فراداستان تاریخ‌ نگارانه با تکیه بر مهرۀ سرخ سیاوش کسرایی

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 15، شماره 41، آذر 1397، صفحه 185-206   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

معصومه صادقی^*

استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

چکیده

چکیده
    در این مقاله خوانشی ­نو از ویژگی‌های فراداستان تاریخ ‌نگارانه که از رایج‌ترین انواع داستان‌های پسامدرن است، صورت گرفته است. در فراداستان شاعر یا نویسنده شخصیّت‌ها و حوادث را از تاریخ اقتباس می‌کند، امّا با تحریف رویدادهای تاریخی و استفاده از عنصر خیال، تاریخ را به شکلی دیگر و با روایت و نگرشی نو به تصویر می‌کشد. در این پژوهش که بر پایة شیوه توصیفی– تحلیلی صورت گرفته است، منظومه «مهرة سرخ» سرودۀ سیاوش کسرایی، از شاعران نامدار معاصر، با هدف نشان­ دادن ویژگی‌های فراداستان تاریخ ‌نگارانه در این اثر بررسی می‌شود. کسرایی شاعری اجتماعی است و «مهرة ­سرخ» یکی از آثار اجتماعی – انتقادی او محسوب می‌شود. وجود مؤلّفه‌های فراداستان همچون ماهیّت خودآگاه، شکست سیر روایی، جعل تاریخ و اسطوره و زمان ‌پریشی در این اثر نشان از آن دارد که این منظومه را می‌توان از بهترین نمونه­های فراداستان تاریخ‌ نگارانه به‌ شمار‌آورد.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: فرا داستان تاریخ‌نگارانه؛ مهرۀ‌ سرخ؛ رستم و سهراب؛ سیاوش کسرایی

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

• پاینده، حسین، (1390)، داستان کوتاه در ایران، تهران، افراز.
• پیرنجم الدّین، حسین؛ شهبازی، شیما، (1391)، «نشانه شناسی تاریخ نگاری پسانوگرا: «اسطوره‌های مدرن» رولان بارت و فراداستان تاریخ نگارانه لیندا هاچن»، همایش ملی نقد ادبی، دوره 2، صص 87- 104.
• پیروز غلامرضا؛ رضوانیان، قدسیّه؛ ملک، سروناز. (1393)، «فراداستان تاریخ نگارانه؛ مطالعة موردی: مارمولکی که ماه را بلعید»، فصلنامه ادب پژوهی، شماره 27، صص 163-186.
• تدینی، منصوره، (1388)، پسامدرنیسم در ادبیّات داستانی در ایران(داستان‌های پسامدرن)، تهران، نیلوفر، جلد سوم.

5-  جهادی حسینی، سیّد امیر، (1395)، «بررسی نقش مایه­های مشترک در اسطوره­های برادر کشی»، فصلنامة ادبیّات عرفانی و اسطوره شناختی، سال 12، شماره 42، صص 43-80.

6- حسن، ایهاب و دیگران، (1381)، ادبیّات پسامدرن، تدوین و ترجمه: پیام یزدانجو، تهران، مرکز.   

7- خوش‌خلقت، حسین، (1389)، «نقد و بررسی فراداستان در رمان تاوان، اثر مک ایوان»، کتاب ماه و ادبیّات، شمارۀ 159، صص 114-117.

8-  رجب زاده طهماسبی و دیگران، (1395)، «فراداستان تاریخ نگارانه در نمایشنامۀ اژدهاک از سه­برخوانی اثر بهرام بیضایی»، نشریّة هنرهای زیبا- هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره 21، ش 1، صص 25- 33.

9-  شمس لنگرودی، محمّد، (1370)، تاریخ تحلیلی شعر نو، تهران، نشر مرکز.

10- شمیسا، سیروس، (1390)، نقد ادبی، تهران، میترا.

11-  کسرایی، سیاوش، (1387)، مجموعه اشعار، تهران، نادر.

12-  کشکولی، قاسم، (1379)، ناهید، تهران، قصیده.

13- گلشیری، سیاوش، (1395)، ««دربارۀ سرخ سفید» سومین رمان مهدی یزدانی خرّم فراداستان تاریخ­نگارانه؟!»، روزنامه فرهیختگان، شماره 2083، ص 14. 

14- مقدادی، بهرام، (1387)، فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی (از افلاطون تا عصر حاضر)، تهران، فکر روز.

15- لوئیس، بری و دیگران، (1383)، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، گزینش و ترجمه: حسین پاینده، تهران، روزنگار.

16- وُو، پاتریشیا، (1390)، فراداستان، ترجمه شهریار وقفی‌پور، تهران، چشمه.

17- هاچن، لیندا و دیگران، (1383)، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان: فراداستان تاریخ نگارانه: سرگرمی روزگار گذشته، گزینش و ترجمه: حسین پاینده، تهران، روزنگار.

• Bressler, Charles, (2007), Leterary Criticism, An Intrroduction to Theory.
• Hutcheon, Linda, (1999), Apoetices of postmodernism(History, Theory, Fiction), New York and: Routledge.practice. New jersey, Pearson Education, INC.
• Waugh, Patricia, (2001), Metafiction: The Theory and Practice of Self Conscious Fiction, New York, Methuen & Co .I.td.