بررسی جامعه شناختی رمان «طوبی و معنای شب» اثر شهرنوش پارسی‌پور

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 16، شماره 45 - شماره پیاپی 454، آذر 1398، صفحه 49-70   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زینب رحمانیان¹؛ لیلا عدل پرور^{* 2}؛ کامران پاشائی فخری³

¹دانشجوی دکترای گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

²گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران.

³گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

چکیده
       به طورکلّی، داستان نویسان معاصر زن ایرانی، دو مسأله را همواره در رمان­های اجتماعی خود مدّ نظر قرار داده‌اند: نخست مسأله چالش‌های هویّتی و بحران‌هایی که فرد در یک جامعه سنّتی رو به گذار در حال طی کردن آن‌ها است و دوم استفاده از تکنیک‌ها و ادبیّات و فرم‌های جدید روایت برای خلق اثری به غایت پیچیده و کاملاً ادبی. از زمان انتشار رمانِ سووشونِ سیمین دانشور، رمان نویسان معاصر زن ایرانی، با خلق قهرمانان زن و حتّی گاه یک ضدّ قهرمان در رمان، تمام بحران‌های سنّتی رمان ایران را به چالش کشیدند. بحران‌هایی که معمولاً خبر از جامعۀ آشوب زدۀ نویسنده می‌دهد. در این میان، از جمله نویسندگانی که از سویی به بحران‌های اجتماعی و از سوی دیگر به شیوۀ رئالیسم جادویی توجّه دارند می‌توان شهرنوش پارسی پور را نام برد که با وجود این که بیشتر آثارش غیرقابل انتشار در ایران هستند، امّا خوانندگان خود را به خوبی در میان قشر کتابخوان طبقة متوسّطه پیدا کرده است. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی سعی شده ­است تا با محور قرار دادن شورش علیه بحران‌ها و خلأهای اجتماعی، نکات جامعه­ شناسی در این رمان بررسی و مورد تحلیل قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: جامعه شناسی؛ سنّت؛ مدرنیته؛ طوبی و معنای شب؛ شهرنوش پارسی پور

مراجع

فهرست منابع و مأخذ

• اسکارپیت، روبر، (1376)، جامعه شناسی ادبیّات، ترجمة مرتضی کتبی، تهران: انتشارات سمت، چاپ دوم.
• براهنی، رضا، (1368)، قصّه نویسی، تهران: نشر البرز.
• پارسی‌پور، شهرنوش، (1382)، طوبا و معنای شب، تهران: نشر اسپرک.
• تراس، ویکتور، (1384)، تاریخ ادبیّات روس، ترجمة علی بهبهانی، ج ۲، تهران: انتشارات علمی.
• تبریزی، بهروز، (1351)، در شناخت ادبیّات و اجتماع، تهران: انتشارات کتاب نمونه، چاپ دوم.
• دیچز، دیوید، (1366)، شیوه‌های نقد ادبی، ترجمة محمّدتقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی، تهران: انتشارات علمی.
• زرافا، میشل، (1368)، ادبیّات داستانی، رمان و واقعیّت اجتماعی، ترجمة نسرین پروینی، تهران: انتشارات فروغی.
• سارتر، ژان پل، (1370)، ادبیّات چیست؟، ترجمة ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی، تهران: انتشارات کتاب زمان، چاپ هفتم.
• شریعتمداری، علی، (1364)، فلسفه، تهران: جهاد دانشگاهی.
• طباطبایی، محیط، (1378)، کارل مارکس: زندگی و دیدگاه‌های او، تهران: نشر اختران.
• علایی، مشیت، (1380)، «نقد ادبی و جامعه شناختی»، کتاب ماه ادبیّات و فلسفه، شماره 10 و 11، سال چهارم، مرداد و شهریور 1380.
• کیو یستو، پیتر،(1378)، «اندیشه­های بنیادی در جامعه­شناسی»، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشرنی
• گرانت، د، (1379)، رئالیسم، ترجمة حسن افشار، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز.
• گلشیری، هوشنگ، (1380)، باغ در باغ، ج ۱، تهران: نشر نیلوفر.
• لوکاچ، جورج، (1380)، نظریّة رمان، ترجمة حسن مرتضوی، تهران: نشر قصّه.
• میرصادقی، جمال، (1380)، عناصر داستان، ویرایش سوم، تهران، انتشارات سخن، چاپ چهارم.
• __________ ، (1376)، عناصر داستان، تهران: انتشارات شفا.
• میرعابدینی، حسن، (1383)، صد سال داستان‌نویسی ایران، تهران: نشر چشمه.

19- ولک، رنه، (1377)، تاریخ نقد جدید، ترجمة سعید ارباب شیرانی، تهران: انتشارات نیلوفر

20- یاوری، حورا (1388)، داستان فارسی و سرگذشت مدرنیته در ایران (گفتارهایی در نقد ادبی)، چاپ اوّل، تهران: انتشارات سخن.

21- یونسی، ابراهیم، (1369)، هنر داستان نویسی، تهران، انتشارات نگاه، چاپ هشتم.