تغییر جهان: بررسی و نقد آموزه شناخت فیشته و نسبت فلسفه اخلاق با آن

 پژوهشهای معرفت شناختی

دوره 10، شماره 22، اسفند 1400، صفحه 231-252   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محسن باقرزاده مشکی باف^{* 1}؛ محمود صوفیانی²

¹دانش‌آموخته دکترای فلسفه

²استادیار گروه فلسفه دانشگاه تبریز

چکیده

فلسفه فیشته تفسیر جهان را با تغییر آن درک می‌کند. در این فلسفه تأمل نظری بدون تغییر عالم بی‌معناست. این در صورتی است که مهمترین دستاورد فلسفی جهان از نظر فیشته یعنی فلسفه کانت با وجود دادن ابزار برای تغییر عالم اما از آن در این مسیر استفاده نمی‌کند. مأموریت فیشته برقراری سنخیت میان فلسفه کانت با جهان خارج است. در این مسیر فیشته تمامی دوگانگی‌ها و نظریاتی که موجب عدم برقراری این سنخیت در فلسفه کانت شده بود را طرد می‌کند یا از درون تغییر می‌دهد و راه را برای تئوری نظر-عمل و سوژه-ابژه باز می‌کند. و نشان می‌دهیم که چگونه فیشته در این مسیر معنای آزادی، واقعیت و ایده‌آلیسم را دگرگون می‌سازد. نگارنده در این مقاله تمامی دستاوردهای فیشته در مسیر را با دقت مورد واکاوی و بررسی قرار می دهد و سپس به نقد روش و راهکار فیشته می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه او در دام موانعی می‌افتد که پیش آن‌ها را در کانت بازشناسی کرده بود.

کلیدواژه‌ها

تغییر جهان؛ فیشته؛ آموزه شناخت؛ اخلاق؛ کانت

مراجع

بیزر، فردریک(1398)، رمانتیسم آلمانی ( مفهوم رمانتیسم آلمانی اولیه)، ترجمه مسعود آذرفام، تهران: نشر ققنوس، چاپ اول

شلینگ، فریدریش ویلهلم یوزف‌فون(1397). در باب تاریخ فلسفه‌ی جدید درسگفتارهای مونیخ، ترجمه سیدمسعود حسینی، تهران: نشرشبخیز، چاپ اول

کانت، امانوئل(1394). نقد عقل محض، ترجمه بهروز نظری، تهران: ققنوس، چاپ دوم

لوکاچ، گئورگ (1374). هگل جوان: پژوهشی در رابطه دیالکتیک و اقتصاد، ترجمه محسن حکیمی، تهران: نشر مرکز، چاپ اول

نویهاوزر، فردریک(1391) نظریه سوبژکتیویته در فلسفه فیشته، ترجمه مسعود حسینی، تهران: نشر ققنوس، چاپ اول

هگل، گئورک فردریش ویلهلم(1391). دانشنامه علوم فلسفی: پاره نخست دانش منطق، ترجمه حسن مرتضوی، تهران: لاهیتا، چاپ اول

Beiser, F. (2016). FICHTE and the French Revolution. In D. James, & G. Zöller (Eds.), The Cambridge Companion to Fichte (pp. 38-65). Cambridge: Cambridge University Press.

Beiser, F. C. (1992). Enlightenment, Revolution, and Romanticism: The Genesis of Modern German Political Thought,1790-1800. Massachusetts: Harvard University Press.

Beiser, F. C. (2002). German Idealism: The Struggle against Subjectivism, 1781–1801. Massachusetts,: HARVARD UNIVERSITY PRESS.

Fichte, J. G. (1982). Science of Knowledge. (P. Heath, J. Lachs, Eds., P. Heath, & J. Lachs, Trans.) New York: Cambridge University Press.

Fichte, J. G. (2005). The System of Ethics: According to the Principles of the Wissenschaftslehre. (K. Ameriks, D. M. Clarke, Eds., D. Breazeale, & G. Zoller, Trans.) New York: Cambridge University Press.

Hegel, G. F. (1977). The Difference between Fichte's and Schelling's System of Philosophy. (H. S. Harris, & W. Cerf, Trans.) Albany: State University of New York Press.

Hegel, G. W. (1977). Faith and Knowledge. (W. Cerf, & H. S. Haris, Trans.) Albany: State University of New York Press.

HOHLER, T. (1982). IMAGINATION AND REFLECTION: INTERSUBJECTIVITY FICHTE'S: GRUNDLAGE OF 1794. Hague: Martinus Nijhoff Publishers.

klotz, c. (2016). Fichte’s Explanation of the Dynamic Structure of Consciousness in the 1794–95 Wissenschaftslehre. In D. James, & G. Zöller (Eds.), The Cambridge Companion to Fichte (pp. 65-93). Cambridge: Cambridge University Press.

McCumber, J. (2014). Hegel's Mature Critiqe of Kant. California: Stanford University Press.

Nuzzo, A. (2014). Transcendental Philosophy, Method, and System in Kant, Fichte, and Hegel. In T. Rockmore, & D. Breazeale (Eds.), Fichte and Transcendental Philosophy (pp. 58-71). Basingstoke,: PALGRAVE MACMILLAN.

Pinkard, T. (2000). Hegel: A Biography. Cambridge,: Cambridge University Press.

Wood, A. W. (2016). Fichte’s Ethical Thought. Oxford: Oxford University Press.