ارائه مدل تسهیم دانش با رویکرد مدیریت دانش (مطالعه موردی: موسسه‌های حسابرسی شهر تهران)

پژوهش های مدیریت راهبردی

مقاله 3، دوره 27، شماره 82، آذر 1400، صفحه 63-108   

نوع مقاله: علمی _ پژوهشی

نویسندگان

خداکرم انصاری¹؛ اله‌کرم صالحی^{* 2}؛ هوشنگ امیری³

¹دانشجوی دکتری ،گروه حسابداری، واحد بین المللی خرمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خرمشهر، ایران

²استادیار،گروه حسابداری ، واحد مسجدسلیمان، دانشگاه آزاد اسلامی، مسجدسلیمان، ایران

³استادیار، گروه ‌حسابداری، واحد آبادان، دانشگاه‌آزاد‌ اسلامی، آبادان، ایران

چکیده

اشتراک موثر دانش میان افراد شاغل در موسسه‌های حسابرسی در گرو شناخت پیش‌بین‌ها و پیش‌آیندهای تسهیم دانش است. تسهیم دانش در موسسه‌های حسابرسی می‌تواند باعث ایجاد فرصت‌های جدید در فضای سازمان شده و موفقیت بیشتری را برای سازمان و افراد در موقعیت پاسخگویی به تغییرات محیطی فراهم کند. لذا موسسه‌های حسابرسی باید با بررسی عوامل تاثیرگذار بر تسهیم دانش امکان بهره‌مندی هر چه بیشتر کارکنان را از دانش موجود فراهم کرده تا بتوانند شرایط اجرایی و عملکردی بهتری را در مواقع لزوم داشته باشند. پژوهش از نظر هدف، بنیادین و از نظر ماهیت، اکتشافی است. برای گردآوری داده‌ها، رویکرد مصاحبه‏ی عمیق نیمه‎ساختاریافته در کنار مطالعات کتابخانه‏ای مدنظر قرار گرفت. جامعه‏ی آماری این پژوهش، خبرگان آگاه به مباحث مدیریت دانش و حسابرسی و خبرگان دانشگاهی بودند. برای شناسایی خبرگان از روش نمونه‏گیری هدفمند و گلوله برفی استفاده شد که طی آن با توجه به کفایت داده‏ها با 16 خبره مصاحبه به عمل آمد. براساس تحلیل مصاحبه‎های صورت گرفته، کدهای استخراج شده‎ی نهایی در قالب 53 مفهوم و 17 مقوله‎ی اصلی استخراج شدند. در نهایت با استناد به رهیافت سیستماتیک در نظریه‎ی داده‎ بنیاد، کدهای شناسایی شده در 6 طبقه‎ی هسته‎ای شامل پدیده‎ی محوری، شرایط علّی، شرایط زمینه‌ای، شرایط مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

تسهیم دانش؛ مدیریت دانش؛ موسسه‌های حسابرسی؛ نظریه مبتنی بر داده

مراجع

اخروی جوقان، ابوذر، نظام ­الدین رحیمیان و مریم قره ­داغی (1397)، عوامل مؤثر بر اثربخشی حسابرسی داخلی از دیدگاه اعضای کمیته حسابرسی، بررسی­ های حسابداری و حسابرسی، (25)، 311-326.

بازرگان، عباس (1387)، مقدمه‎ای بر روش‎های تحقیق کیفی و آمیخته: رویکردهای متداول در علوم رفتاری، تهران، انتشارات دیدار.

بیدختی، علی ­اکبر، کیانی ­فر، فرنوش (1394)،  بررسی رابطه مدیریت دانش با عملکرد سازمانی در شرکت­ های بین­ المللی­ شده ایرانی مطالعه موردی: صنایع شیمیایی و مواد غذایی، فصلنامه پژوهش­های بازاریابی نوین، 5 (1)، 63-87.  

حاجیان، الناز، سردار، سهیلا (1396)، ارائه الگویی برای سنجش عوامل انگیزشی درونی و بیرونی مؤثر در تمایل کارکنان به تسهیم دانش، پژوهش­نامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 32 (4)، 1093-1118.

حسینیان، شهامت، فراهانی، ابراهیم (1395)، ا بررسی عوامل مؤثر بر پیاده سازی موفق مدیریت دانش در دیوان محاسبات کشور با استفاده از مدل سه­ شاخگی، دانش حسابرسی، 16 (62)، 45-62.

خاکی، غلامرضا (1391)، روش تحقیق در مدیریت، تهران، انتشارات رهنما، چاپ پنجم.

خواجوی، شکراله، کرمانی، احسان (1400)، ویژگی‌های شخصیتی مؤثر بر تسهیم دانش در مؤسسات حسابرسی با رویکرد معادلات ساختاری، فصلنامه پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، 13 (50)، 10-32.

خواجوی، شکراله، کرمانی، احسان (1398)، بررسی عوامل مؤثر بر تسهیم دانش در مؤسسات حسابرسی، دانش حسابرسی، 19(75)، 21-43.

روحی، علی، پیمان ایمان زاده (1388)، بررسی دلایل تغییر حسابرسان در شرکت­های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، 1 (4)، 185-198.

سید جوادین، سید رضا (1386)، تئوری­ های مدیریت، تهران، نگاه دانش، چاپ سوم.

قلی چ­لی، بهروز، اسدی قراباغی، مهدی (1394)، تأثیر نیت و شایستگی‌های تسهیم دانش بر عملکرد شغلی مدیران سازمان نهایی پروژه محور (مطالعه موردی: شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی)، پژوهش­های مدیریت در ایران.

لشگری، زهرا، فریده حق‌شناس کاشانی و محسن عسگری زیارتی (1390)،  رابطه استخدام مدیران و کارکنان امور مالی از کارکنان سابق مؤسسات حسابرسی با گزارش‌های حسابرسی، فصلنامه پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، 3 (10)، 71-90.

منصوری، حسین، طاهری دمنه، محسن و کنجکاو منفرد، امیر­رضا (1390)، ارزیابی تأثیر راهبرد مدیریت دانش بر کارکردهای مدیریت منابع انسانی در کتابخانه­ های دانشگاهی و مؤسسات آموزش عالی با استفاده از رویکرد BSC، پژوهش­نامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 27 (1)، 263-278. 

میرزایی مهر، غلامرضا، فضل­زاده، علیرضا (1397)، بررسی تأثیر مدیریت دانش بر عملکرد مؤسسات حسابرسی با نقش میانجی یادگیری سازمانی، نشریه چشم­انداز مدیریت و حسابداری، 5 (5)، 1-14.

ولیان، حسن، حسن ­پور، داود (1400)، توسعه کار راهه حرفه­ای حسابرسان داخلی با توجه به ویژگی­ های یادگیری سازمانی بر اساس تحلیل داده بنیاد و تحلیل کیفی تعامل، دانش حسابرسی، 82 (21)، 262-297.

-Ambos, T. C., Ambos, B., Eich, K. J., & Puck, J (2016). Imbalance and isolation: How team configurations affect global knowledge sharing. Journal of International Management, 22(4), 316–332.

-Anderson, R.J., & S.J. Leandri. (2006). Unearth the power of knowledge. Internal auditing can nurture best practices within the organization by becoming the resource center for risk and control information. Internal Auditor 63(5): 58-64.

-Antonova, A., Csepregi, A. & Marchev Jr, A. (2011). How to extend the ICT used at organizations for transferring and sharing knowledge. IUP Journal of Knowledge Management, 9(1), 37-56.

-Asrar-ul-Haq, M. & Anwar, S. (2016). A Systematic Review of Knowledge Management and Knowledge Sharing: Trends, Issues, and Challenges. Cognet Business and Management, 3, 1-17.

-Ayinde, L., I.O. Orekoya, Q.A. Adepeju & A.M. Shomoye. (2021). Knowledge audit as an important tool in organizational management: A review of literature. Business Information Review 89-102.

-Bandura, A. (1986), Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory, Prentice Hall.

-Bartol, K. M., & Srivastava, A. (2002). Encouraging knowledge sharing: The role of organizational rewards systems. Journal of Leadership and Organization Studies, 9(1), 64–76.

-Becerra, F., & J. Rodriguez. (2001). Web Data Mining Techniques for Expertise-Locator Knowledge Management Systems. From www.aaai.org/flairs. 280–285.

-Berger, J., Cohen, B., & Zelditch, M. (1972). Status Characteristics and Social Interaction. American Sociological Review, 37(3), 241–255.

-Bircham-Connolly, H., Corner, J. & Bowden, S. (2005). An empirical study of the impact of question structure on recipient attitude during knowledge sharing. Electronic Journal of Knowledge Management, 32(1), 1-10.

-Cabrera, A., & Cabrera, E. F. (2002). Knowledge-sharing dilemmas. Organization Studies, 23(5), 687–710.

-Chow, W.S. and Chan, L.S. (2008). Social network, social trust and shared goals in organizational knowledge sharing. Information & Management, 45(7), 458-465,

-Collins, C.J., & K.G. Smith. (2006). Knowledge exchange and combination. The role of human resource practices in the performance of high-technology firms. Academy of management journal 49(3), 544-560.

-Connelly, C. E., Zweig, D., & Webster, J. (2006). Knowledge hiding in organizations. Paper presented as part of the symposium “Don’t say a word: Explaining employees’ withholding of knowledge from coworkers” (David Zweig, Chair), the Society for Industrial and Organizational Psychology Conference, Dallas, TX.

-Festinger, L. (1954). A Theory of Social Comparison Processes. Human Relations, 7(2), 117–140.

-Flint, D. J., Woodruff, R.B. & Fisher Gardial, S. (2002). Exploring the Phenomenon of Customers' Desired Value Changes in a Business-to-Business Context. Journal of Marketing, 66(4), 102-117.

-Gagne, M., Tian, A. W., Soo, C., Zhang, B., Ho, K. S. B., & Hosszu, K. (2019). Different motivations for knowledge sharing and hiding: The role of motivating work design. Journal of Organizational Behavior, 40(7), 783–799.

-Gangi, F., Mustilli, M., & Varrone, N. (2019). The impact of corporate social responsibility (CSR) knowledge on corporate financial performance: Evidence from the European banking industry. Journal of Knowledge Management, 23(1), 110–134.

-Gold, A.H. & Arvind Malhotra, A.H.S. (2001). Knowledge management: an organisational capabilities perspective. Journal of Management Information Systems, 18(1), 185-214

-Grant, R. M. (1996). Toward a knowledge-based theory of the firm. Strategic Management Journal, 17, 109–122.

-Huang, M.-C., Chiu, Y.-P. & Lu, T.-C. (2013). Knowledge governance mechanisms and repatriate’s knowledge sharing: the mediating roles of motivation and opportunity. Journal of Knowledge Management, 17(5), 677-694.

-Huo, W., Cai, Z., Luo, J., Men, C., & Jia, R. (2016). Antecedents and intervention mechanisms: A multi-level study of R&D team’s knowledge hiding behavior. Journal of Knowledge Management, 20(5), 880–897.

-Jones, M. C., M. Cline, & S. Ryan. (2019). Exploring knowledge sharing in ERP implementation: an organizational culture framework. Decision Support Systems 41 (2): 411–34.

-Karoui, S., & Khemakhem, R. (2019). Factors affecting the Islamic purchasing behavior – a qualitative study. Journal of Islamic Marketing, 10(4), 1104–1127.

-Kim, W., & Park, J. (2017). Examining structural relationships between work engagement, organizational procedural justice, knowledge sharing, and innovative work behavior for sustainable organizations. Sustainability, 9(2), 205.

-Le, P.B. & Lei, H. (2019). Determinants of innovation capability: the roles of transformational leadership, knowledge sharing and perceived organisational support. Journal of Knowledge Management, 22(3), 527-547.

-Le, P.B., Lei, H., Le, T.T., Gong, J. & Ha, A.T. (2020). Developing a collaborative culture for radical and incremental innovation: the mediating roles of tacit and explicit knowledge sharing. Chinese Management Studies, 14(4), 957-975.

-Lee, V. H., Foo, A. T. L., Leong, L. Y., & Ooi, K. B. (2019). Can competitive advantage be achieved through knowledge management? A case study on SMEs. Expert Systems with Applications, 65, 136–151.

-Lin, H.-F. (2007). Effects of extrinsic and intrinsic motivation on employee knowledge sharing intentions. Journal of Information Science, 33(2), 135-149.

-Lindner, F., & Wald, A. (2011). Success factors of knowledge management in temporary organizations. International Journal of project management, 29(7), 877-888.

-Mahdi, O. R., Nassar, I. A., & Almsafir, M. K. (2019). Knowledge management processes and sustainable competitive advantage: An empirical examination in private universities. Journal of Business Research, 94, 320–334.

-Malhotra, Y. (2001). Knowledge Management and Virtual Organizations. Hershey, PA: Idea Group Publishing.

-Martin, A., Karanika-Murray, M., Biron, C. & Sanderson, K. (2016). The psychosocial work environment, employee mental health and organisational interventions: improving research and practice by taking amultilevel approach, Stress and Health, 32(3), 201-215.

-Minu Ipe. (2003). Knowledge sharing in organizations: A conceptual framework. Human Resource Development Review, 2(4), 337-359.

-Mukherjee, U. (2011). Knowledge sharing. Internal Auditor. http://www.theiia.org/ intauditor.

-Nejatian, H., Sentosa, I., Piaralal, S.K. & Bohari, A.M. (2013). The influence of customer knowledge on CRM performance of Malaysian ICT companies: a structural equation modeling approach. International Journal of Business Management, 6(7), 181-198.

-Nonaka, I. (1994). A dynamic theory of organizational knowledge creation. Organization Science, 5(1), 14–37.

-Nguyen, T.-M. (2020). Four-dimensional model: a literature review in online organisational knowledge sharing . VINE Journal of Information and Knowledge Management Systems, 51 (1).

-Nonaka, I. & Takeuchi, H. (1995). The Knowledge Creating Company: How Japanese Companies Create the Dynamics of Innovation. Oxford University Press, New York, NY.

-Obeidat, B. Y., Al-Suradi, M. M., Masa’deh, R., & Tarhini, A. (2016). The impact of knowledge management on innovation: An empirical study on Jordanian consultancy firms. Management Research Review, 39(10), 1214–1238.

-Okah, J., Teye, V. & Shoniregun, C. (2011). E-learning and knowledge management: bridging technological gaps can bridge knowledge gaps in ghanaian universities. Ubiquitous Learning: An International Journal, 3(4), 173-184.

-Oyemomi, O., Liu, Sh. Neaga, I. & Alkhuraiji, A. (2016). How knowledge sharing and business process contribute to organizational performance: using the fsQCA approach, Journal of Business Research, 69(11), 5222-5227.

-Petrik, V. (2017). Internal Audit Assignment in the area of Enterprise Knowledge Management. 12th IWKM. 2017. 12-13 October. Trencin. Slovakia.

-Pierce, J. L., Kostova, T., & Dirks, K. T. (2003). The state of psychological ownership: Integrating and extending a century of research. Review of General Psychology, 7(1), 84–107.

-Podrug, N., Filipovi´c, D., & Kovaˇc, M. (2017). Knowledge sharing and firm innovation capability in Croatian ICT companies. International Journal of Manpower, 38(4), 632–644.

-Polanyi, M. (1962). Tacit knowing: its bearing on some problems of philosophy. Reviews of Modern Physics, 34(4), 601-616.

-Rezaei, F., M. Khalilzadeh & P. Soleimani. (2021). Factors Affecting Knowledge Management and Its Effect on Organizational Performance: Mediating the Role of Human Capital. Advances in Human-Computer Interaction 1-16.

-Rovik, K. A. (2016). Knowledge Transfer as Translation: Review and Elements of an Instrumental Theory. International Journal of Management Reviews, 18(3), 290–310.

-Santoro, G., Vrontis, D., Thrassou, A., & Dezi, L. (2018). The Internet of Things: Building a knowledge management system for open innovation and knowledge management capacity. Technological Forecasting and Social Change, 136, 347–354.

-Shahmoradi, L., Safadari, R., & Jimma, W. (2017). Knowledge management implementation and the tools utilized in healthcare for evidence-based decision making: A systematic review. Ethiopian Journal of Health Sciences, 27(5), 541–558.

-Son, T.T., Phong, L.B. & Loan, B.T.T. (2020). Transformational leadership and knowledge sharing: determinants of firm’s operational and financial performance. SAGE Open, 10(2), 1-13.

-Stankosky, M.A. (2005). Advance in knowledge management. University research toward academic discipline.The discipline of knowledge management 1-256.

-Strauss, A. & Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Technique (2nd Edition), Sage, Newbury Park, London.

-Tajfel, H. (1978). Social Categorization, Social Identity and Social Comparison. In H. Tajfel (Ed.), Differentiation between Social Groups: Studies in the Social Psychology of Intergroup Relations (pp. 61–76). London: Academic Press.

-Trivellasa, P., Akrivouli, Z., Tsifora, E. & Tsoutsa, P. (2015). The impact of knowledge sharing culture on job satisfaction in accounting firms. The mediating effect of general competencies, Procedia Economics and Finance, 19, 238-247.

-Tubigi, M., Alshawi, S.N. and Alalwany, H. (2013), “Impact of knowledge management processes on organisational performance: a preliminary study”, Proceedings of the European, Mediterranean & Middle Eastern Conference on Information Systems (EMCIS) Accepted Refereed Papers, Windsor.

-Vera Munoz, S.C., J.L. Ho & C.W. Chow. (2006). Enhancing knowledge sharing in public accounting firms. Accounting horizons 20(2): 133-155.

Wang, Sh. & Noe, R. (2010). Knowledge sharing: a review and directions for future research, Human Resource Management Review, 20(2), 115-131.

-Wang, S., Noe, R.A. & Wang, Z.-M. (2014). Motivating knowledge sharing in knowledge management systems a quasi–Field experiment. Journal of Management, 4(4), 978-1009.

-Wang, Z. & Wang, N. (2012). Knowledge sharing, innovation and firm performance. Expert Systems with Applications, 39(10), 8899-8908.

-Wagner, D. G., & Berger, J. (1993). Status Characteristics Theory: The Growth of a Program. In J. Berger, M. Zelditch (Eds.). Theoretical Research Programs: Studies in the Growth of Theory (pp. 23–63). Stanford, CA: Stanford University Press.

-Xiaojun & Venkatesh (2017). A nomological network of knowledge management system use: antecedents and consequences. MISQ, 41(4),1275-1306

-Zahra, S., Neubaum, D. & Larrañeta, B. (2007). Knowledge sharing and technological capabilities: the moderating role of family involvement, Journal of Business Research, 60(10), 1070-1079.

-Zhu, Y. Q. (2016). Solving knowledge sharing disparity. International Journal of Information Management: The Journal for Information Professionals, 36(6), 1174–1183.