رابطه دنیا و عقبی از منظر مولوی (بر اساس مثنوی)

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 18، شماره 54، اسفند 1400، صفحه 105-126   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

احمد منیری^*

دانش‌آموختة دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

چکیده

چکیده
یکی از پر دامنه‌ترین و بحث انگیزترین مباحثی که از دیرباز در میان جوامع بشری مطرح بوده این است که آیا جهان محدود در دنیاست، یا در پس این عالم، عالم دیگری نیز وجود دارد، و اگر چنین عالمی وجود دارد رابطه این دو با هم چگونه است؟ گروهی باورمند به وجود جهانی در پس این عالم‌اند و به‌ تبع آن، میان این دو رابطه‎ای قائل‎اند، و جمعی منکر عالمی در پس این جهان هستند. مولوی در مثنوی معنوی به مناسبت‌های گوناگون در باب دنیا و قیامت و مسائل تابع آن سخن گفته است. وی خواب و بیداری را پلی به سوی عقبی می‌داند و بر این باور است که با موت اختیاری و غلبه بر هوا می‌توان عالم عقبی را در این دنیا دید، او ضمن این که عقبی را برتر از دنیا می‌داند بر این باور است که باید در توجّه به دنیا و عقبی توازن قائل بود، زیرا هر یک اهمّیّت و جایگاه خود را دارد و نباید توجّه به یکی سبب بی‌توجّهی به دیگری گردد. هر چند که بسیاری بر این باورند که وی حنفی مذهب است و از مشرب کلامی اشعری پیروی می‌کند، امّا از بررسی دقیق افکار وی در موارد گوناگون از جمله در باب دنیا و عقبی می‌توان دریافت که وی در مباحث کلامی وسعت نظر دارد و تابع مذهب کلامی خاص نیست. مولوی بر این باور است که بین دنیا و آخرت رابطة عمیقی وجود دارد. این پژوهش مبتنی بر راهبرد مورد کاوی هست و با ابزار گردآوری از اسناد ثانوی و جستجوی کتابخانه‌ای و فیش‌برداری به انجام رسیده است. روش تحلیل نیز تحلیل محتوای کیفی است.

کلیدواژه‌ها

کلید‌ واژه‌ها: عقبی؛ قیامت؛ دنیا؛ مولوی؛ مثنوی معنوی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد 99.pdf

تقدیر و تشکر آقای دکتر حداد عادل از فصلنامه بهارستان سخن = 4 تیر 1398.jpg

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه.
3. زمانی، کریم، (1375)، شرح جامع مثنوی معنوی، تهران: اطّلاعات.
4. سبزواری، ملاّهادی، (1374)، شرح مثنوی، به کوشش دکتر مصطفی بروجردی، (3 جلد) تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
5. شهیدی، جعفر، (1378)، شرح مثنوی، تهران: علمی فرهنگی.
6. شریف رضى، محمّد بن حسین، )1379 (، نهج البلاغة، به کوشش محمّد دشتى، قم: آثار فرهنگ برتر.
7. کلینی رازی، ابوجعفر محمّد بن یعقوب بن اسحق (بی‌تا)، اصول کافی، تهران: علمیّه اسلامیه.
8. فروزانفر، بدیع‌الزّمان، (1378)، شرح مثنوی شریف، تهران: علمی فرهنگی.
9. ____________، (1381)، احادیث و قصص مثنوی، تهران: امیرکبیر.
10. مجلسی، محمّدباقر، (1362)، بحارالانوار، تهران: نشر دارالکتب الاسلامیه.
11. مولوی، جلال‌الدّین محمّد، (1377)، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولدالین نیکلسون، تهران: توس.