بررسی بسامد اوزان، بحور و ساختار قوافی و ردیف در دیوان صباحی بیدگلی

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 15، شماره 42، اسفند 1397، صفحه 23-44   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدرضا حصارکی^{* 1}؛ مهین خطیب نیا²

¹استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد شهرقدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نایین، دانشگاه آزاد اسلامی، نایین،ایران.

چکیده

چکیده
      امروزه تدوین سیر تاریخی اوزان و بحور شعر فارسی از آغاز تاکنون با تعیین بسامد و ترسیم فراز و نشیب موجود با وجود چاپ‌های پاکیزه و منقح از دواوین شعر فارسی، امری ضروری و مفید به نظر می‌رسد. در این پژوهش که در واقع پاسخی به این نیازی ضروری است، دیوان صباحی بیدگلی با توجّه به نقش عمده و انکار ناپذیر او در تحوّل ادبی بر بنیاد شیوه شاعران پیشین، که با اوزان و بحور گیرا شیوه‌ای نو در شعر فارسی پدید آورده است طراوتی خاصّ به اشعار خود بخشیده  و با پرداختن به مفاهیم و مضامین اساس این تحقیق قرار گرفته است؛ بدیهی است، بررسی دقیق اشعار این شاعر از جهت کیفیّت و بسامد اوزان و بحور، قافیه و ردیف، در قالب نمودار دایره‌ای ما را در تعیین میزان قابلیّت‌ها و چیره دستی شاعری که او را «مجد شیوه شاعران باستان» دانسته‌اند، یاری می‌رساند. در این مقاله به معرّفی اوزان پرکاربرد و نیز بسامدی تأثیر گذار پرداخته شد، و نمودار‌های دایره‌ای ذکر شده است.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: صباحی بیدگلی؛ بررسی و بسامد؛ اوزان؛ بحور؛ قافیه؛ ردیف

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

1- بیضایی کاشانی، پرتو، (1348)، شرح حال صباحی بیدگلی کاشانی، مجلّة ارمغان، شماره 2، صص 110-109.

2- پیشگر، احد،(1388)، بررسی اوزان قصاید عنصری، فصلنامة علمی پژوهشی ادبیّات فارسی کاشان، شمارة اوّل، ص55.

3- تودوروف، تزوتان، (1379)، بوطیقای ساختارگرا، ترجمة محمّد نبوی، تهران: آگه،چاپ اوّل.

4- دستگردی، وحید، (1318)، مجلّة ارمغان، شمارة 2، تهران.

5- صباحی بیدگلی، سلیمان،(1365)، دیوان شعر، به کوشش احمد کرمی، تهران: نشر«ما»، چاپ اوّل.

6- موحدی، عبدالله، (1388)، صباحی بیدگلی پیشاهنگ نام آور دوره بازگشت، فصلنامة کاشان شناخت، شمارة6، بهار و تابستان، صص 94-92.

7- _________ ، (1388)، پژوهشنامة کاشان (کاشان شناخت)، دانشگاه کاشان، شماره 6 (بهار– تابستان)