نقد و بررسی محتوایی طنزهای ابوتراب جلّی

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 15، شماره 40 - شماره پیاپی 2، شهریور 1397، صفحه 205-228   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حبیب حاجی پور¹؛ پروین دخت مشهور^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.

چکیده

چکیده
طنزپردازی در گسترۀ ادبیّات فارسی پیشینه­ای دور و دراز دارد و در دوران معاصر نیز، از سوی برخی شخصیّت­ها دنبال شده است. در این میان، ابوتراب جلّی در اشعار خود به طرزی هنرمندانه طنّازی کرده و از مشکلات اجتماعی سخن گفته است. همچنین، انتقادهای سیاسی، فرهنگی- اخلاقی و حتّی ادبی خود را در قالب طنز عرضه داشته است. طنز جلّی با توجّه به بسامد بالای مفاهیم انسانی و اجتماعی، در شمار آثار متعّهد قرار می­گیرد. به این دلیل، در مقالۀ حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، محور طنزهای جلّی بررسی و تحلیل شده است. مهم­ّترین نتایج تحقیق نشان می­دهد که رویکردهای شاعر عبارت است از: نقد سیاسی، فرهنگی- اخلاقی، اجتماعی، و ادبی. شاعر با استفاده از داستان­های تاریخی و دینی سعی کرده است مشکلات متعدّد مردم ایران را در زمان حکومت وقت با نگرشی انتقادی نشان دهد. این نقدها در غالب موارد تند و نیش­دار به نظر می­رسد.

کلیدواژه‌ها

کلیدواژه‌ها: طنز؛ ابوتراب جلّی؛ سیاست؛ اجتماع؛ فرهنگ و اخلاق

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

1-  آرین­پور، یحیی، (1372)، از صبا تا نیما، ج2، چاپ پنجم، تهران: زوّار.

2-  اصلانی، محمّدرضا، (1385)، فرهنگ اصطلاحات و واژگان طنز، تهران: کارون.

3-  انوشه، حسن، (1376)، فرهنگنامۀ ادب فارسی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

4- پُلارد، آرتور، (1391)، طنز، ترجمۀ سعید سعیدپور، چاپ پنجم، تهران: مرکز.

5-  جوادی، حسن، (1384)، تاریخ طنز در ادبیّات فارسی، چاپ اوّل، تهران: کاروان.

6- خلفی، زهرا، (1386)، شرنگ شیرین؛ یادمان ابوتراب جلّی، با مقدّمۀ محمّدرضا سنگری، چاپ اوّل، قم: مرتضی.

7- زرویی نصرآباد، ابوالفضل، (1390)، «مصاحبه با استاد ابوتراب جلّی»، ارائه­شده در: محبوب دیرآشنا؛ یادنامۀ ابوتراب جلّی، چاپ اوّل، تهران: دفتر طنز حوزۀ هنری، ازص 80 تا ص 88.

8- زرّین­کوب، عبدالحسین، (1346)، شعر بی­دروغ، شعر بی­نقاب، تهران: انتشارات علمی.

9- شمیسا، سیروس، (1373)، انواع ادبی، تهران: فردوس.

10- قرشی، عمادالدّین، (1390)، محبوب دیرآشنا؛ یادنامۀ ابوتراب جلّی، چاپ اوّل، تهران: دفتر طنز حوزۀ هنری.

11- موریل، جان، (1393)، فلسفۀ طنز، ترجمۀ محمود فرجامی و دانیال فرجامی، چاپ دوّم، تهران: نشر نی.

12- همایی، جلال­الدّین، (1389)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ اوّل، تهران: اهورا.