بررسی و تحلیل درون‌مایه سرور در ترانه‌های محلی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

دوره 13، شماره 49، بهمن 1400، صفحه 263-286   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2022.688481

نویسندگان

محمد امین محمدپور¹؛ علی‌اصغر بابا صفری(نویسنده مسئول)²

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحدسیرجان

²دانشیار دانشگاه اصفهان

چکیده

در این جستار به شیوه کتابخانه‌ای درون‌مایه سرور در ترانه‌سرایی تحلیل و بررسی می‌شود. پس از تعریف ترانه و بررسی سیر آن درگذشته و امروز، ویژگی‌های ترانه‌های شادی را می‌کاویم و این ترانه‌ها ازنظر کاربرد و مضمون و محتوا طبقه‌بندی می‌شوند و به نمونه‌های آن‌ها می‌پردازیم. ترانه اصطلاحی عام است که به انواع قالب‌های شعری ملحون یا همراه موسیقی به‌ویژه فهلویات، دوبیتی، رباعی و تصنیف گفته می‌شود. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که درون‌مایه سرور، بخش قابل‌توجه ای از ترانه‌ها را شکل داده است. این ترانه‌ها به بخش‌های ترانه‌های عروسی، ترانه‌های شادی‌، ترانه‌های رقص و ترانه‌های روحوضی تقسیم می‌شوند که در میان این بخش‌ها بیشترین بسامد مربوط به ترانه‌های عروسی است. زبان این ترانه‌ها ساده و عامیانه است و کلام بیش‌تر این ترانه‌ها با سازهای موسیقی همراه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

ادبیات غنائی؛ ترانه؛ درون‌مایه؛ ترانه‌های سرور

مراجع

منابع

احمدپناهی، محمد (۱۳۸۳). ترانه و ترانه‌سرایی در ایران: س‍ی‍ری‌ درت‍رانه‌های‌ ملی‌ای‍ران. چاپ اول. تهران: سروش.

افتخار زاده، افسانه (۱۳۸۸). قصه‌های بلوچی. چاپ اول. تهران: چشمه.

الهامی، فاطمه؛ سنجرانی، فداحسین (۱۳۹۵). سیتک های سیستانی. چاپ اول. زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.

الیاده، میرچا (۱۳۸۷)، مقدس و نامقدس، ترجمه نصرالله زنگویی، چاپ دوم، تهران: سروش.

ام‍ج‍دی، اس‍دال‍ل‍ه‌ (۱۳۷۰). ‌ن‍غ‍م‍ات‌ ف‍ول‍ک‍ل‍وری‍ک‌ ک‍ردی‌. چاپ اول. بی‌جا: اسدالله امجدی.

 باباچاهی، علی (۱۳۶۸). شروه سرایی در جنوب ایران. چاپ اول. تهران: مرکز فرهنگی هنری اقبال.

 پوره، کاظم (۱۳۸۱). موسیقی و ترانه‌های بختیاری. چاپ اول. تهران: آنزان.

 تفضلی، احمد (۱۳۷۶). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. چاپ اول. تهران: سخن.

حسینی، بیژن (۱۳۷۶). اشعار و ترانه‌های مردمی بختیاری. چاپ اول. اصفهان: شهسواری.

جعفری قریه علی، حمید (۱۳۹۷)، «ویژگی‌های سبکی ترانه‌های تخت حوضی»، دوماهنامه فرهنگ‌عامه، شماره ۲۱، صص ۱۹۹ – ۲۲۳.

 جمالیان، برزو؛ کرمی، محمدحسین؛ نظری، جلیل (۱۳۹۴)،  « نگاهی به اشعار و ترانه‌های عروسی در کهگیلویه » فصلنامه ادبیات و زبان‌های محلی ایران‌زمین، شماره ۱۰، صص ۲۱ – ۴۰.

 خالقی، روح اللّه (۱۳۸۵). سرگذشت موسیقی ایران. بخش ۱. چاپ ششم. تهران: صفی علیشاه.

خسروی، عبدالعلی (۱۳۶۸). فرهنگ بختیاری. چاپ اول. تهران: فرهنگسرا.

 درویشی، م‍ح‍م‍درض‍ا ‌(۱۳۷۴). ب‍ی‍س‍ت‌ ت‍ران‍ه‌ م‍ح‍ل‍ی‌ ف‍ارس. چاپ اول. تهران: ماهور.

 ذوالفقاری، حسن و لیلا احمدی کمر پشتی (۱۳۸۸). « گونه شناسی بومی سروده‌های ایران ». ادب پژوهی. شماره ۷ و ۸، صص ۱۴۳ – ۱۷۰.      

 رستمی، راضیه؛ ریاحی زمین، زهرا (۱۳۹۷). « گونه شناسی تحلیلی اشعار عامه در بوشهر ». دوماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه، شماره ۲۷. صص ۱۳۹ – ۱۶۴.

 ژوکوفسکی، والنتین (۱۳۸۲). اشعار عامیانه ایران در عصر قاجار. به کوشش عبدالحسین نوایی. چاپ اول، تهران: اساطیر.

 ستاری، جلال (۱۳۷۶). رمز اندیشی و هنر قدسی. چاپ دوم. تهران: مرکز.

________ (۱۳۸۶). مدخلی بر رمزشناسی. چاپ هشتم. تهران: مرکز.

شکور زاده، ابراهیم (۱۳۶۹). عقاید و رسوم مردم خراسان. چاپ اول. تهران: سروش.

شمیسا، سیروس (۱۳۸۶). سیر رباعی در شعر فارسی. چاپ اول. تهران: علم.

 شهرانی، عنایت‌الله (۱۳۷۰). « دوبیتی‌های تاجیکی در بدخشان ». ایران نامه. شماره ۳۵، صص ۵ – ۱۹.

 طبری، احسان (۱۳۵۹). « ترانه‌های عامیانه و برخی مختصات فنی و هنری آن ». نوشته‌های فلسفی و اجتماعی. چاپ اول. تهران: حزب توده ایران. صص ۵۲۱ – ۵۴۲.               

 عبداللهی، احمد (۱۳۷۲). ترانه‌ها و مثل‌های بختیاری. چاپ اول. اصفهان: موسسه فردا.

 مؤید محسنی، مهری (۱۳۸۱). فرهنگ عامیانه سیرجان. چاپ اول. کرمان: مرکز مردم‌شناسی.

 نشاط، محمود (۱۳۴۲). زیب سخن یا علم بدیع فارسی. چاپ اول. تهران: مهرآیین.    

نقوی، اکبر (۱۳۸۵). فرهنگ گویش کرمان. چاپ اول. کرمان: مرکز کرمان شناسی.

هدایت، صادق (۱۳۱۰). اوسانه. چاپ اول، تهران: فردوسی.

 همایونی، صادق (۱۳۴۸). یک هزار و چهارصد ترانه محلی. چاپ اول. شیراز: کانون تربیت.

 _________  (۱۳۷۹). ترانه های محلی فارس. چاپ اول. شیراز. بنیاد فارس شناسی.