جایگاه فیل هندی در سپاهیگری عصر غزنوی

پژوهش نامه تاریخ

دوره 17، شماره 65، اسفند 1400   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

محسن شاه بختی¹؛ مصطفی ناصری راد^{* 2}؛ بشری دلریش³؛ جواد سخا⁴

¹گروه الهیات و معارف اسلامی - تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران.

²گروه تاریخ، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران.(نویسنده مسئول)

³گروه تاریخ، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران..

⁴گروه تاریخ، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران.

چکیده

استفاده از فیل در سپاهیگری قدمتی باستانی دارد . از سلسله‌های سلاطین دوره اسلامی، غزنویان، به دلیل لشکر‌کشی‌های متعدد به سرزمین هند، توانستند از این حیوان به عنوان یکی از ارکان نظامیگری در نبردهای برون مرزی و درون مرزی خود سود ببرند. این پژوهش در نظر دارد با روش توصیفی ‌‌‌‌ـ ‌تحلیلی ویژگی‌های نظامی فیل جنگی را در سپاه غزنویان بررسی نماید.
تبیین و تشریح جایگاه و کارکرد فیل در سپاهیگری غزنوی مهم‌ترین مسأله این مقاله است. پرسش این است که سپاه غزنویان از کدام ویژگی‌‌های نظامیگری این حیوان بهره برده‌اند و نقاط قوت و ضعف استفاده از آن در این کارزار‌ها چه بوده است؟
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که مهم‌ترین ویژگی این حیوان در پیکارها، ایجاد رعب و وحشت با گسستن صفوف سپاه دشمن، پایمال کردن آن‌ها، پشتیبانی سپاه خودی، حمل سلاح و نفرات و ویران کردن استحکامات سپاه دشمن بود. آسیب رساندن به خرطوم و رم‌کردن از بارزترین نقاط ضعف این حیوان در پیکارها بود. اما تأمین خوراک و آب، تیمار و حتی محل نگهداری فیل‌ها از عمده ترین مشکلات بود.

کلیدواژه‌ها

غزنویان؛ هندیان؛ سپاهیان؛ فیل

مراجع