راهبردهای توسعه کارآفرینی در آموزش عالی در افق 1440 با رویکرد آینده‌پژوهی (موردمطالعه: دانشگاه آزاد اسلامی)

پژوهش های مدیریت راهبردی

مقاله 5، دوره 27، شماره 82، آذر 1400، صفحه 133-158   

نوع مقاله: علمی _ پژوهشی

نویسندگان

محبوبه پرگو¹؛ وحیدرضا میرابی^{* 2}؛ حمیده رشادت جو³؛ حسین وظیفه دوست⁴

¹دانشجوی دکتری کار آفرینی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران، ایران

²دانشیار مدیریت بازرگانی،,واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

³دانشیار آموزش عالی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

⁴استاد مدیریت بازرگانی،واحد علوم و تحقیقات، , دانشگاه آزاد اسلامی ،تهرا، ایران

چکیده

کارآفرینی، کانون و مرکز ثقل کار و تلاش و پیشرفت در عصر مدرنیته تلقی شده و به‌عنوان عامل کلیدی رشد و موتور محرک توسعه اقتصادی شناخته‌ شده است. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل راهبردهای توسعه کارآفرینی در آموزش عالی در افق 1440 با رویکرد آینده‌پژوهی در دانشگاه آزاد اسلامی انجام‌ شده است. پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت، توصیفی-تحلیلی و از لحاظ روش‌شناسی، مبتنی بر رویکرد آمیخته طرح اکتشافی (کیفی- کمی) است. پس از انجام مطالعات کتابخانه‌ای و ادبیات موضوع و نیز مصاحبه با خبرگان، فهرستی از عوامل مؤثر بر آینده راهبردهای توسعه کارآفرینی به دست آمد و با استفاده از روش دلفی، این عوامل از 42 مورد به 12مورد تقلیل یافتند. سپس با بهره‌گیری از روش تحلیل ساختاری، ماتریس تأثیر متقاطع طراحی شد و با تشکیل پانلی شامل 13 نفر از خبرگان و جمع‌آوری نظرات آنان درباره تأثیرگذاری عوامل بر یکدیگر، داده‌ها وارد ماتریس شدند. با تحلیل داده‌های برآمده از ماتریس با نرم‌افزار میک‌مک، میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هرکدام از عوامل ارزیابی شد. بر اساس نتایج این پژوهش، سه عامل «رشد در تولید علم و دستاوردهای دانشگاهی»، «سرمایه‌ی اجتماعی» و «متدولوژی یادگیری و پیشرفت علم» به ‌عنوان پیشران‌های راهبردی شکل‌دهنده آینده توسعه کارآفرینی در آموزش عالی در افق 1440 شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها

توسعه کارآفرینی؛ آموزش عالی؛ آینده‌پژوهی؛ دانشگاه آزاد اسلامی

مراجع

اجاقی، صبا، رضایی، بیژن، نادری، نادر، جعفری، حبیب (1395)، ارائه الگوی مفهومی مؤلفه‌های خرد و کلان نظام آموزش کارآفرینی، نشریه کارآفرینی در کشاورزی، جلد3، شماره4، صص54-39.

آزادارمکی، امیر؛ داودی، عارفه، علیزاده‌ مجد، امیررضا (1399)، تأثیر نرخ ارز بازار بر رفتار خرید مصرف‌کنندگان لاستیک با نقش میانجی هوشیاری کارآفرینانه، نشریه صنعت لاستیک ایران، سال25، شماره99، ص99-120.

حنفی زاده پیام، سهراب پور سعید، قربانی زاده وجه الله، قدیانی حسین (1399)، نحوه تبدیل دانش و دستاوردهای دانشگاهی به خروجی‌های فناورانه و ثروت در چهارچوب اقتصاد مقاومتی، مطالعات راهبردی بسیج، 23 (86 )، 185-219. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=563155

 داوری، علی، افشم، نسترن، فرخ منش، ترانه (1394)، سیاست‌های کلان مؤثر بر توسعه کارآفرینی بر اساس الگوهای محیط کسب‌وکار، همایش ملی بهبود محیط کسب و کار، دوره2.

دیانتی، مژگان، کریمی، آصف، اکبری، مرتضی (1397)، تأثیر خودکارآمدی کارآفرینانه بر تشخیص فرصت‌ها: با ملاحظه نقش اشتیاق کارآفرینانه شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری شهر تهران، توسعه کارآفرینی، دوره11، شماره1، صص80-61.

رستمی، فرزاد (1390)، روندهای امنیتی جهان آینده تا 2025؛ فرصت‌ها و چالش‌های جمهوری اسلامی ایران، رسالة دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.

رضایی، روح اله، درینی، روح اله (1392)، بررسی نقش مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی در کارآفرینی سازمانی در سازمان جهاد کشاورزی (موردمطالعه: شهرستان زاهدان)، مدیریت دولتی، 5(3)، 43-62. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=259532

رهبر، فرهاد، سیف الدیناصل، امیرعلی، شاه‌حسینی، محمدعلی،  نیازی، عیسی (1397)، شناسایی و تحلیل کلان‌روندهای مؤثر بر بهای نفت خام با رویکرد آینده‌نگاری، نشریه علمی پژوهشی بهبود مدیریت، 2(12)، 26-1.

طباطبایی حکیم، لیلا، سید نقوی، میرعلی، رضایی منش، بهروز (1392)، تأثیر یادگیری تجربی بر پیشرفت کارآفرینی دانشجویان، فصلنامه مطالعات منابع انسانی، 2(8)، ۳۷. Magiran.com/p1240834

 عباس زاده، محمد، علیزاده اقدم، محمدباقر، میرزایی، مجتبی (1395)، بررسی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پتانسیل کارآفرینی (موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه تبریز)، جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، 103-75، 4(20)

عرفانی، ملیحه، میر چراغ خانی، یاسر (1398)، تعیین پیشران‌های توسعه گردشگری طبیعی و فرهنگی در سیستان با روش تجزیه‌وتحلیل ساختاری، فصلنامه محیط‌زیست طبیعی، 97-111، (1)72 .

 علیزاده‌مجد، امیررضا، بدیع‌زاده، علی، حسینی، سیدرسول، سعیدنیا، حمیدرضا، علیرضایی، ابوتراب (1397)، تبیین نقش فرهنگ در ایجاد دانشگاه کارآفرین، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 14،51، ص227-248.

 علیزاده‌مجد، امیررضا، داودی، عارفه، سقازاده، نرگس (1398)، مطالعه تاثیر مهارت‌های برقراری ارتباط، اعتماد سازمانی و رفتار کارآفرینانه در صنایع لاستیک کشور (موردمطالعه: شرکت لاستیک یزدتایر)، نشریه علمی صنعت لاستیک ایران، دوره24، شماره97، ص67-126.

 قلمبر، محمدعلی (1390)، پیش‌بینی توسعه محصول با استفاده از رویکرد برنامه‌ریزی سناریو محور: مطالعه موردی صنعت نفت، رساله دکتری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.

 قناعتی، مهدی، نودهی، حسن، قدرتی، جلالی فر، علی (1396)، تأثیر آموزش کارآفرینی بر قصد کارآفرینانه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، دوره24، شماره5، صص325-319.

کوراتکو، دانلد- اف و هاجتس، ریچارد- ام (1383)، نگرشی معاصر بر کارآفرینی، ترجمه‌ی عامل محرابی، ابراهیم و تبریزی، محسن، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی.

 گودرزی، ریحانه، حسینی، سید رسول، طبائیان، سید کمال (1397)، چارچوبی برای توسعه کارآفرینی دانشگاهی در رشته‌های علوم انسانی در ایران، فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، 679-661، (4)11

 میرمحمدی، مهدی (1398)، آموزش‌وپرورش و امنیت ملی: چارچوبی برای تحلیل و دستورکاری برای پژوهش (یادداشت راهبردی)، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره22، شماره84، ص193-202.

 ناظم، میترا، علیزاده‌مجد، امیررضا، نارنجی، مسعود (1400)، تاثیر بازاریابی کارآفرینانه بر عملکرد کسب‌وکارهای کوچک و متوسط با نقش میانجی: رفتار کارآفرینانه (موردمطالعه: شرکت‌های منتخب حوزه فناوری اطلاعات)، دراسات فی‌العلوم الانسانیه، 28 (1)، صص67-92.

Alonso, M.A.P., Sanchez, J.C., and Maditinos, D. (2016) Entrepreneurial Opportunities Perception and Intentions within European Innovation-Driven Economies under the Shadow of a Financial Crisis. Entrepreneurship, Business and Economics, 3(1): 3-13.

Ashari Hasbullah, Iffat Abbas, Asmat-Nizam Abdul-Talib and Siti Norhasmaedayu Mohd Zamani (2021). Entrepreneurship and Sustainable Development Goals: A Multigroup Analysis of the Moderating Effects of Entrepreneurship Education on Entrepreneurial Intention, Sustainability 2022, 14(1), 431.

Awogbenle A. Cyril & K. Chijioke Iwuamadi (2018). Youth unemployment: Entrepreneurship development programme as an intervention mechanism, African Journal of Business Management Vol. 4(6), pp. 831-835, Jun

Baron, R. A.; Ensley, M. D. (2006). Opportunity recognition as the detection of meaningful patterns: Evidence from comparisons of novice and experienced entrepreneurs. Management Science. 52(9): 1331-1344.

Bezold, C., (2010). Lessons from using scenarios for strategic foresight. Technol. Forecast .Soc. Chang. 77 (9), 1513–1518.

Chine, L., Djeddi, T., & Haidouchi, A. (2017). Foreign Direct Investment as an Instrument to Promote Entrepreneurship in Algeria: Structural Analysis Using MICMAC Method. Journal of Business and Management Sciences, 5(4): 120-124.431-445.

Cornish, E. (1997). The Study of The Future (an Introduction to The art and Science of understanding and shaping Tomorrow World, Maryland: Published by: World Future, Society, pp.31-38.86

Davis, J. L., Greg Bell, R., Tyge Payne, G. & Kreiser, P. M. (2010). “Entrepreneurial orientation and firm performance: the moderating role of managerial power. American Journal of Business, 25 (2), pp. 41-54.

Del Carmen Pegalajar-Palomino, M.; Burgos-García, A.; Martinez-Valdivia, E.(2021) What does education for sustainable development offer in initial teacher training? A systematic review. J. Teach. Educ. Sustain., 23, 99–114.

Delgado-Serrano, M., Van wildemeersch, P., London, S., Ortiz-Guerrero, C. E., Escalante Semerena, R., & Rojas, M. (2016). Adapting prospective structural analysis to strengthen sustainable management and capacity building in community-based natural. Ecology and Society, 21(2): 1-13.

Domanski, D., Anderson, M., & Janz, S. (2019). Bridging the gap between academia and practice: Social innovation through knowledge exchange. In Conference paper presented at the 11th ISIRC Conference in Glasgow (pp. 2–4).

Dunphy, S, (2017). "The relationship of entrepreneurial and innovative success", Marketing intelligence and planning, 12(9), pp. 1-14.

Hämäläinen Minna, Sanna Joensuu-Salo, Kati Peltone and Anu Raappana (2022). HEI Teacher Perceptions of Entrepreneurship Education: The Role of Teachers' Entrepreneurial Backgrounds and HEI Managerial Support, Source Title: Strategies for the Creation and Maintenance of Entrepreneurial Universities

Ithnin, S Sahib, CK Eng, S Sidek (2018). Mapping the Futures of Malaysian Higher Education: A Meta – Analysis of Futures Studies in the Malaysian Higher Education Scenario, Journal of Futures Studies, March 2018, 22(3): 1–18

Lepik KL. Urmanavičienė A. (2022) the Role of Higher Education Institutions in Development of Social Entrepreneurship: The Case of Tallinn University Social Entrepreneurship Study Program, Estonia. In: Păunescu C., Lepik KL. Spencer N. (Eds) Social Innovation in Higher Education. Innovation, Technology, and Knowledge Management. Springer, Cham.

Martin Rhisiart & Dylan Jones-Evans. (2016). The impact of foresight on entrepreneurship: The Wales 2010 case study, Technological Forecasting and Social Change ,102, 112-119.

OECD. (2020), “Boosting social entrepreneurship and social enterprise development in Estonia: In-depth policy review”, OECD Local Economic and Employment Development (LEED) Papers, No. 2020/02, OECD Publishing, Paris, Accessed Jan 17,

Olearnik, J., & Pluta-Olearnik, M. (2015)." Entrepreneurial University – from Ideas to Reality." Optimum. Studia Ekonomiczne, 5(77): 110–120.

Rohr beck, René and Etingue Kum, Ménes and Jissink, Tymen and Gordon, Adam V., Corporate Foresight Benchmarking Report (2018): How Leading Firms Build a Superior

Rosário Albérico Travassos, Filipa Fernandes, Ricardo Gomes Raimundo and Rui Nunes Cruz (2021). Determinants of Nascent Entrepreneurship Development, Handbook of Research on Nascent Entrepreneurship and Creating New Ventures

Sam, C., & Sijde, P. Van Der. (2014)." Understanding the concept of the entrepreneurial university from the perspective of higher education model"s. High Educ, 68(6): 891–908.

Svetlana, S Natal'Ya, S Enrik (2021). Entrepreneurship development program in the higher education in Indonesia, International Journal of Recent Technology and Engineering (IJRTE)ISSN: 409-423, Volume-8, Issue-2S9, September

UNESCO.(2018) Progress on Education for Sustainable Development and Global; UNESCO: Paris, France

Vidergor H.E. (2021) Futures Studies and Future Thinking Literacy in Gifted Education: A Multidimensional Instructional-Based Conception. In: Sternberg R.J., Ambrose D. (Eds) Conceptions of Giftedness and Talent. Palgrave Macmillan, Cham