویان دانشگاه‌های تهران». تحقیقات فرهنگی ایران، دوره ۱، شماره ۲، صص ۷۸-57

یاوری، زهرا (۱۳۹۰). بررسی گفتگوهای اینترنتی در چارچوب راهکارهای گرایس. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

Block, D. 2007. Second language identities. London: Continuum.

Eckert, P. (1989). The whole woman: Sex and gender differences in variation.

 Language Variation and Change, 1, 245-67.

Rezaei, S. Khatib, M. & Baleghizadeh, S. (۲۰۱۴) Language identity among Iranian

 English language learners: A nationwide survey. Journal of Multilingual and

 Multicultural Development, ۳۵(۵), ۵۲۷-536. DOI:۱۰٫۱۰۸/0