بررسی و تطبیق روایتگری در آثار غزاله علیزاده، با تکیه بر رمان‌های «خانه ادریسی‌ها»، «شب‌های تهران»

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

مقاله 9، دوره 6، شماره 19، خرداد 1401، صفحه 202-234   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

زینت ناطق پور¹؛ علی محمد موذنی^{* 2}؛ تیمور مالمیر³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

²استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

³استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان، کردستان، ایران.

چکیده

روایت شناسی به عنوان علمی جدید، به بررسی ساختار حاکم بر روایت­های داستانی می­پردازد. با استفاده از شاخص­های علم روایت شناسی، می­توان به الگوی ساختاری روایت­ها دست پیدا کرد. زبان شناسان متعددی به ارائة نظریات مبسوطی در این زمینه پرداخته­اند و در این میان، مطالعات ژرار ژنت از وسعت فراوانی برخوردار است. او در مطالعة روایت­های داستانی، بر سه شاخص کلی "زمان"، "حالت یا وجه" و "صدا و لحن" تکیه می­کند. غزاله علیزاده، از نویسندگان معاصر ادبیات داستانی ایران به شمار می­رود که آثارش از دیدگاه علم روایت شناسی، قابل تأمّل است. این نوشتار با تکیه بر نظر روایت شناسان به ویژه نظریه­های ژرار ژنت، به بررسی سه مؤلفه مذکور در آثار این نویسنده پرداخته است. روایت در گذشته و، گذشته در گذشته، روایت زمان حال و عبور مکرّر از زمان حال به گذشته، ویژگی برجستة آثار مذکور از لحاظ زمانی است. بیش­تر رویدادهای این آثار، روی خط مستقیم و متوالی روایت شده­اند استفاده از شتاب منفی و مثبت، بسامد و انواع آن، کانون صفر و کانون درونی، روایت درون داستانی با زاویة دید اول شخص، تک گویی، حدیث نفس و من شاهد، روایت برون داستانی با زاویة دید سوم شخص، هم­چنین روایت پسازمانی و همزمانی، از ویژگی های روایت در رمان­های فوق الذکر است.     

کلیدواژه‌ها

ادبیات داستانی؛ روایت شناسی؛ ژرارژنت؛ غزاله علیزاده

مراجع