بازتاب مؤلّفه‌های رئالیسم در داستان «گیله‌مرد» بزرگ علوی

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 16، شماره 43، خرداد 1398، صفحه 1-22   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رضا دهقان آشتیوانی¹؛ اکبر شعبانی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور - ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور - ایران.

چکیده

چکیده
پس از انقلاب مشروطه و ترجمۀ متون داستان‌های غربی به زبان فارسی، شاهد حضور و نفوذ مکتب­های ادبی در داستان­نویسی فارسی بوده­ایم. در این بین، رئالیسم با بیشترین اقبال روبه­رو بوده و دوره­های گوناگون انتقادی، سوسیالیستی، اقلیمی و روان­شناختی را تجربه کرده است. از نمایندگان برجستۀ رئالیسم در داستان­نویسی فارسی، بزرگ علوی است. او در گیله ­مرد با نگرشی واقع­گرایانه به تبیین اوضاع جامعۀ ایران پرداخته و مبادی نظام حاکم را به چالش کشیده است. دغدغه­های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نویسنده در این داستان به طرز برجسته­ای قابل مشاهده است. به این دلیل، در مقالۀ حاضر، با استناد به روش توصیفی- تحلیلی، مهمّ­ترین مؤلّفه­های رئالیستی داستان مذکور بررسی و کاویده شده است. به نظر می­رسد بزرگ علوی در بازنمایی مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، توجةه به زمان و مکان، شخصیّت­پردازی، صحنه­پردازی و توصیف وقایع و مناظر، رویکردی رئالیستی داشته و بر بنیاد مبانی نظری این مکتب عمل کرده و به رسالت ادبی خود جامۀ عمل پوشانده است.

کلیدواژه‌ها

کلید واژ‌ه‌ها: رئالیسم؛ بزرگ علوی؛ داستان؛ گیله‌مرد؛ جامعه

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

1- ایرانی، ناصر، (1380)، هنر رمان، تهران: آبانگاه.

2- بهارلو، محمّد، (1373)، داستان کوتاه ایران، تهران: طرح نو.

3- پرهام، سیروس، (1336)، رئالیسم و ضدّرئالیسم در ادبیّات، تهران: نیل.

4- ساچکوف، بوریس، (1388)، تاریخ رئالیسم، ترجمۀ محمّدتقی فرامرزی، تهران: لاهیتا.

5- سیّدحسینی، رضا، (1387)، مکتب­های ادبی، ج1، چاپ پانزدهم، تهران: نگاه.

6- شهریوری، نادر، (1391)، «نیرویی داستان رئالیستی را پیش می­برد؛ نقدی بر گیله­مرد بزرگ علوی»، روزنامۀ شرق، شمارۀ 3119.

7- صادقی محسن­آباد، هاشم، (1393)، «تأمّلی در اصول و بنیادهای نظری رئالیسم در ادبیّات»، فصلنامۀ نقد ادبی، سال 7، شمارۀ 25، از ص 41 تا ص 70.

8- صلاحی، عسکر - رنجبر، ابراهیم - نبی­زاده اردبیلی، ندا، (1395)، «بررسی داستان گیله­مرد با تکیه بر عوامل نمایشی­شدن داستان»، نشریّۀ ادب و زبان دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال 19، شمارۀ 40، از ص 183 تا ص 204.

9- علوی، بزرگ، (1357)، نامه­ها، چاپ دوّم، تهران: امیرکبیر و سپهر.

10- فرجی، فرشید، (1388)، «گیله­مرد ادبیّات داستانی ایران»، نشریّۀ ثریّا، شمارۀ 17، ازص53 تا 78.

11- کنان، شلومیت ریمون، (1387)، روایت داستانی، ترجمۀ ابوالفضل حرّی، تهران: نیلوفر.

12- گرانت، دِیمیان، (1375)، رئالیسم (واقع­گرایی)، ترجمۀ حسن افشار، تهران: مرکز.

13- لوکاچ، گئورگ، (1391)، پژوهشی در رئالیسم اروپایی، ترجمۀ اکبر افسری،چاپ دوّم، تهران: علمی و فرهنگی.

14- میرصادقی، جمال، (1382)، «ادبیّات داستانی ایران­زمین»، با مقدّمۀ ابراهیم یونسی، ترجمۀ پیمان متین، زیرنظر احسان یارشاطر، در دانشنامۀ ایرانیکا، تهران، امیرکبیر، از ص 93 تا ص 106.

15- __________ ، (1394الف)، ادبیّات داستانی، چاپ هفتم، تهران: سخن.

16- __________ ، (1394ب)، عناصر داستان، چاپ نهم، تهران: سخن.

17- هابسباوم، اریک، (1374)، عصر انقلاب: اروپا 1848-1789، ترجمۀ علی­اکبر مهدیان، تهران: مترجم.