آسیب‌شناسی زیبایی‌شناختی شعر امروز

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 15، شماره 41، آذر 1397، صفحه 1-24   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه حیدری¹؛ آرش مشفقی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی ، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

²گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

چکیده

چکیده
شعر امروز هم در حوزۀ محتوا و رویکردهای مفهومی آن و هم در زمینۀ شکل، دستخوش گونه‌هایی از تغییرات شده که در نهایت به برجسته‌سازی شعر انجامیده است. این برجسته‌سازی‌ها از نظر منتقدان و پژوهشگران، گاهی نوآوری و گاهی آسیب قلمداد شده است. شعر امروز بنا به دلایل مختلفی از نواقص و آفت‌های زیادی آسیب دیده است که در دو محور عمدۀ شکلی و محتوایی تقسیم‌بندی می‌شود. سعی این مقاله بررسی بخش‌هایی از این آسیب‌هاست که در شکل و محتوا به حوزه‌های مختلف از جمله: واژگان، موسیقی، زبان محاوره‌ای، صرفی و نحوی، معانی و مضامین ... می‌پردازد و هر کدام از این موارد بسته به مجال و ضرورت مقاله با ذکر نمونه شعر از چند شاعر برگزیده و برجسته مانند: نیما یوشیج، اخوان ثالث، احمد شاملو، فروغ فرّخزاد، سهراب سپهری، طاهره صفّارزاده، و... همراه است تا با آسیب‌شناسی جنبه‌های زیبایی‌شناختی شعر امروز به بیان ریشه‌ها و دلایل ضعف کمّی و کیفی آن بپردازد.

کلیدواژه‌ها

کلید واژها: آسیب‌شناسی؛ زیبایی‌شناختی؛ شعر امروز؛ شکل؛ محتوا

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

1- اخوان ثالث، مهدی، (1377)، از این اوستا، تهران: انتشارات مروارید، چاپ دهم.

2- اسماعیلی، امیر؛ صدارت، ابوالقاسم، (1347)، جاودانۀ فروغ فرّخزاد، تهران: انتشارات مرجان،  چاپ دوّم.

3- باباچاهی، علی، (1377)، گزاره‌های منفرد، تهران: نشر نارنج، چاپ اوّل.

4- ــــــــــــ ، (1381)، سه دهه شاعران حرفه‌ای، تهران: نشر ویستار،چاپ اوّل.

5- ــــــــــــ ، (1385)، بیرون پریدن از صف، (گفت‌وگو، نقد و نظر، مقاله)، به کوشش مازیار نیستانی، کرمان، مفرغ نگار، چاپ اوّل.

6- ــــــــــــ ، (1392)، عقل عذابم می‌دهد، تهران: انتشارات زاوش، چاپ دوّم.

7- ــــــــــــ ، (1392)، مجموعه اشعار، انتشارات نگاه، تهران، چاپ اوّل.

8- باقی‌نژاد، عبّاس، ( 1387)، تأمّلی در ادبیّات امروز: تاریخ تحلیل و نقد شعر معاصر فارسی از مشروطیّت تا دهة هشتاد، تهران: نشر کتاب پارسه، چاپ اوّل.

9- براهنی، رضا، (1394)، خطاب به پروانه‌ها، تهران: نشر مرکز،چاپ هفتم.

10- ـــــــــ ، (1358)، طلا در مس، ج اوّل، تهران: کتاب زمان، چاپ دوّم.

11- پورنامداریان، تقی، (1381)، سفر در مه، تهران: انتشارات نگاه، چاپ اوّل.

12- حسن‌لی، کاووس، (1386)، گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: انتشارات ثالث،  چاپ اوّل.

13- حقوقی، محمّد، (1376)، شعر زمان ما (1)، احمد شاملو، تهران: انتشارات نگاه، چاپ چهارم.

14- خویی، اسماعیل، (1349)، زان رهروان دریا، تهران: نشر رز، چاپ اوّل.

15- ــــــــــــ ، (1349)، بر بام گردباد، تهران: انتشارات رز، چاپ اوّل.

16- رجایی، نجمه، (1378)، آشنایی با نقد ادبی معاصر عربی، مشهد: انتشارات فردوسی، چاپ اوّل.

17- رجبی، فرهاد، (1392)، «کارکرد لفظی و معنوی تکرار در شعر احمد مطر و عمران صلاحی»، ادب عربی، تهران: دانشگاه تهران، شماره 3، (47-68).

18- ـــــــــــ ، (1349)، من از دوستت دارم، تهران: نشر روزن، چاپ اوّل.

19- رؤیایی، یدالله، (1357)، از سکوی سرخ، تهران: نشر مروارید، چاپ اوّل.

20- سپهری، سهراب، (1393)، هشت کتاب، قم: انتشارات نگاه آشنا، چاپ اوّل.

21- شاملو، احمد، (1381)، مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها، تهران: انتشارات زمانه، چاپ سوّم.

22- شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1386)، موسیقی شعر، انتشارات آگه، تهران، چاپ دهم.

23- ـــــــــــــ، (1391)، رستاخیز کلمات، انتشارات سخن، تهران، چاپ سوّم.

24- شمیسا، سیروس، (1374)، نگاهی به شعر سهراب سپهری، تهران: انتشارات مروارید، چاپ ششم.

25- ـــــــــــــ ، (1393)، مکتب‌های ادبی، تهران: نشر قطره، چاپ ششم.

26- صفارزاده، طاهره، (1365)، بیعت با بیداری، شیراز: نشر نوید، چاپ سوّم.

27- طوسی، خواجه نصیرالدّین، (1373)، اخلاق ناصری، به تصحیح و توضیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، انتشارات خوارزمی، تهران.

28- عبّاس، حسن، (1998)، خصائص الحروف العربیه و معانیها، دمشق: اتّحاد الکتاب العرب.

29- علی پور، مصطفی، (1387)، ساختار زبان شعر امروز، تهران: انتشارات فردوس، چاپ سوّم.

30- فتوحی، محمود، (1385)، بلاغت تصویر، تهران: انتشارات سخن، چاپ اوّل.

31- فرّخزاد، فروغ، (1391)، دیوان اشعار، گردآورنده: محمّد طاهری، مشهد: راهیان سبز، چاپ اوّل.

32- فلاّح، مهرداد، (1380)، از خودم، تهران: انتشارات نیم نگاه، چاپ اوّل.

33- کزّازی، جلال الدّین، (1374)، بیان 1، زیباشناسی سخن پارسی، انتشارات ماد( وابسته به نشر مرکز)، تهران، چاپ سوّم.

34- لنگرودی، شمس، (1378)، تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد دوم، نشر مرکز، تهران، چاپ دوّم.

35- لوطیج، محمّد، (1393)، هفتاد گل زرد، علی باباچاهی در وصفی دیگر، سرزمین اهورایی، تهران، چاپ اوّل.

36- مدرّسی، فاطمه و محمّد بامدادی، (1389)، «نگاهی به موسیقی اشعار شفیعی کدکنی»، مطالعات زبانی بلاغی، (فصلنامه تخصّصی)، شماره یک، صص 140-115.

37- نیمایوشیج، (علی اسفندیاری)، (1388)، مجموعه کامل اشعار، گردآوری و تدوین: سیروس طاهباز، انتشارات نگاه، تهران، چاپ نهم.