تحلیل جامعه شناختی گفتمان فولکلور آذربایجان بر اساس داستان قاچاق نبی و ضرب المثل‌های رایج از منظر گفتمان شناسی انتقادی

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 16، شماره 46، اسفند 1398، صفحه 97-116   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رسول بابازاده¹؛ حبیب الله زنجانی^{* 2}؛ سیف اله سیف الهی³

¹دانشجوی دکتری گروه جامعه شناسی فرهنگی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران

²گروه جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران – ایران.

³گروه جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران – ایران

چکیده

چکیده
در این مقاله پس از مروری بر چگونگی شکل گیری فولکلور آذربایجان و زمینه‌های ارتباط آن با مسائل ادبی، اجتماعی، سیاسی، تاریخی و فرهنگی، به علل و عوامل اثر گذار بر شکل گیری و تحوّل فولکلور اشاره شده است. برای تحلیل و تبیین از نظریه‌های تحلیل گفتمان لاکلا و موف، نظریة تحلیل انتقادی فرکلاف و نظریه تفسیر فرهنگ کلیفورد گیرتز به عنوان چارچوب نظری و مفهومی استفاده شده است و از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به عنوان روش تحقیق بهره گرفته شده است. داده‌های متنی تحقیق از منابع معتبر فولکلوریک آذربایجان انتخاب شده و نمونه‌های تحلیل به روش نمونه‌گیری هدفمند برگزیده شده است. نتایج تحلیلی این تحقیق نشان می‌دهد که فولکلور آذربایجان به عنوان زبان شفاهی مردمان این ملت، با توجّه به فضای اجتماعی و سیاسی زمان خود، دارای گفتمان‌های تقابلی مختلفی است که قاطبه مردم از آن برای بیان مقاصد، مطالبات و انتقادات خود از اوضاع و مناسبات اجتماعی، استفاده می کنند.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: فولکلور؛ زبان؛ آذربایجان؛ نظریة گفتمان؛ نورمن فرکلاف

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

• آقا گل زاده، فردوس، (1385)، تحلیل گفتمان انتقادی، علمی و فرهنگی، تهران.
• آقا جانی، سعادت، (1390)، مقدّمه‌ای بر تحلیل گفتمان، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 37، فروردین.
• احمدی، حمید، (1378)، قومیّت و قوم گرایی در ایران، از افسانه تا واقعیّت تهران نشر نی.
• اسلام زاده، کبیر، (1379)، سیری در مردم شناسی میاندوآب، فرمانداری میاندوآب.
• تقی‌زاده، رضا، (1393)، در قلمرو شعر و ادب زبان ترکی، تبریز انتشارات آناس.
• حمیدی، ذاکر و همکاران، (1394)، نمونه‌های فولکلور اردبیل، ارومیه انتشارات آینا.
• ذیحق، علیرضا، (1394)، حماسه و محبت در ادبیّات شفاهی آذربایجان، خوی، نشر سپید.
• رپلی، تیم، (1390)، راهنمای عملی تحلیل گفتمان، گفتگو و سند، ترجمة عبدالله بیچرانلو، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
• سپهرفر، حسن؛ علی اکبرزاده، سیروس، (1387)، ناغیل لار (قصّه‌ها)، انشارات دنیای کتاب واژة ارومیه.
• صرّافی، علیرضا، فرهمندی، احد و... (1394)، بررسی‌ها و مثال‌هایی در فولکلور (آذربایجان)، جلد دوم، انتشارات آینا، ارومیه.
• صالحی امیری، سیّدرضا، (1388)، مدیریّت منازعات قومی در ایران، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک.
• فائقی، ابراهیم، (1375)، آذربایجان در مسیر تاریخ ایران، جلد یکم، تبریز نشر یاران.
• فرکلاف، نورمن، (1387)، گروه مترجمان، تحلیل انتقادی گفتمان، تهران، دفتر مطالعات و توسعه رسانه­ها.
• فرقانی، محمّد مهدی، (1390)، ارائه مدلی برای تحلیل گفتمان انتقادی فیلم، مجلّة مطالعات فرهنگ و ارتباطات، سال دوازدهم، زمستان، شماره 48.
• قبادی، علیرضا (1385)، تحلیل جامعه شناختی گفتمان فولکلور قوم ترکمن در ایران معاصر، رسالة دکتری دانشگاه تهران.
• منوچهری، عبّاس، (1387)، رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران، انتشارات سمت.

17- مهدی زاده، سیّد محمّد، (1391)، نظریه‌های رسانه، اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، نشر همشهری.

18 -Barth. ferdrik (1969) "introduction". in ethnic groups and boundaries: the social organization of culture difference. by Fredrik barth. london: allen&unwin.

19-Fairclough. N. (1989) , Creativity and Struggle in Discourse: the discourse of Thatcherism in Language and power in social life. London: Longman.

20 -Fairclough  Norman (1992) Discourse and Social Change, Cambridge polity.

21 -Geertz. c. (1973) the interpretation of cultures: selected essays. newyork. basic books. -

22 -Knike, D. Felson, R. 1974. Ethnic stratification and politication Cleavage in the U. S. pp: 1952-1968-

23 -Mouffe, Chantal. (2005), On the Political. Routledge: New York.

24 -storry,john(1997)an introduction to cultural theory and popular culture,2nd edn. Routledge: New York

25 -Van Dijk, Teun A.(2008), Discourse and Powe, new York,Palgrave,Macmillan.