اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر حافظه فعال در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری و عملی

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 12، شماره 47، اسفند 1400، صفحه 53-64   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فیروزه صدیق¹؛ سید عباس حقایق^{* 2}؛ اسماعیل موسوی³؛ هادی فرهادی⁴

¹دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روانشناسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

²استادیار روانشناسی، گروه روانشناسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

³استادیار مشاوره، گروه مشاوره و راهنمایی، واحد خمینی شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی شهر، ایران

⁴استادیار روانشناسی، گروه روانشناسی، واحد خوراسگان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر حافظه فعال در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری و عملی انجام گرفت. روش‌: پژوهش حاضر نیمه­آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل افراد مبتلا اختلال وسواس فکری و عملی مراجعه کننده به مراکز خدمات روان‌شناسی و مشاوره شهر اصفهان مابین اردیبهشت تا مردادماه سال 1398 بود. در این پژوهش تعداد 30 فرد مبتلا اختلال وسواس فکری و عملی با روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه­های آزمایش و گواه گمارده شدند (در هر گروه 15 نفر). در این بین در گروه آزمایش 4 نفر و در گروه گواه نیز 1 نفر ریزش داشتند. گروه آزمایش مداخله درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (هیز و همکاران، 2004) را طی دو ماه و نیم در 10 جلسه 90 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه وسواسی-اجباری ییل براون (گودمن و راسماسن، 1986) و ابزار سنجش حافظه فعال بود. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر حافظه فعال افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری و عملی تأثیر معنادار دارد (p<0/001). بدین صورت که این درمان توانسته منجر به بهبود حافظه فعال افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری و عملی شود. نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش حاضر بیانگر آن بودند که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد با بهره‌گیری از فنونی همانند با بهره‌گیری از فنونی همانند کاربرد تکنیک‌های ذهنی، مشاهده خود به عنوان زمینه، تکنیک‌های گسلش شناختی، تصریح ارزش‌ها و عمل متعهدانه می‌تواند به عنوان یک درمان کارآمد جهت افزایش حافظه فعال افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری و عملی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

اختلال وسواس فکری و عملی؛ حافظه فعال؛ درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد

مراجع

اصلی‌آزاد، مسلم.، منشئی، غلامرضا.، قمرانی، امیر. (1398). اثربخشی درمانگری مبتنی بر پذیرش و تعهد بر نشانگان وسواس - ناخودداری و درآمیختگی فکر و عمل در دانش‌آموزان مبتلا به اختلال وسواس – ناخودداری، فصلنامه علمی پژوهشی علوم روان‌شناختی، ۱۸(۷۳)، ۶۷-۷۶.

اصلی‌آزاد، مسلم.، منشئی، غلامرضا.، قمرانی، امیر. (1398). تأثیر درمان ذهن‌آگاهی بر تحمل ابهام و درآمیختگی فکر و عمل مبتلایان به اختلال وسواس بی‌اختیاری، فصلنامه سلامت روان کودک، ۶(۱)، ۸۳-۹۴.

راجزی اصفهانی، سپیده.، متقی‌پور، یاسمن.، کامکاری، کامبیز.، ظهیرالدین، علیرضا.، جان بزرگی، مسعود. (1390). پایایی و روایی نسخه فارسی مقیاس وسواسی-اجباری ییل-براون. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 7(4)، 303-297.

زاغیان، مهشید.، اصلی‌آزاد، مسلم.، فرهادی، طاهره. (1396). مقایسه نیمرخ حافظه فعال کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی و کودکان مبتلا به نارساخوانی با کودکان بهنجار. مجله سلامت روانی کودک، 4(1)، 130-119.

طیبی نایینی، پری‌ناز.، محمدخانی، شهرام.، اکبری، مهدی.، عابدی، محمدرضا. (1396). تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطاف‌پذیری روان‌شناختی کودکان مبتلا به اختلال وسواس بی‌اختیاری، فصلنامه سلامت روان کودک، ۴ (۳)، ۹۱-۱۰۶.

کاظم‌پور جهرمی، ع.، بیگدلی، ا.، رفیعی‌نیا، پ. (1394). مقایسه کارکردهای اجرایی و حافظه کاری افراد مبتلا به اختلال وسواسی- جبری و افراد بهنجار، مجله روانشناسی بالینی، 2(26)، 30-15.

گلیج، سمیه.، مرادی، علیرضا.، حاتمی، محمد.، یرهون، هادی. (1392). مقایسه عملکرد حافظه فعال و حافظه آینده نگر در افراد مبتلا به وسواس شست و شو و وسواس وارسی با افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، فصلنامه تازه‌های علوم شناختی، 15(4)، 28-18.

Anand, N., Sudhir, P. M., Math, S. B., Thennarasu, K., & Reddy, Y.C.J. (2011). Cognitive behavior therapy in medication non-responders with obsessive-compulsive disorder: A prospective one-year follow-up study. Journal of Anxiety Disorders, 25 (7), 939-945.

Arıkan, M.K., Günver, M.G., İlhan, R. (2020). Gamma Oscillations Predict Paroxetine Response of Patients with Obsessive Compulsive Disorder. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, In Press, Journal Pre-proof.

Barrett-Naylor, R., Gresswell, D.M., Dawson, D.L. (2018). he effectiveness and acceptability of a guided self-help Acceptance and Commitment Therapy (ACT) intervention for psychogenic nonepileptic seizures. Epilepsy & Behavior, 88, 332-340.

Barton, R., Heyman, I. (2016). Obsessive–compulsive disorder in children and adolescents. Paediatrics and Child Health, 26(12), 527-533.

Belschner, L., Lin, S.Y., Yamin, D.F., Best, J.R., Edalati, K., McDermid, J., Stewart, S.E. (2020). Mindfulness-based skills training group for parents of obsessive-compulsive disorder-affected children: A caregiver-focused intervention. Complementary Therapies in Clinical Practice, 39, 101-107.

Crosby, J.M., Twohig, M.P.(2016). Acceptance and Commitment Therapy for Problematic Internet Pornography Use: A Randomized Trial, Behavior Therapy, 47(3), 355–366.

Dehn, M.J. (2008).Working memory and academic learning. New Jersey: Wiley.

Eilenberg, T., Hoffmann, D.,  Jensen, J.S., Frostholm, L.(2017). Intervening variables in group-based acceptance & commitment therapy for severe health anxiety, Behaviour Research and Therapy, 92, 24–31.

Flujas-Contreras, J.M., Gomez, I. (2018). Improving flexible parenting with Acceptance and Commitment Therapy: A case study. Journal of Contextual Behavioral Science, 8, 29-35.

Goodman, W.K., Rasmussen, S.A. (1989). The Yale- Brown obsessive-compulsive scale (Y-BOCS), Part II: Validity. Journal of Archives of General Psychiatry, 46, 1006-1016.

Heinzel, S., Kaufmann, C., Grützmann, R., Hummel, R., Klawohn, J., Riesel, A., Bey, K., Lennertz, L., Wagner, M., Kathmann, N. (2018). Neural correlates of working memory deficits and associations to response inhibition in obsessive compulsive disorder. NeuroImage: Clinical, 17, 426-434.

Holmes, J., Gathercole, S.E., Dunning, D.L. (2009). Adaptive training leads to sustained enhancement of poor working memory in children. Journal of Developmental Science; 12, 9-15.

Karlsgodt, K.H. (2015). Working Memory. Brain Mapping, 3, 319-326.

Lance, M., McCracken, L., Sato, A., Taylor, G. (2013). A Trial of a Brief Group-Based Form of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) for Chronic Pain in General Practice: Pilot Outcome and Process Results, The Journal of Pain, 14(1), 1398-1406.

Levin, M.E., Krafft, J., Hicks, E.T., Pierce, B., Twohig, M.P. (2020). A randomized dismantling trial of the open and engaged components of acceptance and commitment therapy in an online intervention for distressed college students. Behaviour Research and Therapy, 3, 103-110.

Locascio, G., Mahone, E.M., Eason, S.H., Cutting, L.E. (2010). Executive dysfunction among children with reading comprehension deficits. Journal of Learning Disability, 3, 1-14.

Ong, C.W., Blakey, S.M., Smith, B.M., Morrison, K.L., Bluett, E.J., Abramowitz, J.S., Twohig, M.P.(2020). Moderators and processes of change in traditional exposure and response prevention (ERP) versus acceptance and commitment therapy-informed ERP for obsessive-compulsive disorder. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 24, 100-105.

Ong, C.W., Lee, E.B., Twohig, M.P. (2018). A meta-analysis of dropout rates in acceptance and commitment therapy. Behaviour Research and Therapy, 104, 14-33.

Park, J.Y., Lee, J., Park, H., Kim, J., Namkoong, K., Kim, S.J. (2012). Alpha amplitude and phase locking in obsessive-compulsive disorder during working memory. International Journal of Psychophysiology, 83(1), 1-7.

Pleger, M., Treppner, K., Diefenbacher, A., Schade, C., Dambacher, C., Fydrich, T. (2018). Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy compared to CBT+: Preliminary results. The European Journal of Psychiatry, 32 (4), 166-173.

Rosa-Alcázar, A., Olivares-Olivares, P.J., Martínez-Esparza, I.C., Parada-Navas, J.L., Rosa-Alcázar, A.I., Olivares-Rodríguez, J. (2020). Cognitive flexibility and response inhibition in patients with Obsessive-Compulsive Disorder and Generalized Anxiety Disorder. International Journal of Clinical and Health Psychology, 20(1), 20-28.

Semrud- clikeman, M.; Ellison, P.A.T. (2009). Child neuropsychology (assessment and intervention for neurodevelopment disorders. Springer press.

Shahar, N., Teodorescu, A.R., Anholt, G.E., Karmon-Presser, A., Meiran, N. (2017). Examining procedural working memory processing in obsessive-compulsive disorder. Psychiatry Research, 253, 197-204.

Stewart, S.E., Ceranoglu, T.A., O’Hanley, T., Geller, D.A.(2005). Performance of clinician versus self-report measures to identify obsessive-compulsive disorder in children and adolescents. Journal of Children and Adolescent Psychopharmacoology, 15, 956-963.

Twohig, M.P., Abramowitz, J.S., Bluett, E.J., Fabricant, L.E., Jacoby, R.J., Morrison, K.L., Reuman, L., Smith, B.M. (2015). Exposure therapy for OBSESSIVE COMPULSIVE DISORDER from an acceptance and commitment therapy (ACT) framework. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 6, 167-173.

Twohig, M.P., Abramowitz, J.S., Smith, B.M., Fabricant, L.E., Jacoby, R.J., Morrison, K.L., Bluett, E.J., Reuman, L., Blakey, S.M., Ledermann, T. (2018). Adding acceptance and commitment therapy to exposure and response prevention for obsessive-compulsive disorder: A randomized controlled trial. Behaviour Research and Therapy, 108, 1-9.

Vieira-Fonseca, T., Fontenelle, L.F., Kohlrausch,. F.B. (2019). OLIG2 gene polymorphisms are associated with nasty, unpleasant and uncontrollable thoughts in obsessive-compulsive disorder. Journal of Clinical Neuroscience, 70, 202-207.

Vuong, A.M., Yolton, K., Wang, Z., Xie^, C., Webster, G,M., Ye, X., Calafat, A.M., Braun, J.M., Dietrich, K.N., Lanphear, B.P., Che, A. (2018). Childhood perfluoroalkyl substance exposure and executive function in children at 8 years. Environment International, 119, 212-219.

Wersebe, H., Lieb, R., Meyer, A.H., Hoyer, J.,  Wittchen, H., Andrew, T. (2016). Changes of valued behaviors and functioning during an Acceptance and Commitment Therapy Intervention, Journal of Contextual Behavioral Science, 6(1), 63-70.

Yu, L., Norton, S., McCracken, L.M. (2017). Change in “Self-as-Context” (“Perspective-taking”) Occurs in Acceptance and Commitment Therapy for People with Chronic Pain and is Associated with Improved Functioning, The Journal of Pain, 18 (6), 664-672.