تحفة العجم، اثری تازه یافته از سیّد حسین شاه (حقیقت)

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 17، شماره 48، شهریور 1399، صفحه 131-152   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهدیه رضوی زاده¹؛ احمدرضا یلمه‌ها^{* 2}؛ .مریم محمودی³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی ، دهاقان، ایران.

²استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.

³دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.

چکیده

چکیده
      تعالی فرهنگی هر جامعه، در گرو شناخت صحیح دستاوردهای گوناگون و آثار فرهنگی و میراث‌های مادّی و معنوی پیشینیان و برقراری ارتباط آگاهانه با آن آثار است. با احیای نسخ خطّی شناخت هرچه بیشتر مجاهدات و قابلیّت‌های علمی اندیشمندان پیشین، میسّرتر شده و فضای پاسخ‌گویی به بخشی از نیازهای علمی پژوهشگران جدید ایجاد می­شود. با تصحیح و احیای آثار گذشتگان و بازگرداندن هر یک از آثاری که به صورت نسخة خطّی در کنج کتابخانه‌ها مهجور مانده‌اند، می‌توان زنجیره فرهنگ و تمدّن را کامل نمود، و به شناختی دقیق و قضاوتی صحیح‌تر دربارة پیشینة‌ فرهنگ و ادب ایران رسید. این ضرورت در حوزة زبان و ادبیّات بیشتر احساس می‌شود، زیرا هر متنی گوشه‌ای از ساختار و تاریخ تطّور زبان و ادبیّات ما را نشان می‌دهد. تحفة‌العجم از نسخه‌های خطّی سدة سیزدهم هجری است که تاکنون تصحیح نشده است و تصحیح و چاپ آن  می‌تواند ما را با ادبیّات و ویژگی‌های زبانی این دوره، آشناتر سازد. از این اثر سه دست نوشته تاکنون شناسایی شده است و این پژوهش بر اساس نسخة 1427 کتابخانة مجلس انجام یافته است. بی‌شکّ  معرّفی  و تصحیح این متن، تلاشی در جهت احیاء و بازگردانی یکی از متون  بلاغی و دستوری قرن سیزدهم هجری به مجموعة بزرگِ ادبِ فارسی است. این پژوهش می‌تواند زمینة مناسبی ، برای آشنایی بهتر محقّقان، دانشجویان و دوستدارانِ ادب فارسی، با یکی از شخصیّت‌‌های ادبی آن دوره، که تاکنون آثارش مورد توجّه قرار نگرفته است، فراهم سازد.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: سیّدحسین شاه؛ تحفة‌العجم؛ بلاغت؛ نسخة خطّی؛ سدة سیزدهم هجری

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد 99.pdf

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

• امیری، محمّد، (1390)، مضامین مشترک در دیوان حافظ وخزینه الامثال، پژوهش‌های نقد ادبی و سبک شناسی، سال دوم شماره 1
• براون، ادوارد، (1389)، تاریخ ادبیّات جدید و معاصر، ترجمة مرحوم رشید یاسمی، سخن: تهران.
• باقلانی، محمد بن الطیب، (1374)، إعجاز القرآن للباقلانی، محقّق: السیّد احمد صقر، دارالمعارف: مصر.
• تفتازانی، مسعود بن عمر، (1416)، شروح التلخیص، دار الهادی: بیروت.
• جرجانی، حمزه بن یوسف، (1422ق)، تاریخ جرجانی، بیروت: عالم الکتاب.
• حافظ، شمس الدّین، (1368)، دیوان اشعار، به کوشش غنی و قزوینی، تهران: اندیشه.
• حقیقت، سیّد حسین شاه، (1213)، تحفة العجم، شمارة نسخه،1427، تهران: مجلس.
• دهخدا، علی اکبر، (1377)، لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران.
• سکاکی‌، یوسف‌، (1403)، مفتاح‌ العلوم‌، دارالکتب: قاهره.
• سیوطی‌، جلال‌الدّین، (1405)، اتمام‌ الدرایة لقراء النقایة، به‌ کوشش‌ ابراهیم‌ عجوز، بیروت‌: دارالکتب العلمیه.
• سیوطی، جلال الدّین، (1377)، شرح المختصر، قم: دارالحکمۀ.
• ضیف، شوقی، ‌(1965م)، البلاغة تطور و تاریخ، ترجمة‌ محمّدرضا ترکی، تهران: نشر سازمان مطالعه و تدوینکتب علوم .
• طایفی ، شیرزاد؛ محمّدی خواه، سپیده، (1394)، بررسی ایجاز در زبان طرح، مقاله مجله علوم ادبی،سال4،شماره 6،بهار و تابستان
• عسکری، حسن بن عبدالله، (1371)، الفروق فی اللغه، قم: دفتر اسلام.
• همایی، جلال‌الدّین، (1361)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما.
• ـــــــــــــــــ، (1370)، دربارۀ معانی و بیان، به کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: هما.