نمود آتش در شاهنامه و باورهای مردم

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 15، شماره 42، اسفند 1397، صفحه 223-242   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

مهین مسرت^*

استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

چکیده
        در آیین مزدیسنا، هرچه که آفریدة اهورا مزداست، پاک و مقدّس تلقّی می‌شد. آتش نیز مثل بسیاری دیگر از آفریده‌های سودمند، در نظر ایرانیانِ قدیم، محترم و با ارزش شمرده شده است. برای پی بردن به پیشینة­ تقدّس آتش در نظر ایرانیان، بهتر است که متونِ کهنِ ایرانی را- که اوستا در رأس آنها قرار دارد– مورد مطالعه و بررسی قرار دهیم. چون برخی از آیین‌ها و باورهای کهن ایرانی در شاهنامه منعکس شده، استفادة فردوسی از منابع قدیم نه به صورت مستقیم بلکه به واسطة­ ترجمة­ خدای نامه و آثار مدّون قبلی بوده است، در این پژوهش، با هدفِ آشنایی با اصل و منشأ روایات شاهنامه و شناخت تغییر و تحوّلاتی که به مرورِ زمان، در آن‌ها روی داده، مطالعة­ تطبیقی صورت گرفته، نحوة­ انعکاس آیین‌های مرتبط با آتش و وجوه تفاوت و تشابهِ مندرجاتِ شاهنامه و اوستا نشان داده شده است.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: آتش؛ باورهای دینی؛ آیین؛ شاهنامه؛ اوستا

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

کتابنامه:

1-  آبادی باویل، محمّد، (1350)، آیین‌ها در شاهنامة فردوسی، تبریز مؤسّسة تاریخ و فرهنگ ایران.

2- اعتماد مقدّم، علیقلی، (1355)، آیین‌ها و رسم‌های ایرانیان باستان بر بنیاد شاهنامة فردوسی، تهران، اداره کلّ نگارش، چاپ اوّل.

3-  بی نا، (1370) اوستا، جلیل دوستخواه، تهران، مروارید.

4- بی نا، (1376) وندیداد، هاشم رضی، تهران، فکر روز، چاپ اوّل.

5- بی نا، (1378)، یسنا، گزارش ابراهیم پور داود، تهران، اساطیر، چاپ اوّل.

6- بی نا، (1378)، یشت‌ها، گزارش ابراهیم پور داود، تهران، اساطیر، چاپ اوّل.

7- بی نا، (1381)، ویسپرد، گزارش ابراهیم پورداود، تهران، اساطیر، چاپ اوّل.

8- بی نا، (1380)، اوستا، گزارش هاشم رضی، تهران، بهجت، چاپ دوم.

9- دادگی، فرنبغ، (1380)، بندهش، گزارش مهرداد بهار، تهران، توس، چاپ دوم.

10- فردوسی، ابوالقاسم، (1382)، شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره، چاپ ششم.

11- معین، محمّد، (1384)، مزدیسنا و ادب پارسی (جلد اوّل)، تهران، دانشگاه تهران.

12- _______، (1363)، مزدیسنا و ادب پارسی، (جلد دوم)، تهران، دانشگاه تهران.

 

مقاله:

• سرکاراتی، بهمن، (1378)، سایه های شکار شده، «بنیانِ اساطیریِ حماسة ملّی ایران»، تهران، قطره، چاپ اوّل.