بررسی و تطبیق کهن الگوی سایه با داستان «بشر پرهیزکار» از هفت پیکر نظامی

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 15، شماره 41، آذر 1397، صفحه 47-60   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

وجیهه ترکمانی باراندوزی^*

استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد چالوس ، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس ، ایران.

چکیده

چکیده
«سایه» یکی ازکهن الگوهای معروف کارل گوستاویونگ، روان شناس و دانشمند معروف سوییسی است؛ وی در نظریّۀ «فرایند فردیّت» کهن الگوهایی را معرّفی می‌کند که در درون همۀ انسان‌ها مشترک است. او معتقد است انسان با شناختن و درک این کهن الگوها در اعماق وجود خود، به تکامل و خوشبختی می‌رسد. از جملۀ این کهن الگوها، شادو«shadow» یا سایه است که یونگ آن را به عنوان بُعد تاریک وجود معرّفی می‌کند. سایه در واقع تمام صفات ناپسند و زشتی است که گاه دررفتار انسان ها خواسته یا ناخواسته دیده می‌شود. ما قصد داریم این کهن الگو را در رفتار شخصیّت اصلی داستان گنبد سوم از هفت پیکر نظامی بررسی کنیم و نشان دهیم که «بشر» که به پرهیزکاری شهرت یافته است چگونه در سفری روحانی با سایۀ خود آشنا می شود و پس از مرگ نمادین سایه، به فرایند فردیّت یا همان تکامل و خوشبختی نمادین دست می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: یونگ؛ نظامی؛ هفت پیکر؛ فرایندفردیّت؛ سایه؛ گنبد سوم

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

• بهار، مهرداد، (1375)، پژوهشی دراساطیر ایران، چاپ اوّل، تهران: نشرآگه.
• بلیسکر، ریچارد، (1388)، اندیشه یونگ، ترجمۀحسین پاینده، چاپ سوم، تهران: نشرآشیان.

3- برونو، فرانک، (1384)، فرهنگ توصیفی روان شناسی، ترجمۀ فرزانه طاهری و مهشید پارسایی، چاپ سوم، تهران: ناهید.

4- فوردهام، فریدا، (1388)، مقدّمه‌ای بر روان شناسی یونگ، ترجمۀ مسعود میربها، تهران: جامی.

5- مورنو، آنتونیو، (1380)، یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمۀ داریوش مهرجویی، چاپ دوم، تهران: مرکز.

6- نظامی گنجه‌ای، الیاس، (1390)، هفت پیکر، تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی به کوشش دکتر سعید حمیدیان، چاپ نهم، تهران: نشر قطره.

7- یونگ، کارل گوستاو، (1359)، انسان و سمبولهایش، ترجمۀ ابوطالب صارمی، چاپ دوم، تهران: پایا.

8- ____________، (1391)، انسان و سمبولهایش، ترجمۀ محمود سلطانیه، چاپ هشتم، تهران: جامی.