بررسی سیمای دنیا در شاهنامۀ فردوسی بر اساس ادبیّات تبلیغی

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 16، شماره 45 - شماره پیاپی 454، آذر 1398، صفحه 71-90   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهرانه غلامی داودی¹؛ ابراهیم ابراهیمتبار^{* 2}

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیّات واحد بابل ، دانشگاه آزاد اسلامی ، بابل، ایران.

²عضو هیات علمی دانشگاه ازاد اسلامی واحد بابل

چکیده

چکیده
       شاهنامه از شاهکارهای ادبیّات تعلیمی ایران به شمار می­آید که با مطالعۀ آن می­توان با جغرافیا، تاریخ، فلسفه، ادبیّات، دین و فرهنگِ سرزمین کهنِ ایران آشنا شد. سرایندۀ آن، عالِم به تمام امور است که جلوه­های متفاوت از ادبیّات حماسی، غنایی و تعلیمی را به نمایش می­گذارد. بررسی ارزش‌های شاهنامه از ابعاد مختلف سبب می­شود که بیشتر به عظمت و شکوهِ این اثرِ سترگ پی ببریم. استاد اخلاق، با توجّه به فرهنگِ غنیِ کهنِ ایران زمین و تعالیمِ دین پاک و زلال اسلام، آموزه­های جامع و فراگیری را برایِ مردمِ جهان فراهم نموده است. این مقاله سعی دارد به روش تحلیل محتوا، به بررسی و واکاوی تصویر دنیا بر اساس ادبیّات تبلیغی در شاهنامۀ فردوسی بپردازد تا نشان دهد شاعر چگونه به تبلیغ اندیشه­های دینی خویش پرداخته است. نتیجه بیانگر این است که فردوسی در مورد دنیا و جلوه­های متفاوت آن به طور کامل نظر بر تعالیم دین اسلام دارد و به گونه­ای هنری به تبلیغ مبانی این دین مبارک می­پردازد.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: شاهنامه؛ فردوسی؛ دنیا؛ ادبیّات تبلیغی

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

• قرآن کریم.
• نهج البلاغه.
• نهج­الفصاحه.
• آموزگار، ژاله، (1391). «واژه­ی سپنج و کاربرد آن»، در یادنامة دکتر منوچهر مرتضوی، به اهتمام محمّد طاهری، تبریز: ستوده.
• اسلامی­ندوشن، محمّدعلی، (1374)، جام جهان­بین، چاپ ششم، تهران: جامی.
• ________________، (1387)، آواها و ایماها، چاپ پنجم، تهران: قطره.
• انوشه، حسن.(1376). فرهنگ­نامة ادبی فارسی، چاپ اول، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
• حکیمی، محمّدرضا، (1364)، ادبیّات و تعهّد در اسلام، چاپ ششم، تهران: فرهنگ اسلامی.
• داد، سیما، (1382)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید، چاپ اوّل.
• دیلمی، حسن، (1412)، ارشادالقلوب، جلد 1، مشهد: شریف رضی.
• سرّامی، قدمعلی، (1368)، از رنگ گل تا رنج خار، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اوّل.
• شجاعی­زند، علیرضا، (1392)، «دین و دنیا؛ بررسی نگرش­های متفاوت ادیان به دنیا»، فصلنامة اندیشة دینی، دورة 13، شمارة 1، صص: 85-118.
• شمیسا، سیروس، (1381)، انواع ادبی، تهران: فردوس، چاپ نهم.
• صفا، ذبیح­الله، (1389)، حماسه­سرایی در ایران، چاپ نهم، تهران: امیرکبیر.
• فردوسی، ابوالقاسم، ( 1393 )، نامۀ باستان، 9 جلد، ویرایش و گزارش کزازی، میرجلال الدّین، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
• ___________، (1368)، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، 8 دفتر، تهران: مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
• ماسه، هانری، (1350)، فردوسی و حماسۀ ملّی، ترجمة مهدی روشن­ضمیر، تبریز: دانشگاه تبریز.
• محمّدپور، محمّد، (1387)، حقیقت و هنر دینی، تهران: سورة مهر، چاپ دوم.
• مرتضوی، منوچهر، (1369)، فردوسی و شاهنامه؛ فرازهایی از مقدّمه و متن، تهران: مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
• مشایخی، منصوره، (1388)، «ارتباط خرد و شادی در شاهنامه فردوسی»، مجلّة ادبیّات تطبیقی، شمارة 11، صص: 213-216.
• مطهری، مرتضی، (1385)، سیری در نهج­البلاغه، تهران: صدرا.
• ـــــــــــــــ ، (1389)، امدادهای غیبی در زندگی بشر، تهران: صدرا.
• مینوی، مجتبی، (1386)، فردوسی و شعر او، تهران: توس.