بررسی شگردهای شخصیّت‌پردازی در رمان کلیدر

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 16، شماره 44، شهریور 1398، صفحه 17-40   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

فاطمه سلطانی^*

استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه اراک، دانشکدة ادبیّات و زبان خارجی، اراک ،ایران

چکیده

چکیده
      رمان کلیدر، با بهره­گیری متنوّع ازعامل شخصیّت­پردازی، به­ عنوان یکی از اصلی­ترین مؤلّفه‌های شکل­گیری  داستان، از آثار برجسته و جذّاب دولت­آبادی است. این پژوهش بر آن است تا با شناخت ابعاد و شیوه­های ­گوناگون شخصیّت­پردازی در رمان کلیدر و شرح و بسط شاخصه‌های آن، برجستگی این عنصر داستانی را­ آشکار کند تا از این طریق زاویه­ای­ دیگر از خلاّقیّت این نویسنده را در رمان کلیدر نشان دهد. بنابر نتیجة تحقیق، شخصیّت­پردازی از طریق توصیف، شخصیّت­پردازی بر مبنای رفتار و کردار شخصیّت­ها و بر مبنای­ گفتگو از مهمّ­ترین شگردهای شخصیّت­پردازی رمان کلیدر است که دولت­آبادی برای معرّفی­ شخصیّت­های خود از آن بهره برده است. این جستار از نظر روش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و از نظر ابزار و میدان تحقیق به صورت کتابخانه­ای انجام شده ­است.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: شخصیّت پردازی؛ رمان؛ کلیدر؛ داستان نویسی

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

• آلوت، میریام، (1368)، رمان به روایت رمان نویسان، ترجمۀ علی­محمّد حق­شناس، تهران، مرکز.
• اخوّت، احمد، (1371)، دستور زبان داستان، اصفهان، چاپخانۀ اصفهان.
• اس.هال، کالوین و ورنون­ جی. نوردبای، (1375)، مبانی روان­شناسی تحلیلی یونگ، ترجمۀ محمّدحسین مقبل، تهران، مرکز فرهنگی انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلّم.
• ایرانی، ناصر، (1346)، داستان، تعاریف، ابزار و عناصر، تهران، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• براهنی، رضا، (1373)، «کلیدر و زبان رمان». تکاپو،دورۀ نو، شمارۀ8، فروردین.
• بیات، حسین، (1387)، داستان نویسی جریان سیّال ذهن، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
• بیشاب، لئونارد، (1390)، درس‌هایی دربارة داستان نویسی، ترجمة محسن سلیمانی، تهران، سوره مهر، چاپ4.
• چهل تن، امیر حسن و فریدون فریاد، (1380)، ما نیز مردمی هستیم، تهران، چشمه، فرهنگ معاصر، چاپ3.
• دقیقیان، شیرین دخت، (1371)، منشأ شخصیّت در ادبیّات داستانی، تهران، نویسنده.
• دولت­آبادی، محمود،(1390)، کلیدر (ده جلد )، تهران، فرهنگ معاصر، چاپ بیست و سوم.
• رحیمیان، هرمز، (1385)، ادبیّات معاصر نثر فارسی از مشروطیّت تا انقلاب اسلامی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها . سمت، چاپ چهارم.
• رضوانیان، قدسیّه و علیرضا پورشبانان، (1389)، «نمایش شخصیّت و شخصیّت­های نمایشی در تاریخ بیهقی». فصلنامۀ پژوهش­های زبان وادبیّات تطبیقی، دوره اوّل، ش2، (ص52- 68)
• زرافا، میشل، (1368)، ادبیّات داستانی، رمان و واقعیت اجتماعی، ترجمۀ نسرین پروینی، تهران، فروغی.

14-  سارتر، ژان پل، (1370)، ادبیّات چیست؟، ترجمة ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی، تهران، زمان.

15- سلیمانی، محسن، (1387)، فنّ داستان نویسی، تهران، امیرکبیر.

16- سینگر، لیندا، (1383)، بازنویسی فیلمنامه، ترجمۀ عبّاس اکبری، تهران، سورة مهر.

17- عبدالهیان، حمید، (1380، «شیوه­های شخصیّت­پردازی»، مجلّۀ دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، دورة دوم ، ش 54 ، (ص62- 70)

18- فورستر، ادوارد مورگان،(1357)، جنبه­های رمان، ترجمۀ ابراهیم یونسی، تهران، حبیبی، چاپ دوّم.

19- کارد، اورسون اسکات، (1387)، شخصیّت­پردازی و زاویۀ دید در داستان، ترجمۀ پریسا خسروی سامانی، اهواز، رسش.

20- گلفام، راحیل و محمود حبیب الهی،(1391)، روان­شناسی شخصیّت، قم، ابتکار دانش.

21- متین، پیمان، (1383)، ادبیّات داستانی ایران زمین، زیر نظر احسان یار شاطر، تهران، امیرکبیر.

22- مک، کی ( رابرت)، (1385)، داستان، ساختار، سبک و اصول فیلم نامه نویسی، ترجمۀ محمّد گذر آبادی، تهران، هرمس، چاپ دوّم.

23- میرصادقی، جمال، (1376)، ادبیّات داستانی، تهران، سخن. چاپ ششم.

24- __________ ، (1380)، عناصر داستان، تهران، سخن، چاپ چهارم.

25- نوبل، ویلیام، (1385)، راهنمای نگارش گفت­وگو، ترجمۀ عبّاس اکبری، تهران، سروش، چاپ دوم.