نقش میانجی خستگی عاطفی در رابطه بین رهبری ماکیاولیستی و خلاقیت کارکنان

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره 11، شماره 3 - شماره پیاپی 43، اسفند 1400، صفحه 25-54   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

رضا سپهوند¹؛ محسن عارف نژاد²؛ فریبرز فتحی چگنی^{* 3}

¹استاد، گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.

²استادیار، گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران .

³دانشجوی دکتری مدیریت، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

چکیده

زمینه: سازمان ها برای ادامه حیات خود و باقی ماندن در عرصه رقابت نیازمند کارکنانی خلاق و نوآور هستند که پاسخگوی چالش های محیط اطراف خود باشند. در این بین عوامل مختلفی خلاقیت کارکنان را تحت تأثیر قرار می دهند که رهبری ماکیاولیستی و خستگی عاطفی از جمله آنها هستند.
هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش میانجی خستگی عاطفی در رابطه بین رهبری ماکیاولیستی و خلاقیت کارکنان در دانشگاه لرستان بود.
روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی است و در زمره پژوهش های توصیفی-پیمایشی قرار می گیرد، از نظر فلسفه پژوهشی قیاسی است که بر مبنای پارادایم اثبات گرایی انجام شده و از نظر شاخص زمانی از پژوهش های مقطعی به شمار می آید. جامعه آماری پژوهش 440 نفر از کارکنان دانشگاه لرستان بوده که براساس جدول مورگان از میان آنها نمونه ای به حجم 205 نفر به روش تصادفی طبقه ای انتخاب گردید. برای جمع آوری داده های پژوهش از پرسشنامه رهبری ماکیاولیستی داهلینگ و همکاران (2009)، خلاقیت وانگ و همکاران (2013) و خستگی عاطفی ماسلاچ و جکسون (1981) استفاده گردیده که پایایی آنها به وسیله ی آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است.
یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که رهبری ماکیاولیستی رابطه منفی و معناداری با خلاقیت کارکنان و رابطه مثبت و معناداری با خستگی عاطفی دارد، خستگی عاطفی نیز رابطه منفی و معنی داری با خلاقیت کارکنان دارد، همچنین رهبری ماکیاولیستی از طریق خستگی عاطفی رابطه منفی و معنی داری با خلاقیت کارکنان دارد.
نتیجه گیری: نتایج کلی پژوهش نشان دهنده این است که رهبران ماکیاولی با ترجیح دادن منافع شخصی خود بر منافع سازمانی و استفاده ابزاری از کارکنان برای رسیدن به اهداف خود باعث افزایش استرس و خستگی عاطفی کارکنان شده که به تبع آن خلاقیت کارکنان کاهش می باید.

کلیدواژه‌ها

رهبری ماکیاولیستی؛ خستگی عاطفی؛ خلاقیت؛ دانشگاه لرستان

مراجع

امامی، هما؛ ناظم، فتاح. (1396). بررسی رابطه بین خلاقیت کارکنان و بلوغ سازمانی با سرمایه فکری دانشکده فنی و حرفه‌ای دختران دکتر شریعتی تهران. نوآوری های مدیریت آموزشی، 12(3)، 83-95.

باقری، نیلوفر؛ لطیفی، زهره (1400). اثربخشی مداخله بسته ی مغز برتر بر تمرکز، حافظه و خلاقیت دانش آموزان مقطع دبستان شهر اصفهان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(4)، 63-86.

بستانی، طاهره؛ قربانحسینی، مسعود (1399). تأثیر گردش شغلی بر اشتیاق شغلی با نقش میانجی توانمندی کارکنان در شهرداری ساوه. چشم انداز حسابداری و مدیریت، 3(24)، 108-119.

بهرام زاده، سلیمان. (1398). تبیین رابطه بین خلاقیت و توانمند سازی نیروی انسانی در آموزش و پرورش شهر کاشان. فصلنامه مدیریت و چشم انداز آموزش، 1(2)، 71-86.

پورآقا، بهروز؛ شریف کاظمی، کبری؛ صادقی، مرتضی (1397). عوامل فردی و سازمانی مؤثر بر خلاقیت و نوآوری مدیران بیمارستان‌های دولتی و خصوصی شهر کرج. راهبردهای مدیریت در نظام سلامت، 3(3)، 201-211.

تیموری، هادی؛ شاهین، آرش؛ شائمی برزکی، علی؛ کریمی، عبداله (1397). الگوی نظام جبران خدمات شایسته محور کارکنان. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 27 (90)، 115-140

جابری، سمیرا؛ محمدزاده، سعید (1395). نقش دانشگاه در توسعه منطقه‌ای. کنگره پیشگامان پیشرفت، دوره 10، 1223-1230.

دیانتی، ربابه؛ شفیع پور، سیده فاطمه؛ زارع زیدی، علیرضا؛ باقرزاده، محمدرضا (1397). رفتار ماکیاول گرایانه مدیران و سنجش اثرات آن بر سکوت سازمانی کارکنان (مطالعه موردی شهرک صنعتی البرز). رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 4(1397)، 124-133.

رفیعی، محسن؛ فیاضی، مرجان (1399). بررسی امکان بروز خلاقیت در کارکنان فراشایسته. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(1)، 27-52.

زارع زیدی، علیرضا (1396). بررسی رابطه بین شخصیت ماکیاول گرایانه مدیران عملیاتی با سکوت سازمانی کارکنان شرکت خودروسازی سایپا. دومین کنفرانس بین المللی تکنیک های مدیریت و حسابداری.

زاهد بابلان، عادل؛ قلعه‌ای، علیرضا؛ دیوبند، افشین؛ کاظمی، سلیم (1399). نقش واسطه‌ای اشتیاق شغلی در رابطه بین اخلاق حرفه‌ای و پاسخگویی سازمانی. اخلاق در علوم و فناوری، 15(1)، 123-129.

زاهد، دانیال (1398). بررسی رابطه بین سرپرست سوء استفاده گر با خلاقیت با نقش میانجی فرسودگی عاطفی و محرومیت از خواب درکارکنان شهرداری های غرب استان گلستان. دومین کنفرانس ملی پژوهش‌های بنیادین در مدیریت و حسابداری، تهران.

سپهوند، رضا؛ عارف نژاد، محسن؛ فتحی چگنی، فریبرز، سپهوند، مهدیه (1399). رابطه قلدری در محل کار و رفتارهای انحرافی در محل کار با میانجیگری فرسودگی هیجانی. مجله روانشناسی، 24(4)، 417-434.

سپهوند، رضا؛ عارف نژاد، محسن؛ فتحی چگنی، فریبرز؛ سپهوند، مهدیه (1399). نقش میانجی سکوت سازمانی در رابطه بین طردشدگی در محل کار و خلاقیت کارکنان (مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه لرستان). ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(2)، 209-240.

سلاجقه تذرجی، فاطمه؛ بحرینی زاده، آناهیتا (1398). پیش بینی فرسودگی عاطفی براساس سایش اجتماعی و تعارض کار خانواده در معلمان ابتدایی شهر کرمان. مشاوره شغلی و سازمانی، 11(40)، 53-82.

سلیمانی، اسماعیل؛ نوری پورلیاولی، رقیه؛ احمدی، حسن؛ معینی، مینا (1399). بررسی تاثیر ویژگیهای شخصیتی بر موفقیت شغلی با نقش میانجی اشتیاق شغلی کارکنان دانشگاه محقق اردبیلی. مشاوره شغلی و سازمانی، 12(42)، 49-72.

شکوهی امیرآبادی،  لیلا؛ دلاور،  علی؛  عباسی سروک،  لطف اله؛  کوشکی،  شیرین. (1397). تحلیل محتوای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر اساس خلاقیت و شادکامی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی،  8(3)،  165-192.

عبدی پور، کامران؛ یوسفی، بهرام؛ زردشتیان، شیرین؛ عیدی، حسین (1399). بررسی تأثیر سبک رهبری زهرآگین بر بدبینی سازمانی و بیگانگی شغلی کارکنان وزارت ورزش و جوانان با نقش میانجی ماکیاولیسم. مطالعات مدیریت ورزشی، 12(59)، 135-152.

عظیم پور، احسان؛ جلیلیان، سهیلا (1398). مدل علی تأثیر سرسختی شغلی بر اشتیاق شغلی معلمان با نقش میانجی رفتارهای کاری نوآورانه. مجله پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 4(31)، 21-42.

قربانی، محمود؛ منفردی راز، براتعلی؛ نیستانی، فاطمه (1393). رابطه هوش سازمانی و خلاقیت کارکنان بیمارستان‌های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 6(3)، 611-624.

قزل سوفلو، علی (1396). بررسی نقش مشارکت کارکنان سازمانها بر بهره وری نیروی انسانی. اولین کنفرانس بین المللی دستاوردهای نوین در علوم و تکنولوژی، 1-10.

قلی پور، مریم، ابراهیم زاده، فریمان (1398). رابطه ابعاد فرهنگ سازمانی و خلاقیت کارکنان (مورد مطالعه: اداره اموزش و پرورش شهرستان بجنورد). مجله مدیریت فرهنگی، 12(45)، 85-98.

کاظمی، فضل اله؛ نظری، یونس؛ زارع، امین؛ رمضان، مجید (1399). رهبری ماکیاولی و رفتار انحرافی کارکنان : تبیین نقش میانجیگر رهبری غیراخلاقیِ خودکامه و بدبینی سازمانی. اخلاق در علوم و فناوری، 15(2)، 140-149.

محمدی، مهدی؛ سورانی، معصومه (1398). تأثیر سبک رهبری ماکیاولیستی و فرسودگی شغلی بر سایش های اجتماعی در اداره کل راه آهن استان اصفهان. مجله مدیریت فراگیر، 5(1)، 17-26.

محمدی، مهدی؛ سورانی، معصومه (1398). تأثیر سبک رهبری ماکیاولیستی و فرسودگی شغلی بر سایش های اجتماعی در اداره کل راه آهن استان اصفهان. مجله مدیریت فراگیر، 5(1)، 17-26.

مهدوی نجم آبادی، زهرا؛ کدیور، پروین؛ ارجمندنیا، علی اکبر؛ پوشنه، کامبیز. (1399). بررسی رابطه پردازش دیداری فضایی و حافظه فعال با خلاقیت و اضطراب ریاضی : نقش میانجی‌گری خودکارآمدی ریاضی و هوش اجتماعی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 9(4)، 1-34.

مهدی مقدسی، محمد؛ علی بیگی، نگین (1399). تحلیل رابطه بین هوش هیجانی و هوش معنوی دانشجویان و نظریه خلاقیت گیلفورد در محیط های آموزشی (نمونمه موردی: دانشجویان رشته معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه). ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(3)، 1-16.

 

Abbas, M., & Raja, U. (2015). Impact of psychological capital on innovative performance and job stress. Canadian Journal of Administrative Sciences/Revue Canadienne des Sciences de l'Administration, 32(2), 128-138.

Aryee, S., Sun, L.Y., Chen, Z.X.G. and Debrah, Y.A. (2008). Abusive supervision and contextual performance: the mediating role of emotional exhaustion and the moderating role of work unit structur.  Management and Organisation Review, 4 (3), 393-411

Belschak, F. D., Den Hartog, D. N., & Kalshoven, K. (2015). Leading Machiavellians: How to translate Machiavellians’ selfishness into pro-organizational behavior. Journal of Management, 41, 1934-1956.

Belschak, F.D., Muhammad, R.S. and Den Hartog, D.N. (2018). Birds of a feather can butt heads: when Machiavellian employees work with Machiavellian leaders. Journal of Business Ethics, 151 (1), 613-626.

Bianchi, R., & Schonfeld, I. S., Laurent, E. (2019). Burnout: Moving beyond the status quo. Int J Stress Manag, 26(1), 36-45.

Byun, G., Dai, Y., Lee, S., Kang, S. W. (2016). When does Empowering Leadership Enhance Employee Creativity? A Three-Way Interaction Test, Social Behavior and Personality, 44 (9), 1555.

Chen, K., Chang, C., & Wang, C. (2019). Frontline employees’ passion and emotional exhaustion: The mediating role of emotional labor strategies. International Journal of Hospitality Management, 76, 163–172.

Dahling, J.J., Whitaker, B.G. and Levy, P.E. (2009). The development and validation of a new Machiavellianism scale. Journal of Management, 35 (2), 219-257.

Egan, V., Hughes, N., & Palmer, E. J. (2015). Moral disengagement, the dark triad, and unethical consumer attitudes. Personality and Individual Differences, 76 (2015), 123- 128

Erkutlu, H. & Chafra, J. (2019). Leader Machiavellianism and follower silence: The mediating role of relational identification and the moderating role of psychological distance. European Journal of Management and Business Economics, 28 (3), 323-342.

Frazier, M. L., & Jacezko, M. C. (2020). Leader Machiavellianism as an Antecedent to Ethical Leadership: The Impact on Follower Psychological Empowerment and Work Outcomes. Journal of Leadership & Organizational Studies, 28(2), 1-15.

Gemmill G.R., & Heisler W.J. (1972). Machiavellianism as a factor in managerial job strain, job satisfaction, and upward mobility. Academy of Management Journal; 15(1): 51–62

Gkorezis, P., Petridou, E., & Krouklidou, T. (2015). The Detrimental Effect of Machiavellian Leadership on Employees’ Emotional Exhaustion: Organizational Cynicism as a Mediator. Eur J Psychol, 11(4), 619 631.

Gupta, M., & Rani, S. (2014). Burnout: A serious problem prevalent among teachers in the present times. Bhartiyam International Journal of Education & Research. A Quarterly Peer Reviewed International Journal of Research & Education, 4 (1), 1-9.

Hertel, F., & Wicmandy, M. (2021). Metaphorical creativity: an aspect of everyday creativity cleans-up a work-based problem. Development and Learning in Organizations, 35 (5), 15-18.

Hur, W.-M., Moon, T. and Jun, J.-K. (2016). The effect of workplace incivility on service employee creativity: the mediating role of emotional exhaustion and intrinsic motivation. Journal of Services Marketing, 30 (3), 302-315.

Khaola, P., & Coldwell, D. (2019). Explaining how leadership and justice influence employee innovative behaviours. European Journal of Innovation Management, 22  (1), 193-212.

Laschinger, H. K. S., & Fida, R. (2014). New nurse's burnout and workplace wellbeing:  The influence of authentic leadership and psychological capital. Burnout Research, 1(1), 19-28.

Li, J. J., Wong, I. A., & Kim, W. G. (2017). Does mindfulness reduce emotional exhaustion? A multilevel analysis of emotional labor among casino employees. Int. J. Hosp. Manage. 64, 21–30.

Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2 (2), 99–113.

Mathisen, G. E., & Bergh, L. I. V. (2016). Action errors and rule violations at offshore oil rigs: The role of engagement, emotional exhaustion and health complaints. Safety Science, 85(2016), 130-138.

Paal, T. & Bereczkei, T. (2007). Adult theory of mind, cooperation, Machiavellianism: the effect of mindreading on social relations. Personality and Individual Differences; 43(3), 541–551.

Pincus, A. L., Ansell, E. B., Pimentel, C. A., Cain, N. M., Wright, A. G. C., & Levy, K. N. (2009). Initial construction and validation of the pathological narcissism inventory. Psychological Assessment, 21(3),365-79.

Prajogoa, W., Wijaya, N.H.S., & Kusumawati, H. (2020). The Relationship of Organisational Cynicism, Emotional Exhaustion, Creative Work Involvement and In-Role Performance. International Journal of Innovation, Creativity and Change, 12(5), 201-214.

Sendjaya, S., Pekerti, A., Härtel, C., Hirst, G., & Butarbutar, I. (2016). Are authentic leaders always moral? The role of Machiavellianism in the relationship between authentic leadership and morality. Journal of Business Ethics, 133(1), 125-39.

Siegel, J.P. (1973). Machiavellianism, MBA’s and managers: leadership correlates and socialization effects. Academy of Management Journal; 16: 404–411.

Stradovnik, K. and Stare, J. (2018).Correlation between Machiavellian leadership and emotional exhaustion of employees: Case study: Slovenian municipalities. Leadership & Organization Development Journal, 39 (8), 1037-1050.

Volmer, J., Spurk, D., Niessen, C., (2012). Leader–Member Exchange (LMX), Job Autonomy, and Creative Work Involvement. The Leadership Quarterly, 23, 456–465.

Wang, P., Rode, J. C., Shi, K., Luo, Z., & Chen, W. (2013). A Workgroup Climate Perspective on the Relationships among Transformational Leadership, Workgroup Diversity, and Employee Creativity. Group & Organization Management, 38(3), 334-360

Wetzels, M., G.-Schroder, C., & Van Oppen. (2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: guidelines and empirical illustration. Management Information Systems Quarterly, 33(1), 177-195.

Wijaya, N.H.S., Kusumawati, H., & Prajogo, W. (2020). The Linkage of Proactive Personality, Emotional Exhaustion and Creativity. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(6), 10948-10954.

Wisse, B., Barelds, D. P. H., & Rietzschel, E. F. (2015). How innovative is your employee? The role of employee and supervisor Dark Triad personality traits in supervisor perceptions of employee innovative behavior. Personality and Individual Differences, 82 (2015), 158-162.

Zainab, B., Akbar, W., Thuy Van, J, N. (2020). Efects of Burnout on Employee Creative Performance and Counterproductive Work Behavior: Does Psychological Capital Matter?. Paradigms, 14 (1), 39-45.

Zheng, W., Wu, Y.-C.J., Chen, X. and Lin, S.-J. (2017). Why do employees have counterproductive work behavior? The role of founder’s Machiavellianism and the corporate culture in China. Management Decision, 55 (3), 563-578.

Zin, S. M., Ahmad, N., Ngah, N. E., Ismail, R., Abdullah, I. H. T., & Ibrahim, N. (2011). Effects of Machiavellianism on ingratiation in organizational settings. Canadian Social Science, 7(2), 183-190.