بررسی مسائل اجتماعی مولانا در غزلیّات شمس

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 18، شماره 51، خرداد 1400، صفحه 205-226   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

الهام رحمانیان¹؛ رضا اشرف زاده^{* 2}؛ بتول فخر اسلام²

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی– غنایی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

²گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

چکیده

 
چکیده
هر اثر ادبی در بافت خود نشانه‌ای از منشاء اجتماعی دارد. محیط اجتماعی که اثر دران نَضج گرفته در سبک و شیوة بیان کلام صاحب اثر منعکس شده است. غزلیّات شمس یکی از این آثار است که مولانا به بسیاری از واقعیّات، اوضاع اجتماعی وآداب و رسوم می‌پردازد. شعر مولانا علاوه بر این که بازتابی از حیات اجتماعی روزگار خویش و تصویر زندگی واقعیّات دوران خود می‌باشد، شخصیّت فردی و اجتماعی او را نیز ترسیم نموده است. پژوهش حاضر تلاشی است در تحلیل شخصیّت اجتماعی مولانا در غزلیّات شمس که رهیافتی است به شناخت مسایل اجتماعی و فرهنگی روزگار خالق اثر؛ و ابزاری است کارآمد برای بیان نظام فکری عارفانه و عاشقانه او. در این جستار بعد اجتماعی شخصیّت مولانا در دیوان شمس در دو بخش بررسی گردیده است: بخش اوّل سرمایه‌های اجتماعی، بخش دیگر جامعه شناسی دیوان شمس که بُعد اوّل بیشتر نمود یافته است. امید است این پژوهش شاهراهی باشد برای سوق یافتن به سوی فضایل اخلاقی و دفع رذایل و پستی‌ها در عصر حاضر.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: مولوی؛ مسایل اجتماعی؛ شخصیّت اجتماعی؛ غزلیّات شمس

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد 99.pdf

مراجع

 

فهرست منابع و مآخذ

• اشرف‌زاده، رضا، (1378)، شمس آینة وجود مولوی، آخرت‌دوست، وحید، مجموعه مقالات همایش بزرگداشت شمس تبریزی ، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اوّل.
• _________، (1379)، سرود خورشید (شرح گزیدة غزلیّات شمس)، تهران: روزگار، چاپ اوّل.
• باطنی، محمّدرضا، (1355)، مسائل زبان شناسی نوین، تهران: آگاه، چاپ دوم.
• برومند سعید، جواد، (1363)، دگرگونی‌های واژگان زبان فارسی، تهران: آگه، چاپ اوّل.
• ترابی، علی اکبر، (1370)، جامعه شناسی و ادبیّات، تبریز: نوبل، چاپ اوّل.
• روح الامینی، محمود، (1375)، نمودهای فرهنگی و اجتماعی ادبیّات فارسی، تهران: آگه، چاپ اوّل.
• زرّین کوب، عبدالحسین، (1366)، سرّ نی، تهران: علمی، چاپ دوم.
• ______________ ، (1366)، بحر در کوزه، 2 جلد، تهران: علمی، چاپ اوّل.
• ______________ ، (1361)، پله پله تا ملاقات خدا، تهران: امیرکبیر، چاپ ششم.
• زمانی، کریم، (1384)، میناگرعشق، تهران: نشرنی.
• سبحانی، توفیق، (1375)، مولاناجلال‌الدّین، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، چاپ سوم.
• شمیسا، سیروس، (1386)، انواع ادبی، تهران: فردوس، چاپ اوّل.
• شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا، (1352)، گزیدة غزلیّات شمس، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، چاپ اوّل.
• ______________ ، (1386)، زمینة اجتماعی شعر فارسی، تهران: دختران، چاپ اوّل.
• کریمی حکاک، احمد، (1384)، طلیعة تجدّد در شعر فارسی، مترجم: مسعود جعفری، تهران: مروارید، چاپ دوم.
• مک اریک، ایر ناریما، (1388)، دانش نامة نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمّد نبوی، تهران: آگه، چاپ سوم.
• مولوی، جلال‌الدّین محمّد رومی، (1363)، کلیّات شمس تبریزی، تصحیحات و حواشی بدیع‌الزّمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر، چاپ سوم.
• ___________________، (1369)، مثنوی معنوی مولوی، تصحیح و تحلیل محمّد استعلامی، تهران: زوّار، چاپ دوم.
• محمّدی، احمد، (1389)، عرفان مولوی، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ ششم.
• نیم کوف، اگ برن، (1363)، زمینه جامعه شناسی، ترجمة امیرحسین آریان‌پور، تهران: گستره، چاپ اوّل.
• ولک، رنه، (1373)، نظریة ادبیّات، مترجم: ضیاء موحّد و پرویز مهاجر، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ اوّل.
• یونگ، کارل گستاو، (1386)، چهار صورت مثالی، ترجمه پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی، چاپ اوّل.