جایگاه جدل در فلسفه از دیدگاه فارابی

اندیشه های فلسفی و کلامی

دوره 1، شماره 2، بهمن 1400، صفحه 83-103   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

رابطه جدل و برهان (فلسفه) از وجوه مورد توجه فارابی در ارتباط صناعات خمس با یکدیگر است. بنابر دیدگاه وی جدل از جهات فراوانی در فلسفه اثرگذار است: از جمله ایجاد فهم عمومی از مقدمات برهانی جهت دسترسی همگان به معلومات یقینی، ارائه براهین نسبی و اضافی از براهین یقینی در نسبت  با درجات مختلف معرفتی، شکل گیری فلسفه خارجه و برانیه در آموزش فلسفه، اعتبار مقدماتی و آغازین به جدل و رفع تعطیل از مقدمات یقینی، فهم معانی کلی به وسیله استقرای جزییات در صنعت جدل، حل تشکیکات مبادی علوم یقینی و  مصون سازی فلسفه از سوفسطایین و حفظ آن از غلط مغالطه کاران و همچنین بهره گیری از معارف مشترک جهت اجتماعی سازی فلسفه، سبب شأنیت بخشی به جدل و کارکرد آن در فلسفه در اندیشه فارابی می شود. این مساله در بیان فارابی به شکل"ضرورت تقدم تشکیکات جدلی بر مقدمات فلسفی و برهانی" در قسمت های مختلف آثار وی به چشم می خورد.

کلیدواژه‌ها

فارابی؛ جدل؛ فلسفه؛ براهین نسبی؛ اجتماعی سازی فلسفه