تحلیل عاملی اکتشافی مقیاس ارتباطات اثربخش انسانی از دیدگاه قرآن مجید

روانشناسی اجتماعی

دوره 9، شماره 62، اسفند 1400، صفحه 1-13   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سیدمحسن موسوی¹؛ رضا ابراهیم زاده دستجردی^{* 2}؛ علی رشیدپور³

¹دانشجوی دکتری تخصصی مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

²استادیار گروه مدیریت دولتی و رسانه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

³دانشیار گروه مدیریت و برنامه ریزی امور فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف تحلیل عاملی اکتشافی مقیاس ارتباطات اثربخش انسانی از دیدگاه قرآن مجید انجام شد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی از نوع اعتبارسنجی بود. جامعه پژوهش کلیه آیات قرآن مجید بود که تلاش شد تا مضامین مرتبط با ارتباطات اثربخش انسانی از آن‌ها استخراج و سازۀ بدست آمده اعتبارسنجی شود. لذا با استفاده از تفسیر نور، 419 آیه شناسایی و در گام‌های بعدی گویه‌های مربوط به ارتباطات اثربخش انسانی از این آیات استخراج گردید. برای تحلیل داده‌ها از روش‌های تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. همچنین، نتایج خروجی مضامین با نظر اساتید صاحب‌نظر در حوزۀ علوم قرآنی مورد ارزیابی قرار گرفت که نشان از روایی قابل قبول آن‌ها بود. بعلاوه، برای بدست آوردن پایایی مقیاس از روش هولستی استفاده شد که بر مبنای آن میزان پایایی آن 0/876 بدست آمد. در نهایت، نیک سرشتی تعامل‌گر، آزادمنشی در گفتمان ارتباطی، کنش ارتباطی جرأت ورزانه، ساختارمندی در گفتار، و شنود مؤثر، از مقیاس ارتباطات اثربخش انسانی استخراج و مورد تایید قرار گرفتند. بر مبنای این نتایج، مقیاس ارتباطات اثربخش انسانی از دیدگاه قرآن مجید می‌تواند به عنوان یک مقیاس معتبر و پایا در پژوهش‌های جامعه شناسی، روانشناسی و حوزه ارتباطات انسانی مورد استفاده پژوهشگران قرار گیرد. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که انطباق ارتباطات انسانی اثربخش انسان‌ها با مبانی قران مجید مستلزم آن است که انسان‌هایی با ذات و سرشت پاک وجود داشته باشند بدین معنا که مولفه‌هایی که در مضمون نیک سرشتی تعامل‌گر در این پژوهش آمده است در بالاترین سطح قرار گیرد. ولی این شخصیت نیک سرشت به خودی خود کفایت نمی‌کند بلکه باید از یک مهارت، تحت عنوان شنود موثر بهره‌مند باشد زمانی که افراد از شنود موثر بهره‌مند گردیدند می‌بایست ذهنی توسعه یافته داشته باشند بدین معنی که شخصیت آن‌ها به گونه‌ای باشد که آزادمنشی در گفتارشان متبلور شود که این مهم نشأت گرفته از ادارک افراد برقرارکننده ارتباط است. چنین فردی انسان آزادمنشی است و هنگامی که انسان آزادمنش شد دو خصیصه دیگر را باید در ارتباطات انسانی بدست آورد. ابتدا جرأت‌ورزی در گفتار است این به آن معنی است که انسان به شدت گفتاری جرات‌ورزانه پیدا می‌کند. در ادامه چنین فردی، انسانی می شود که زبان و ارتباطات او بسیار ساختارمند شده و متخلق به یک سبک ارتباطی فوق‌العاده گردیده است.

کلیدواژه‌ها

ارتباطات اثربخش انسانی# ساختارمندی در گفتار# کنش ارتباطی جرات ورزانه# آزادمنشی در گفتمان

مراجع

اسدپور، یاشار. (1393). بررسی ویژگی­های ارتباطات چهارگانه انسانی از منظر قرآن. کنگره ملی پژوهش­های کاربردی علوم انسانی.##

طباطبایی، محمدحسین. (1364). تفسیر المیزان، قم: انتشارات تبیان##

طباطبایی، محمدحسین.(1397). روابط اجتماعی در اسلام، قم: انتشارات بوستان کتاب##

استفان، دبلیو؛ لیتل، جان. (1397). تئوری­های ارتباطات انسانی، ترجمه: رستمی، ع. تهران: انتشارات روزنه##

پویا، علیرضا. (1395). الگوی ارزشی ارتباطات در قرآن با تاکید بر مخاطب، رساله دکتری، قم: دانشگاه باقرالعلوم (ع) ##

تقی پور، فائزه. (1396). ارتباطات، سازمان و مدیریت، تهران: انتشارات مهاتما گاندی##

تهرانی، شیرین.(1397). بررسی روابط اجتماعی زنان از منظر قرآن کریم. مجله علمی فقه، حقوق و علوم اسلامی. شماره 6 . تابستان 97. ص 34-21. ##

سیفعلی ئی، فاطمه.(1397). خودآگاهی و کارکردهای تربیتی آن در روابط اجتماعی انسانی در قرآن. دو فصلنامه آموزه های تربیتی قرآن و حدیث. دوره 4. پائیز و زمستان 1397. ص 18-1. ##

شریفی، عنایت­اله. (1396). مهارت­های ارتباطی در قرآن، پژوهشنامه معارف قرآنی، 8(30)، 151-184. ##

شیربندی، شکوفه. (1396). بررسی شیوه­های ارتباطی پیامبر اعظم(ص) در دوران مکی، پایان نامه کارشناسی ارشد. قم: دانشگاه باقرالعلوم(ع). ##

استکی، علی. (1399). رابطه بین تاب آوری کارکنان و برقراری ارتباطات اثربخش کارکنان بیمارستان امید اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان. ##

فقیهی نژاد، مهدی. (1389). الگوی ارتباطات انسانی در قرآن کریم، مطالعه موردی داستان حضرت موسی (ع). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. ##

کافی، مجید. (1394). نظریه اجتماعی ارتباط در قرآن. قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه##

کاملی خلجی، ابراهیم. (1392). استخراج شیوه­های اقناعی قرآن و عرضه مدل­های ارتباطات اقناعی بر آن. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور مرکز. ##

کریم زاده، محمد. (1398). مولفه­های مدیر اثربخش فرهنگی از منظر قرآن کریم، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان. ##

گلاب بخش، زینب. (1390). عناصر پایداری ارتباط میان فردی در قرآن و روایات، مجله فرهنگ پژوهش. بهار.10: 111 تا 141. ##

یوسف زاده اربط، حسن. (1393). الگوی ارتباطات میان فرهنگی در اسلام، رساله دکتری، قم: دانشگاه باقرالعلوم (ع). ##

Ali. M.(2014). Role of effective communication to ensure community participation in NGOS: A comparative study of a malaysian and a pakistani NOO, university of Malaya kualampur. ##

Anguera mt, izquierdo c. (2006). Methodological approaches in human communication: from complexity of perecevied situation to duta analysis, IOS press, Amsterdam. ##

Brown, T.(2020). Listening and interpersonal communication skills as predictors of resilience in occupational therapy students.British jornal of occupational therapy 1-12. ##

Collins, K., Coulson, A., Zhu, J., Rohm, C. E., & Stewart, W. (2006). Web Design: Elements of Effective Communication. Communications of the IIMA, 6(2), 9. ##

Deegan, K. C., Palmujoki, I., Isotalo, J., & Tuorila, H. (2015). Effective communication of novelty: The case of ripened cheese. Food Quality and Preference, 40, 68-76. ##

Felsher, M. (2020). Motivations for interpersonal communication among women. Qualitive health research 1-14. ##

Larsen, B. , Mangrio,  E and Persson, k.(2021). Interpersonal Communication in Transcultural Nursing Care in India. Journal of Transcultural Nursing, Vol. 32(4) 310–317. ##

Martin. C. & Makdonald. H. (2020). It Feels Like Engaging With a Friend”: Using Interpersonal Communication Strategies to Encourage Science Conversations With Lay Audiences on Social Media. School of Information Management, Dalhousie University, Halifax, Nova Scotia, Canada. ##

Winkellinois, D. E. (2012). Racial Differences in Helping Behaviors: The Role of Respect,Safety, and Identification. State University, Campus Box 5580, Normal,IL . USA. ##