طراحی و اعتباریابی الگوی امکان سنجی آموزش طنزمحور در مدارس ابتدائی

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 58، اسفند 1400، صفحه 217-238   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی (آمیخته)

نویسندگان

مجید امینی¹؛ صدرالدین ستاری^{* 2}؛ اعظم راستگو³

¹دانشجوی دکتری گروه مدیریت اموزشی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی،اردبیل،ایران

²دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی،اردبیل،ایران

³استادیار گروه علوم تربیتی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر باهدف طراحی و اعتبار یابی الگوی امکان‌سنجی آموزش طنز محور در مدارس ابتدائی انجام گرفت. روش پژوهش، اکتشافی آمیخته (کیفی- کمی) بوده که در بخش کیفی، گرندد تئوری و در بخش کمی، پیمایشی لحاظ گردیده است. مشارکت‌کنندگان بخش کیفی 13 نفر از معلمان و مدیران مدارس ابتدایی شهر نیشابور می‌باشد که با استفاده از روش نمونه‌گیری نظری انتخاب‌شده‌اند و در قسمت کمی، مدیران و معلمان ابتدایی شهر نیشابور به تعداد 274 نفر با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای متناسب با حجم انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها در بخش کیفی از مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته و در بخش کمی از پرسشنامه امکان سنجی اجرای آموزش طنزمحور در مدارس ابتدایی استفاده شده است.  این پرسشنامه شامل 13 سؤال در طیف 5 تایی لیکرت تهیه شده است. روایی پژوهش در بخش کیفی با معیار گوبا و لینکن(1985) و در بخش کمی با استفاده از روایی محتوا و سازه بررسی شده و مورد تائید قرار گرفت. پایایی مصاحبه‌ها نیز از روش پایایی بازآزمون بالاتر از 60 % گزارش شده است. روش تجزیه‌وتحلیل داده‏های مصاحبه در بخش کیفی، کدگذاری باز، محوری و انتخابی با نرم‌افزار Atlas.ti و در بخش کمی معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار Smart pls3 انتخاب‌شده است. یافته‌های پژوهش در بخش کیفی شامل 122 کدباز، 13 کد ثانویه و 4 مقوله اصلی(عوامل علی، راهبردها، پیامدها و عوامل مداخله گر) به دست آمد و نتایج بخش کمی پژوهش نشان داد که مدل ارائه‌شده از برازش مناسبی برخوردار است. با توجه به نتایج پژوهش، سیاستگذارن نظام آموزشی باید توجه ویژه‌ای به مسئله آموزش مبتنی بر طنز داشته باشند و آن را در اسناد بالادستی لحاظ گردانند و معلمان و مدیران نیز در به‌کارگیری شیوه‌های درست استفاده از طنز در انتقال مفاهیم مبادرت ورزند.

کلیدواژه‌ها

طنز؛ آموزش طنز محور؛ اعتباریابی؛ مدارس ابتدائی

مراجع

اسماعیل بیگی، نرگس. (1395). بررسی تأثیر استفاده از تکنیک‌های طنز بر یادگیری و یادآوری واژگان فعال و غیرفعال زبان‌آموزان ایرانی، پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته زبان و ادبیات خارجی، آموزش زبان انگلیسی، دانشگاه آزاد اسلامی ‌‌واحد شاهرود، دانشکده ادبیات و علوم انسانی. 

افشارکهن، زهرا. (1395). تأثیر برنامه درسی ریاضی آمیخته به طنز بر خلاقیت ریاضی دانش‌آموزان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

افشارکهن، زهرا، ملکی، حسن. مهرمحمدی، محمود. مهاجر، یحیی. ضیایی مهر، علی. (1395). ریاضیات: عبور از طنز به خلاقیت، نظریه و عمل در برنامه درسی، 8(4): 27-50.

افلاکی فرد، حسین. بزم، قاسم. (1397). تأثیر گذاری فضای آموزشی در شادی و یاد گیری دانش‌آموزان، مجله دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، 1(2): 77-43.

آقاعلی، عارفه. ابراهیمی‌نیا، علی. (1397). روش تدریس مبتنی بر طنز، اولین کنگره بین المللی و پنجمین کنگره ملی آموزش و سلامت کودکان پیش از دبستان، تهران، گروه آموزشی پیش از دبستان دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی.

بدری گرگری، رحیم. رضائی، اکبر. جدی گرگری، جواد. (1390). مقایسه تأثیرروش تدریس مبتنی بر تفکر فعال (روش مشارکتی) و روش تدریس سنتی دریادگیری درس مطالعات اجتماعی ‌دانش‌آموزان پسر، علوم تربیتی، 4(16): 107-120.

بزرگی، فرشاد. عظیمی، امیر. (1393). آموزش مبتنی بر طنز رهیافتی برای مربیان پیش‌دبستانی، دبستانی و متوسطه اول، تهران: راشدین.

حسن پور دهکردی، علی. خیری، سلیمان.شهرانی، مهرداد. (1390). بررسی تأثیر آموزش به روش یادگیری براساس حل مشکل و سخنرانی بر یادگیری، نگرش و عملکرد دانشجویان کارشناسی پرستاری، مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، 8(3): 76-82.

رستمی‌نژاد، محمدعلی. عجم، علی اکبر. ضابط، حسن. (1398). بررسی تأثیر تدریس مبتنی بر محتوای الکترونیکی طنز محور بر انگیزش و اضطراب ریاضی دانش‌آموزان پنجم ابتدایی، تدریس پژوهی، 7(2): 70-88.

سجادیان، راضیه. (1396). تأثیر استفاده از داستان‌های طنز مصور بر روی یادگیری، ابقاء یا نگهداری واژگان و انگیزه یادگیرندگان ایرانی زبان انگلیسی بعنوان زبان خارجی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی.

ضابط، حسن. (1397). بررسی اثربخشی محتوای الکترونیکی آمیخته به طنز بر توجه، انگیزش، اضطراب، یادگیری و یاد داری ریاضیات، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم تربیتی، تحقیقات اموزشی، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، مرکز پیام نور گناباد.

ضیائی‌مهر، علی. (1393). کاربرد طنز آموزشی در فرآیند یاددهی-یادگیری: تسهیلات ویژه برای یادگیرندگان زبان دوم، تعلیم و تربیت، 120: 31-59.

عزیزی، نعمت الله. بلندهمتان، کیوان. ساعدی، پیمان. (1398). زمینه‌ها و عوامل خلاقیت در تدریس معلمان خلاق در مدارس ابتدایی و متوسطه مناطق روستایی، تدریس پژوهی، 7(2): 114-88.

کیانپور، شیما. درخشان پور، فاطمه. (1395). چالش‌های اجرای سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش، دومین کنفرانس بین المللی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی و مطالعات اجتماعی ایران، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی‌سروش حکمت مرتضوی.

محمدی، شیوا. (1397). بررسی درک و استفاده از حس شوخ طبعی در کلاس زبان انگلیسی توسط معلمان و فراگیران آموزش زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی، پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته زبان و ادبیات خارجی، آموزش زبان انگلیسی، موسسه آموزش عالی امین.

Abu Bakar, F. (2018). The Use of Humour in Teaching and Learning in Higher Education, A thesis submitted in fulfillment of the requirements for the Degree of Doctor of Philosophy, University of Otago, Dunedin, New Zealand.

Banas, A. Dunbar, N. Rodriguez, D. & Liu, S. (2011). A Review of Humor in Educational Settings: Four Decades of Research, Communication Education, 60(1): 115-144.

Çelik, B. & Gündoğdu, K. (2016). The effect of using humor and concept cartoons in high school ICT lesson on students’ achievement, retention, attitude and anxiety, Computers & Education, 103: 144-157.

Gnevek, O. Musijchuk, M. & Musijchuk, S. (2018). Humor as a means for developing student creativity, Revista ESPACIOS, 39(40): 1-21.

Jeder, D. (2018). Implications of Using Humor in the Classroom, Procedia -Social and Behavioral Sciences, 180: 828-833.

Jiang, T. Li, H. & Hou, Y. (2019). Cultural Differences in Humor Perception, Usage, and Implications, Front, Psychol, 10: 1-8.

Lovorn, M. & Holaway, C. (2015). Teachers’ perceptions of humour as a classroom teaching, interaction, and management tool, Humour Research, 3(4): 24-35.

Machlev, M. & Karlin, N. J. (2016). Understanding the Relationship Between Different Types of Instructional Humor and Student Learning, SAGE Open, 1-9.

Martin, R. A. (2007). The psychology of humor: An integrative approach, Journal of Abnormal and Social Psychology, 28: 341-365.

Masek, A. Hashim, S. & Ismail, A. (2019). Integration of the humour approach with student’s engagement in teaching and learning sessions, Journal of Education for Teaching, 45(2): 228-233.

Moses, M. (2014). The Power of Humor in Ideation and Creativity, Research shows that humor can help people be more creative in problem solving, Post published by Moses Ma on Jun 16, 2014 in The Tao of Innovation.

Mottet, T. P. Frymier, A. B. & Bebee, S. A. (2006). Theorizing about instructional communication. In T.P. Mottet, V.P. Richmond, & J.C. McCroskey (Eds.), Handbook of instructional communication: Rhetorical and relational perspectives (pp. 255-282). Boston: Allyn & Bacon.

Nor Azizah, A. Suriani, M. Khairul A. Hasnan, N. A. & Najwa Ahmad Puad, F. (2018). The Use of Teacher's Joke Increases Students’ Involvement inside Classroom, The International Journal of Social Sciences and Humanities Invention, 5(10): 5039-5046.

Wanzer, M. Frymier, A. B. & Irwin, J. (2010). An Explanation of the Relationship between Instructor Humor and Student Learning: Instructional Humor Processing Theory, Communication Education, 59(1): 1-18.

Zhou, C. H. Chemi, T.  & Lund, B. (2015). A Comparative Study OF Students’ Perceptions of Humour in Learning Creative Design Between China and Denmark, Dealing with Emotions, 99-119.