تحلیل واژگان آیینی در الواح بارو/ استحکامات پارسه

فصلنامه تاریخ

مقاله 19، دوره 17، شماره 67، اسفند 1401

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

لیلا کوچکی کیا^{* 1}؛ مهرناز بهروزی²

¹دانش آموخته تاریخ ایران، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران

²گروه باستان شناسی و تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

چکیده

از زمانی که الواح گلی تخت‌جمشید توسط هلوک و دیگران خوانده و ترجمه شد، افراد بسیاری از جنبه‌های زبان شناسی، اقتصادی و جغرافیایی، آن را مورد نقد و بررسی قراردادند. یکی از جنبه‌هایی که جا دارد تا در این الواح بیشتر مورد بررسی قرار گیرد، جنبه آیینی دوران هخامنشیان است. واژگان موجود در الواح بارو و خزانه پارسه/ تخت‌جمشید به روشن شدن ابهامات دینی هخامنشی کمک می کند. هدف پژوهش شناخت و تحلیل واژگان آیینی الواح بارو پارسه است. این پژوهش، به روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، تاریخی و اسنادی انجام شد و با تطابق داده‌های خامِ‌الواح در کنار یافته‌های جدید و با ارائه تناقضات به نتایج ذیل دست‌یافت: به دلیل تساهل مذهبی هخامنشیان، به نام‌های خدایان ملل مختلف ایرانی، ایلامی و اکدی در کنارهم اشاره شده است و آن خدایان جیره‌های یکسانی دریافت می‌نمایند. بنابراین هیچ تفاوت بین خدایان ایرانی و غیرایرانی از سوی حکومت مرکزی وجود ندارد. همچنین از کاهنان بابلی و ایلامی/شتین در کنار مغ‌ها و مراقبان‌آتش/هتورمکشه ایرانی نام‌برده شده و برای آنها و معابدشان جیره و مواجب تعیین شده است و حتی آنها مراسم ویژه لن و مراسم ساغرریزی را نیز برای همه خدایان برگزار می‌نمایند. به عبارت دیگر کاهنان ایرانی و غیرایرانی هردو مراسم لن را که آیینی ایلامی است، اجرا می کنند. به‌علاوه در این الواح به نام 3 رودخانه و نام 3 کوه نیز اشاره شده است که برای آنها نیز می‌بایست مراسم ساغرریزی انجام شود که نشان‌دهنده پرستش و تقدس دو عنصر خاک و آب نزد هخامنشیان است.

کلیدواژه‌ها

الواح بارو؛ الواح خزانه؛ خدایان؛ واژگان آیینی؛ پارسه

مراجع