بررسی «عنوان» در سروده‌های علی باباچاهی از رئالیسم تا پست‌مدرنیسم

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

دوره 14، شماره 51، فروردین 1401، صفحه 85-108   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2022.690474

نویسندگان

علی محمدی^{* 1}؛ طاهره قاسمی²

¹استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران.

²دانش آموختۀ دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران.

چکیده

شعر معاصر ایران، تحولات گوناگونی را از سرگذرانیده و جریان‌های مختلفی را آزموده است. یکی از این جریان‌های شعری که در دهۀ هفتاد ایجاد شد، جریان شعر پست‌مدرن است که در کنار سایر جریان‌های نوظهور از اوایل دهۀ هفتاد تکوین و تاکنون نیز ادامه یافته است. علی باباچاهی، شاعر و منتقد معاصر، با سرودن دفترهای نم نم باران و عقل عذابم می‌دهد، وارد شعر پست‌مدرن شد. او در ابتدا، کار شاعری را با تأثیرپذیری از نیما و پیروان او آغاز کرد که واقع‌گرایی و عینی‌گرایی اساس کار آن‌ها را تشکیل می‌داد؛ اما رفته رفته، رویة شعر او تحول پیدا کرد و در راستای این تحول، عنوان‌های سروده‌هایش نیز، دست‌خوش آن دگرگونی واقع شد. این تحقیق می‌کوشد تا با روش تحلیلی _ توصیفی به بررسی عنوان‌های شعری علی باباچاهی، از دورۀ مدرنیسم تا پست‌مدرنیسم بپردازد. اگر سیر عنوان شعرهای او را از ابتدا یعنی زمانی که پیرو نیما بود تا دورۀ دوم شاعریش، یعنی دورۀ پست‌مدرن بررسی کنیم، متوجه تغییرات اساسی و عمده این عنوان‌ها می‌شویم. تلاش نویسندگان در این پژوهش بر آن‌ست که به این سوال‌ها پاسخ دهند که رابطۀ میان عنوان سروده‌های علی باباچاهی و متن سروده‌هایش از چه کیفیتی برخوردار است و آیا می‌توان از طریق عنوان‌های شعری، اندیشه‌ و ذهنیت او از مدرنیسم تا پست‌مدرنیسم را ردیابی و دنبال کرد؟

کلیدواژه‌ها

علی باباچاهی؛ شعر معاصر؛ عنوان؛ رئالیسم؛ پست‌مدرنیسم

مراجع

کتاب‌ها

اخوت، احمد (1371) دستور زبان داستان، چاپ اول، اصفهان: نشر فردا.

اکسیر، اکبر (1382) بفرمایید بنشینید صندلی عزیز، چاپ اول، تهران: انتشارات نگاه.

انوشه، حسن (1345) فرهنگ‌نامۀ ادب فارسی، چاپ اول، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

باباچاهی، علی (1391) باغ انار از این طرف است، تهران: موسسة انتشارات نگاه.

باباچاهی، علی (1392) مجموعه اشعار، تهران: مؤسسة انتشارات نگاه.

باباچاهی، علی (1379) عقل عذابم می‌دهد (شعرهای دی ماه 75 تا فروردین 78)، تهران: نشر همراه.

باباچاهی، علی (1391) هوش و حواس گل شب‌بو برای من کافی‌ست: (شعرهای 1387 – 1388)، تهران: نشر ثالث.

براهنی، رضا (1374) خطاب به پروانه‌ها (و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم؟)، تهران: مرکز.

تامسون، فیلیپ (1384) گروتسک در ادبیات، ترجمۀ غلام‌رضا امامی، چاپ اول و دوم، شیراز: انتشارات نوید شیراز.

تدینی، منصوره (1388) پسامدرنیسم در داستان معاصر فارسی، چاپ اول، تهران: نشر علم.

داد، سیما (1375) فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ دوم، تهران: مروارید.

سید حسینی، رضا (1391) مکتب‌های ادبی، جلد اول، چاپ هفدهم، تهران: انتشارات نگاه.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1386) موسیقی شعر، تهران: آگاه.

شمس لنگرودی (محمد تقی جواهری گیلانی) (1370) تاریخ تحلیلی شعر نو، چهار جلد، تهران: نشر مرکز.

شمیسا، سیروس (1384) نقد ادبی، چاپ چهارم، تهران: فردوس.

مکاریک، ایرنا ریما (1384) دانش‌نامه نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.

مقالات

باباچاهی، علی. (1378). محورها و مشخصه‌های شعر پسانیمایی. مجلۀ کارنامه، (4)، 2 -9.

باباچاهی، علی. (1387). گسترة نامحدود معنا. مجلۀ رودکی، (22)، 40- 34.

باباچاهی، علی. (1367). جریان‌های شعری از دهۀ چهل تا امروز. مجلۀ ماه نامۀ آدینه، (25)، 33 – 30.

خواجات، بهزاد. (1384). ادعای شاعران پست‌مدرن ایران. (گفت و گو).  نشریۀ فجر، 47 – 23.

دست‌غیب، عبدالعلی. (1389). پست‌مدرنیسم در شعرهای علی باباچاهی. جهان کتاب، (3و4)، 43 – 38.

رحیم، عبدالقادر. (2008). العنوان فی النص الإبداعی، اهمیته و أنواعه. قسم الأدب العربی، جامعه‌ محمد خیضر، بسکره (الجزائر)، 51 – 30.

زرشناس، شهریار. (1381). پست‌مدرنیسم در فلسفه و ادبیات. مجلۀ ادبیات داستانی، (61)، 6 -7.

سخنور، جلال و سبزیان مرادآبادی، سعید. (1378). بینامتنیت در رمان‌های پیتر اکروید. پژوهش‌نامۀ علوم انسانی، (58)، 78– 65.

شیرمرز، رضا. (1383). ادبیت پست‌مدرن ساموئل بکت. مجلۀ کلک، (149 و 150)، 17 – 12.

منابع لاتین

Genette, G. & B. Crampe .(1988). Structure and Function of the Title in the2- Literature. Critical Inquiry,14(4), 692-720.