اثربخشی آموزش هوش زناشویی بر کیفیت زندگی زناشویی و تمایزیافتگی زوجین

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 12، شماره 47، اسفند 1400، صفحه 13-26   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نسرین سلحشوری¹؛ حمید آتش پور^{* 2}

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

²دانشیار گروه روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش هوش زناشویی بر کیفیت زندگی زناشویی و تمایزیافتگی زوجین انجام گرفت. روش‌: پژوهش حاضر نیمه­آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل زوجین دارای تعارضات زناشویی مراجعه کننده به مراکز مشاوره اصفهان در سه ماهه زمستان سال 1398 بود. در این پژوهش تعداد 30 زوج 20 تا 45 سال دارای تعارضات زناشویی با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه­های آزمایش و گواه گمارده شدند. گروه آزمایش مداخله آموزش هوش زناشویی را طی سه ماه دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه تعارض زناشویی؛ کیفیت زندگی زناشویی و تمایزیافتگی بود. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که آموزش هوش زناشویی بر کیفیت زندگی زناشویی و تمایزیافتگی زوجین تأثیر معنادار دارد (p<0/001). نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش حاضر بیانگر آن بودند که آموزش هوش زناشویی با بهره‌گیری از فنونی همانند آموزش همدلی، صمیمیت، خودآگاهی، اصلاح مداوم الگوهای احساسی، جنسی، رفتاری و شناختی مشترک واقدامات اثربخش می‌تواند به عنوان یک روش کارآمد جهت بهبود کیفیت زندگی زناشویی و تمایزیافتگی زوجین مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

هوش زناشویی؛ کیفیت زندگی زناشویی؛ تمایزیافتگی؛ زوجین

مراجع

احمدی، خ.، پاک‌نژاد، ف.(1396). وضعیت شاخص‌های تمایزیافتگی در خانواده‌های تهرانی، فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 8(30)، 239-219.

اعتمادی، ا.، قلی‌زاده، ح.، سلیمی، ح.، و فرح‌بخش، ک. (1396). اثربخشی زوج درمانی تحلیلی کارکردی با پروتکل یکپارچه برای درمان فرا تشخیصی در افت و خیز افسردگی، اضطراب و رضایت زناشویی زنان درگیر آشفتگی زناشویی، اندیشه و رفتار در روان‌شناسی بالینی، 12(46): 56-47.

امامی‌ریزی، ک.، برون، ل. (1396). تاثیر آموزش خودمتمایزسازی بر میزان رضایت زناشویی در بین دانشجویان زن متاهل، نشریه اصول بهداشت روانی، 4(1)، 35-47.

آتش‌پور، س.ح.، سلحشوری، ن. (زیرچاپ). هوش زناشویی و ابعاد آن. انتشارات ره آورد آفتاب.

آتش‌پور، س.ح.، کاظمی، ا.، امیری، س.(1391). رهایی از ضربه های عاطفی. نشر قطره.

آسوده، م.ح. (1389). فاکتورهای ازدواج موفق از دیدگاه زوجین خوشبخت. پایان‌نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.

بهمنی مکوندزاده، پ.، امان الهی، ع. (1397). پیش‌بینی افسردگی بر اساس رضایت، تعارضات و بی‌ثباتی زناشویی در زنان متاهل شهر اهواز، مجله سلامت اجتماعی، 5(2)، 171-180.

خواجه، ا.ح.، بهرامی، ف.، فاتحی زاده، م.، عابدی، م.ر.، سجادیان، پ. (1392). اثربخشی آموزش شادمانی به روش‌شناختی رفتاری بر کیفیت زندگی زناشویی مردان و زنان متاهل، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 14(3)، 11-21.

دیره، ع.، پشنگیان، ن. (1398). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی زوجی بر ارتقاء احساسات مثبت زوجین جوان شهر بوشهر، مجله پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 34(2)، 1-18.

رسولی، آ. (1396). تدوین الگوی کارکرد خانواده بر اساس مولفه های امید، صمیمیت و تعارضات زناشویی زوجین، مجله پژوهش پرستاری، 12(4)، 1-8.

رئیسی، س.ج.، محمدی، ک.، زارعی، ا.، نجارپوریان، س. (1397). اثربخشی زوج درمانی هیجان مدار و رویکرد تصمیم‌گیری مجدد بر تغییر سبک‌های ارتباطی در زنان متاهل، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، 20(1): 70-64.

ساداتی، س.ا.، مهرابی‌زاده هنرمند، م.، سودانی، م.(1393). رابطه علی تمایزیافتگی، نوروزگرایی و بخشندگی با دلزدگی زناشویی با واسطه تعارض زناشویی، روان‌شناسی خانواده، 1(2): 68-55.

سامی، ع.، نظری، ع.، محسن‌زاده، ف.، طاهری، م. (1393). روابط چندگانه سبک‌های دلبستگی، ابعاد شخصیت و رضایت زناشویی با پیمان‌شکنی زناشویی، فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 9(29)، 23-39.

سعیدپور، ف. (1397). مقایسه تأثیر رویکرد خانواده درمانی بوون و مک مستر بر صمیمیت، تنظیم شناختی هیجان و کارکرد خانواد در زوجین در معرض طلاق مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهرستان رشت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی دانشگاه گیلان.

شریعتی فیض­آباد، ح. (1395). رابطه «تمایز یافتگی»، «نظم جویی شناختی هیجان» و «سبک­های دلبستگی» در دانشجویان: اثربخشی آموزش رویکرد سیستمی بوون بر آن، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی دانشگاه مشهد.

صاحبی بزاز، ل.، سودانی، م.، و مهرابی‌زاده  هنرمند، م. (1398). اثربخشی درمان هیجان مدار بر تحمل ناکامی و سازگاری زناشویی زوج‌های مراجعه کننده به مرکز مشاوره شرکت نفت، پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 4(34): 83-59.

فخری، ن.، لطیفیان، م.، اعتماد، ج. (1393). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی فرم کوتاه پرسشنامه تمایزیافتگی خود در دانشجویان ایرانی، فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 15(5)، 23-36.

مدرسی، ف.، زاهدیان، س.ح.، هاشمی محمدآباد، س.ن. (1393). میزان سازگاری زناشویی و کیفیت عشق در متقاضیان طلاق دارای سابقه خیانت زناشویی و فاقد سابقه خیانت زناشویی، ارمغان دانش، 19(1)، 78-88.

ملک‌زاده ترکمانی، پ.، امین‌پور، م.، بختیاری سعید، ب.، خلیلی، غ.، داورنیا، ر. (1397). بررسی اثربخشی مداخله بخشش‌محور بر دلزدگی زناشویی زنان آسیب دیده از پیمان شکنی همسر. مجله علوم پزشکی زانکو، 19(60)، 45-31.

یوسفی، ن.، بشلیده، ک.، عیسی‌نژاد، ا.، اعتمادی، ع.، شیربیگی، ن.(1390). رابطه سبک‌های عشق‌ورزی و کیفیت زناشویی در میان افراد متأهل. دوفصلنامه مشاوره کاربردی دانشگاه چمران اهواز، 1 (1)، 21-36.

Bayerman, S., Kleverson, E. (2014). Family therapy and Self Differentiation in women with and without mental disorders .Procedia social and Behavioral Sciences, 2 (11), 223-232.

Biadsy-Ashkar, A., & Peleg, O. (2013). The relationship between differentiation of self and satisfaction with life amongst Israeli women: A cross cultural perspective. Health, 9(2), 1467-1477.

Bradbury, T.N., Finchman, F.D., Beach, S.R.(2000). The nature and determinant of marital satisfaction: A decade in review. Journal of marriage & family, 62(3), 64- 80

Bulanda, J.R., Brown, J.S., Yamashita, T.(2016). Marital quality, marital dissolution, and mortality risk during the later life course. Social Science and medicine, 166, 119-127.

Busby, D.M., Christensen, C., Crane, R.D., Larson, J.H.(1995). A revision of the Dyadic Adjustment scale for use with distressed and non- distressed couples: construct hierarchy and multidimensional scales. Journal of marital and family Therapy, 21, 289-308.

Cribbet, M.R., Smith, T.W., Uchino, B.N., Baucom, B.R.W., Nealey-Moore, J.B. (2020). Autonomic influences on heart rate during marital conflict: Associations with high frequency heart rate variability and cardiac pre-ejection period. Biological Psychology, 151, 107-112.

Drake, J.R. (2011). Differentiation of Self Inventory –Short Form: Creation & Initial Evidence of Construct Validity. PhD Dissertation, University of Missouri-Kansas City.

Frankel, L.A., Umemura , T., Jacobvitz, D., Hazen, N.(2015). Marital conflict and parental responses to infant negative emotions: Relations with toddler emotional regulation. Infant Behavior and Development, 40, 73-83.

Hollist, C.S.,  Miller, R.B.(2005). Perceptions of attachment style and marital quality in midlife marriage. Family Relat, 54(11), 46-58.

Li, X., Liu, Q. (2020). Parent–grandparent coparenting relationship, marital conflict and parent–child relationship in Chinese parent–grandparent coparenting families. Children and Youth Services Review, 109, 104-110.

Likcani, A. (2013). Differentiation and intimate partner violence. Dissertation for Doctor of Philosophy, College of Human Ecology, Kansas State University.

Olson, D H., Olson, A. (2000). Preventive approaches in Couple Therapy. New York: talor and francis pub.

Özgüç, S., Tanrıverdi, D. (2018). Relations Between Depression Level and Conflict Resolution Styles, Marital Differentiations of Patients With Major Depression and Their Spouses. Archives of Psychiatric Nursing, 32(3), 337-342.

Pease, K. (2013). Differentiation of self and anxiety as a function of culture. A thesis for the degree of Master of Science California State University, Stanislaus.

Peleg, O. (2008). The relation between differentiation of self and marital satisfaction: what can be learned from married people over the course of life? The American journal of Family Therapy, 36, 388- 401.

Ross, A. S., & Murdock, N. L. (2014). Differentiation of Self and Well-being: The Moderating Effect of Self-construal. Contemporary Family Therapy, 36(4), 485-496.

Sandage, S.J., Crabtree, S., Schweer, M.(2012). Differentiation of self and social justice commitment mediated by hope. Journal of Counseling and Development, 92, 67-74.

 Simon, H.L.M., DiPlacido, J., Conway, J.M. (2019). Attachment styles in college students and depression: The mediating role of self differentiation. Mental Health & Prevention, 13, 135-142.

Spanier, G. B. (1976). Measuring dyadic Differentiation: New scales for assessing the quality ofmarriage and similar dyads. Journal of Marriage and the Family, 38, 15-28.

Titelman, P. (2014). Clinical applications of Bowen family systems theory. Routledge.

Troxel, W. M. (2006). Marital quality, communal strength, and physical health. Doctoral Thesis. University of Pittsburgh.

Wilson, S.J., Andridge, R., Peng, J, Bailey, B.E., Malarkey, W.B., Kiecolt-Glaser, J.K. (2017). Thoughts after marital conflict and punch biopsy wounds: Age-graded pathways to healing. Psychoneuroendocrinology, 85, 6-13.

Zhang, H., Xu, X., Tsang, S.K. (2012). Conceptualizing and Validating Marital Quality in Beijing: A Pilot Study, Social Indic Research, 10, 325-368.