بررسی سبک شناختی آیات ترور و‌تروریسم در قرآن

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 17، شماره 49، آذر 1399، صفحه 207-228   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اسماعیل سالم خویی¹؛ سید تقی کبیری^{* 2}؛ محبوب مهدویان³

¹دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران.

²استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران.

³استادیار گروه تاریخ و تمدّن ملل اسلامی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران

چکیده

چکیده
   یکی از دانش­های مهمّ و جدید در حوزة ادبیّات سبک شناسی است. در این دانش تناسب میان لفظ و معنی، انسجام متنی و هماهنگی منظور کلام با ساختار عبارت‌ها مشخّص می­شود. در این دانش علم معانی و بیان مورد مطالعه قرار می­گیرد. بررسی سبک شناختی آیات مرتبط با ترور و قتل نشان می‌دهد در این آیات، خداوند سبکی به کار رفته است که انسان­ها را از ترور و قتل پرهیز داده و به زندگی توأم با کرامت انسانی و صلح و آرامش تشویق می‌نماید. پرداخت به این موضوع بسیار مهمّ، می‌تواند تا حدودی نگرش قرآن را نسبت به این بعد از زندگی جمعی آشکار ساخته و انسان­ها را نسبت به زندگی بدون خشونت و ترور دعوت کند. از این رو نوشتار حاضر با کاربست دانش سبک شناسی و نیز با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی در صدد است تا سبک آیاتی از قرآن که در آنها به مقولة ترور و قتل پرداخته شده، را بررسی نماید. بررسی سبک شناسانه این نوع آیات نشان می‌دهد که سبک کلامی آن دسته از آیات الهی که به ترور مربوط می‌شوند، به لحاظ ساختار لفظی، معنایی و نیز ساختار نحوی کلمات، رویکردی پرهیزی می‌باشند و این آیات در قالب استفاده از تشبیه و کنایه ذکر شده و اغلب جملات به صورت امر مخاطب آمده است تا حالت خشونت و جدیت در مقابله با تروریسم را به خواننده منتقل کند. به طور کلّی سبک کلام و جهت‌گیری کلّی واژگان در کلّ آیات مرتبط با قتل و ترور به گونه­ای است که نشان می­دهد قتل و ترور امری مذمومی است و نباید صورت پذیرد.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: سبک شناسی؛ علم بیان؛ علم معانی؛ بلاغت؛ ترور

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد 99.pdf

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

الف: کتب

• قرآن کریم.
• آندرو بوسا، (بیتا)، بزهکاری بین‌المللی، ترجمة نگار رخشانی، تهران‏‏: گنج دانش.
• ابن منظور، جمال‌الدّین محمّد ابن مکرم، (بیتا)، لسان العرب، بیروت: دارالصادر.
• الجاحظ، أبی عثمان عمربن بحر، (1229 ق)، البیان و التبین، بیروت: دارالجیل.
• بانوی اصفهانی، مجنهده امین، (1379)، مخزن العرفان فی تفسیر القرآن، اصفهان: گلبهار.
• تفتازانی، مسعود بن عمر، (1318)، شرح مختصر المعانی دار الذخائر، (بی‌نا)، چاپ سوم.
• ثقفی تهرانی، میرزا محمّد، (1390) روان جاوید- تقسیر قرآن مجید، 5 جلدی، تهران: برهان.
• جرجانی، عبدالقاهر، (1368)، دلائل الإعجاز فی القرآن، مشهد: آستان قدس رضوی.
• جعفری، یعقوب، (1376)، تفسیر کوثر، تهران: هجرت.
• حسینی، جعفر، (1392)، اسالیب البیان فی القرآن، قم: بوستان کتاب.
• حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین بن احمد، (1363)، تفسیر اثنا عشری، تهران: میقات.
• حسینی همدانی، سیّد محمدحسین، (1414ق)، انوار درخشان، تهران: کتابفروشی لطفی، چاپ اوّل.
• رضایی اصفهانی، محمّد علی، (1387)، تفسیر قرآن مهر، قم: پژوهش­های تفسیر و علوم قرآن.
• زمخشری، جارالله، (بی‌تا)، اساس البلاغه، قم: نسیم فردوس.
• سکاکی، ابو یعقوب، (بی­تا)، مفتاح العلوم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
• سکّاکی، یوسف بن أبی‌بکر، (1937م)، مفتاح العلوم، بیروت: دار الکُتُب العلمیّه.
• سیوطی، عبدالرّحمن، (1793)، الاتقان فی علوم القرآن، بیروت: المکتبة العصویة.
• شمیسا، سیروس، (1373)، کلیّات سبک‌شناسی، تهران: فردوسی.
• __________، (1379)، معانی، تهران: میترا، چاپ ششم.
• صافی، محمود بن عبدالرّحیم، (1418ق)، الجدول فی اعراب القرآن، دمشق: بیروت؛ دارالرّشید مؤسّسة الإیمان، چاپ چهارم.
• عونی، حامد، (بی­تا)، المنهاج الواضح للبلاغة، بیروت: المکتبة الأزهریة للتراث.
• طباطبایی، سیّد محمّدحسین، (1386)، المیزان، ترجمة سیّد محمّدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیّة قم.
• طبرسی، ابى على الفضل بن الحسین، (1403ق)، تفسیر مجمع ­البیان، قم: منشورات مکتب آیت الله مرعشی نجفی.
• طیب، عبدالحسین، (1387)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: اسلام، چاپ دوم.
• گرجی، ابوالقاسم، (1377)، تفسیر جوامع الجامع، تهران: دانشگاه تهران و مرکز مدیریت حوزه علمیّة قم.
• فیروز آبادى، محمّد بن یعقوب،‏ (بی­تا)، القاموس المحیط، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اوّل.
• فرشیدورد، خسرو، (1363)، درباره ادبیّات و نقد ادبی، تهران: امیر کبیر، چاپ اوّل.
• قرائتی، محسن، (1376)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
• قرشی، سیّدعلی اکبر، (1377)، تفسیر احسن الحدیث، تهران: بعثت.
• معین، محمد، (1350)، فرهنگ معین، با همّت و چاپ جعفر شهیری، تهران: امیرکبیر.
• مکارم شیرازی، ناصر، (1387)، تفسیر نمونه، با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان، قم: انتشارات امام علی بن ابی طالب.
• موسوی بجنوردی، سیّدمحمد، (1385)، مجموعه مقالات فقهی، حقوقی، اجتماعی و فلسفی، 6جلد، تهران: پژوهشکدة امام خمینی ره.
• هاشمی، احمد، (1383)، ترجمه و شرح جواهر البلاغه، قم: بلاغت.

 

ب: مقالات

• رضائی اصفهانی، محمّدعلی؛ پروان، صدیقه، (1396)، دفاع دانشمندان شیعه از قرآن در برابر شیعه اقتباس، مجلّة قرآن پژوهی خاور شناسان، پائیز و زمستان، شماره 23، صص: 84-65.
• موسوی بجنوردی، سیّد محمد، (1391)، حجیت استصحاب کلّی از دیدگاه امام خمینی(س) و میرزا حسن بجنوردی، پژوهشنامة متین، دورة 14، شمارة 55، تابستان، 21-1.
• شهبازی، محمود، (1822)، کارکردهای زیباشناختی ایجاز حذف در قرآن کریم، کاوشی در پژوهش‌های زیباشناختی قرآن کریم، شمارة8، صص: 68-55