نشانه‏ شناسی عناصر عرفانی- اسطوره‏ای در منطق‏الطیر

عرفان اسلامی

مقاله 2، دوره 19، شماره 71، فروردین 1401، صفحه 23-38   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم پرورش¹؛ سیدعلی‌اصغر سلطانی^{* 2}؛ محمدجواد حجازی³

¹دانشجوی دکتری گروه زبانشناسی،واحد علوم و تحقیقات قم،دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.

²دانشیار گروه زبانشناسی،دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

³استادیار گروه زبانشناسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.

چکیده

نشانه‏شناسی به بررسی نشانه‏هایی می‏پردازد که در زبان و همچنین آثار ادبی به­کارگرفته­شده‏اند. مادۀ اصلی ادبیات، زبان است و زبان ساختاری یکپارچه از نشانه‏هاست. شاعر یا نویسنده به­حکم اینکه از زبان برای بیان اندیشه خود کمک­می‏گیرد، با نشانه‏های زبانی سروکار دارد. مقالۀ حاضر با شیوۀ تحلیلی- توصیفی سعی­دارد نشانه‏شناسی عناصر عرفانی و اسطوره‏ای را در منظومۀ عرفانی منطق‏الطیر بررسی­کند. بررسی حاضر به این نتیجه دست­یافته­است که عطار در منظومۀ خود، از پرندگان به عنوان نشانه‏ها و عناصری عرفانی و اسطوره‏ای برای بیان مفاهیم سلوک عرفان استفاده­کرده‏است. مهم‏ترین این نشانه‏ها سیمرغ است که به­عنوان پرنده‏ای اساطیری، در منظومۀ منطق‏الطیر عنصری نمادین و نشانه‏ای اسطوره‏ای در مفهوم حقیقت وجودی به­کاررفته که هر سالک پس از طی مراحل سلوک عرفانی به آن دست­می‏یابد. همچنین دیگر پرندگان نشانه‏هایی برای طیف راهبران راه عرفان هستند که در متن مقالۀ حاضر به تفصیل دربارۀ آن‏ها بحث­شده‏است.

کلیدواژه‌ها

نشانه ‏شناسی؛ عرفان؛ سلوک؛ عطار نیشابوری؛ منطق‏الطیر

مراجع