مقایسة دو شخصیّت عرفانی در شاهنامه و مهابهاراتا

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 15، شماره 42، اسفند 1397، صفحه 163-180   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صفیه موسوی¹؛ فاطمه مدرسی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی گروه عرفان، دانشگاه ارومیه، دانشکده زبان و ادبیّات فارسی، ارومیه – ایران

²گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه ، ایران.

چکیده

چکیده
    در کتاب دینی اوستا و مهابهاراتا که کتاب اعتقادات و باورهای ایرانیان و هندوان است، روایت‌ها و اسم‌های مشترک زیادی وجود دارد که نشان از یک گذشتة کاملاً مشترک تاریخی در باورهای دو ملّت هند وایران در هزاران سال پیش دارد. دو کتاب بزرگ شاهنامه و مهابهاراتا نیز، صرف­نظر از تفاوت‌های تقریباً جزئی، نمودی از اشتراکات فرهنگی و ملّی و مذهبی این دو ملّت فرهیخته هستند. شخصیّت‌های ملّی، عرفانی و مذهبی زیادی با ویژگی­های مشترک در این دو مجموعه به چشم می­خورند. یکی از آن‌ها کیخسرو در شاهنامه است که سرنوشت و ویژگی­های اخلاقی عرفانی او قابل مقایسه با سکدیو، شخصیّت عرفانی مهابهاراتا است. تفاوت‌های اندک این دو داستان در شخصیّت مادران آن‌ها و نحوة تولّدشان است. نیز اینکه کیخسرو به همراه یاران به سفر می­رود امّا سکدیو تنهایی این سفر را طی می­کند. در داستان ایرانی همة یاران و مردم از کیخسرو می­خواهند به این سفر پایانی نرود امّا در داستان هندی فقط پدر سکدیو است که از او خواهش می­کند، نرود. در ضمن مادران این دو شخصیّت کمی وضعیّت متفاوتی دارند. دراین مقاله نکات مشترک وتفاوت‌های این دو شخصیّت بیان می­شود.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: شاهنامه؛ مهابهاراتا؛ کیخسرو؛ سکدیو

اصل مقاله

فهرست منابع و مآخذ

کتابنامه

1-  ایونیس ورونیکا، (1381)، اساطیر هند، تهران، انتشارات اساطیر، چاپ دوم.

2- حمیدیان سعید، (1387)، درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران،انتشارات ناهید، چاپ سوم.

3- رضی، هاشم، (1379)، حکمت خسروانی، تهران، بهجت، چاپ اوّل.

4- شایگان، داریوش، (2536 )، ادیان و مکتب‌های فلسفی هند، تهران، انتشارات‌امیرکبیر، چاپ دوم.

5- صفا، ذبیح الله، (1369)، حماسه­سرایی در ایران، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم.

6- فردوسی، ابوالقاسم، (1392)، شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، نشر قطره، چاپ دوازدهم.

7- مظفری، نسرین، (1389)، نقد تطبیقی جایگاه انسان در شاهنامه و مهابهاراتا، تهران، شلاک.

8- مهابهاراتا، (1358)، ترجمه: میرغیاث‌الدّین علی قزوینی مشهور به نقیب خان، به تحقیق و تصحیح و تحشیه و مقدّمة سیّد محمّدرضا جلالی نائینی، شرکت افست"سهامی عام" چاپ اوّل.

 

مقالات

9-  دارمستتر م، ژ، ( 17 اسفند 1394)، وجه مشترک مهابهارات وشاهنامه، مستخرج از مجلّة آسیاییjournal  asatiguc Darmestater.، شماره 15، سال 1.

10- پاک‌رو، فاطمه، (1391)، نقد تطبیقی اسطورة آفرینش در شاهنامه و مهابهاراتای هندی، ادبیّات عرفانی و اسطوره شناختی، شماره 27، صص 39-60.

11- رویانی وحید، موسوی صفیه، (زمستان 1393)، نقد تطبیقی فرّی ایزدی در شاهنامه و مهابهاراتا جستارهای ادبی، مجلّة  علمی – پژوهشی، شماره 187، صص 60-82

12- مدرّسی، فاطمه، (1377)، نگاهی به مناسبات فرهنگی ایران و هند در ادوار کهن، مجلّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، سال 76.

مراجع