بررسی نگرش شهروندان میبدی نسبت به آلودگی هوا و عوامل اجتماعی موثر بر آن

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 1، دوره 11، شماره 40، آذر 1400، صفحه 1-32   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/uss.2021.689295

نویسندگان

مسعود حاجی زاده میمندی^{* 1}؛ منوچهر علی نژاد²؛ کمال رشیدی نژاد³

¹دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه یزد(نویسنده مسؤول)

²استادیار گروه تعاون و رفاه اجتماعی دانشگاه یزد

³کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه یزد

چکیده

در عصر حاضر غفلت از محیط زیست و بی‌توجهی به آن، به شدت، در حال گسترش است. تلاش برای توسعه و شهرنشینی و تامین رفاه و آسایش بشر مضرات و مزایایی برای انسان و طبیعت به همراه داشته و یکی از این مضرات که جامعه و شهروندان عامل آن هستند، آلودگی هوا می­باشد. در این پژوهش از رویکردهای نظری سبک زندگی و سرمایه فرهنگی بوردیو ، شبکه اجتماعی کاستلز و زیست جهان هابرماس و دیگران بهره برده شده است. از آنجا که شهروندان با نگرش و رفتارهای خود می­توانند در کاهش و افزایش آلودگی­ هوا موثر واقع گردند، هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی نگرش شهروندان میبدی نسبت به آلودگی هوا و عوامل اجتماعی موثر بر آن می­باشد. این پژوهش از نوع توصیفی، تحلیلی و پیمایشی بوده و جامعه­ی آماری شهروندان 16 سال و بالاتر شهر میبد بوده است  بر طبق سرشماری 1395 حدود 97000 نفر بوده که از آن حجم نمونه 420 نفر به شیوه نمونه‌گیری کوکران و  به صورت نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله­ای انتخاب شده­اند. یافته‌های نشان می­دهد که بین متغیرهای سن، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات، وضعیت سکونت، میزان درآمد و نگرش شهروندان به آلودگی هوا رابطه­ی معناداری وجود دارد اما بین جنسیت و نگرش شهروندان به آلودگی هوا رابطه­ای وجود ندارد. هم­چنین بین سبک زندگی، سرمایه­ی فرهنگی، شبکه اجتماعی رابطه­ی مثبت و مستقیم و بین سودمحوری رابطه­ی منفی معنادار با متغیر وابسته وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان می­دهد که متغیرهای باقی مانده در مدل رگرسیون 19 درصد از واریانس متغیر وابسته را تعیین و تبیین می­کنند و متغیر­های سبک زندگی، گرایش به سود­محوری و سن به ترتیب بیشترین نقش را در مدل رگرسیون پژوهش ایفا می­کنند. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که شهروندان میبدی بر اولویت حفظ محیط زیست حتی با وجود درآمد و سود حاصل از کار در کارخانجات تاکید داشته و همچنین مقوله سبک زندگی داری سهم و وزن سهم بیشتری در تبیین متغیر وابسته داشته است که تقویت و تغییر در آن و سرمایه­ی فرهنگی باعث تغییر در نگرش شهروندان به آلودگی هوا و حفظ محیط زیست می‌گردد.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

آلودگی هوا؛ نگرش شهروندان؛ سرمایه اجتماعی؛ میبد؛ یزد

مراجع

ابراهیمی­زارع، آزیتا (1393). بررسی عوامل مؤثر بر رفتار شهروندان تهرانی در مقابله با آلودگی هوا. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

اسدی، معصومه و مهرابی، محبوبه (1397). بررسی عوامل زمینه­ای و اجتماعی مؤثر بر رفتارهای زیست­محیطی شهروندان بندر­عباس. پژوهش­نامه فرهنگی هرمزگان. 134-118.

اصیلیان، حسن و همکاران(1386). منابع آلودگی هوا: اثرات، روش های کنترل، قوانین و مقررات، استانداردها. تهران: نشر میترا.

اکبری، غلامعباس، یزدانی، فیروزه و اله­دادی، ایرج (1386). فرهنگ لغات و اصطلاحات محیط زیست. تهران: جهاد دانشگاهی( واحد تهران).

امیربیگی، حسن و احمدی آسور، اکبر(1388). بهداشت هوا و روش های مبارزه با آلاینده ها. تهران: انتشارات اندیشه رفیع.

جهانی، زهرا (1392). بررسی تأثیر نگرش و پارادایم نوین زیست­محیطی بر رفتار‌های زیست‌محیطی (مطالعه­ی موردی: شهرستان کرمانشاه). پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.

حجازی، سید­یوسف، کرمی­دارابخانی، رؤیا، حسینی، سید­محمود و رضایی، عبدالمطلب (1396). بررسی عوامل مؤثر بر رفتار محیط­زیستی اعضای سازمان­های مردم­نهاد محیط زیستی استان تهران. محیط­شناسی. 43(1)، 30-17.

خطیبی، محمدرضا (1392). تأثیر متقابل الگوهای رفتاری در احیای هویت محیط شهر( مطالعه موردی محدوده ورودی سنندج). هویت شهر. 7 (13)، 73-63.

خوش اخلاق، رحمان و ستوده نیا کرانی، مرضیه (1391). هزینه های آلودگی هوا در شهر یزد، فصلنامه اقتصاد محیط زیست و انرژی. 1(4)، 65-43.

دنورز، نوئل(1380). مهندسی کنترل آلودگی هوا. جلد اول: ترجمه ایوب ترکیان و کتایون نعمت پور. تهران: انتشارات دانشگاه صنایع و معادن ایران.

صالحی، صادق و لقمان، امام­قلی (1391). مطالعه تجربی رابطه آگاهی و رفتارهای زیست محیطی (مطالعه مناطق شهری و روستایی شهرستان سنندج). مسائل اجتماعی ایران (دانشگاه خوارزمی). 3(1)، 147-121.

فردوسی، سیما، مرتضوی، مهناز و رضوانی، نعیمه (1386). رابطه بین دانش زیست­محیطی و رفتار­های محافظت از محیط. پژوهشنامه علوم انسانی. شماره 53، 266-253.

فرهمند، مهناز، شکوهی­فر، کاوه و سیار­خلج، حامد (1393). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر رفتار­های زیست‌محیطی (مورد مطالعه: شهروندان شهر یزد). مطالعات جامعه­شناختی شهری (مطالعات شهری). 4(10)، 141-109.

کریمی، یوسف و صفاری­نیا، مجید (1384). روان­شناسی اجتماعی و تغییر نگرش مصرف‌کنندگان انرژی. نشریه انرژی ایران. 9(22)، 83-69.

گیدنز، آنتونی (1388). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. ترجمه ناصر موفقیان.

مصداقی­نیا و همکاران (1386). بررسی آگاهی ساکنین شهر تهران از آلودگی­های زیست­محیطی و عوارض بهداشتی مربوطه و تعیین منابع اطلاعاتی آنان. فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان. 9(1)، 13-3.

میلر، جورج­ تایلر (1386). زیستن در محیط زیست. ترجمه مجید مخدوم­فرخنده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

واقفی، الهام و حقیقتیان، منصور (1393). بررسی تاثیر سرمایه فرهنگی (بعد نهادینه) بر رفتارهای اجتماعی زیست­محیطی با رویکرد توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر شیراز). اقتصاد و مدیریت شهری. 2(8)، 65-47.

 

منابع لاتین

Budak, B.D., Budak, F., Zaimoglu, Z., Kekeç, S. and Sucu, Y.M. )2005(. Behaviour and attitudes of students towards environmental issues of Faculty of Agriculture, Turkey. J. App.Sci., 5(7): 1224-1227.

Gifford, R., Nilsson, A. (2014). Personal and social factors that influence pro-environmental concern and behavior. International Journal of Psychology. DOI: 10.1002/ijop.12034 · Source: PubMed.

Katz-Gerro, T., Greenspan, I., Handy, F., Lee, H. Y., & Frey, A. (2015). Environmental philanthropy and environmental behavior in five countries: Is there convergence among youth?. VOLUNTAS: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 26(4), 1485-1509.

Liverani, A. (2009). Climate change and individual behavior: Considerations for policy. The World Bank.

Zarepour, Zahra (2012). Attitudes and Pro-environmental Consumption Behaviour: An Application of a Choice Experiment in the Netherlands. MASTERS OF ARTS IN DEVELOPMENT STUDIES.