بازکاوی وحدت وجود در اندیشۀ ابن‌عربی و عبدالرحمن جامی

عرفان اسلامی

مقاله 7، دوره 19، شماره 71، فروردین 1401، صفحه 117-136   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ناصر قره خانی^{* 1}؛ نجمه محیایی²

¹استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

²دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه لرستان، ایران.

چکیده

عبدالرحمن جامی از جمله شاعرانی است که با آثار و اندیشه‌های ابن‌عربی آشنایی­داشته و از آن تأثیرپذیرفته‌است. از میان مجموعۀ هفت­اورنگ او، تحفة­الاحرار است که برپایۀ تفکرات ابن‌عربی خصوصاً وحدت وجود شکل گرفته‌است. جامی یکی از نخستین شاعرانِ شارحِ تفکرات ابن‌عربی درباب وحدت وجود است و از اندیشه­های او بسیار تاثیرپذیرفته‌است. یکی از این تأثیرات، جمع نقیضین است؛ یعنی وحدت و کثرت، تشبیه و تنزیه، ظهور و بطون و ... پژوهش پیش‌رو کوشیده نگاه یگانه بین ابن­عربی و جامی به مظاهر هستی و همگونی‌های اندیشۀ وحدت وجودی آن دو را با روش توصیفی تحلیلی و در چشم­اندازی تطبیقی مورد کاوش قراردهد. برآیند پژوهش نشان­می­دهد هرچند جامی در این رویکرد به‌صورت پارادوکس و متناقض­نما عمل­می‌کند؛ اما درصدد یافتن نتیجه­ای واحد و رسیدن به نقطه‌ا‌ی یگانه در ذهن خویش است. او برای رسیدن به این نتیجه تحت­تاثیر اندیشۀ ابن‌عربی است و این دو عارف با رویکردی متناقض­نما اندیشه­های خود را بیان­می‌کنند

کلیدواژه‌ها

وحدت وجود؛ ابن‌عربی؛ جامی؛ پارادوکس

مراجع