بررسی موقعیت های روایت شنو در حکایت های شرح تعرف (با تکیه بر الگوی ژپ لینت ولت)

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

دوره 14، شماره 51، فروردین 1401، صفحه 188-208   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2022.690478

نویسندگان

مریم محمدی¹؛ محمد شفیع صفاری^{* 2}؛ رضا سمیع زاده²

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.

چکیده

ساختارگرایی نظریه ای است که به شناخت، مطالعه و بررسی روایت ها براساس قواعد و الگوهایی که ساختار بنیادین آنها را به وجود آورده است، می پردازد. طرح در هر داستان یکی از اساسی ترین عناصر روایت و مهم ترین جزئی است که در تحلیل های ساختارگرایان مورد واکاوی قرار می گیرد. ژپ لینت ولت(2018) بر این عقیده است که در هر داستان یک گفتمان روایی بر محور وجوه روایت وجود دارد. در شرح تعرف مستملی بخاری با تکیه بر جایگاه روایت شنو سه گونه روایت با پیام های مختلف در جهان داستان شرح تعرف شکل گرفته است. بر همین اساس در این پژوهش برآنیم تا با تکیه بر الگوی لینت ولت و با تمرکز بر جایگاه روایت شنو به تحلیل ساختار و معنا در جهان داستان حکایت های این کتاب بپردازیم. نتایج پژوهش حاضر که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای فراهم آمده، نشان می دهد که با تکیه بر نظریۀ لینت ولت در جهان داستان این کتاب سه گونه روایت مختلف وجود دارد به طوری که هر یک از آن ها دارای یک گفتمان روایی خاص است.

کلیدواژه‌ها

داستان؛ طرح؛ روایت شنو؛ ژپ لینت ولت؛ شرح تعرف

مراجع

احمدی، بابک (1370) ساختار و تأویل متن، چاپ دوازدهم، تهران: مرکز.

اخوت، احمد (1371) دستور زبان داستان، چاپ اول، اصفهان: فردا.

اسکولز، رابرت (1379) ساختارگرایی در ادبیات، ترجمۀ فرزانه طاهری، چاپ اول، تهران: آگه.

پرینس، جرالد (1391) روایت شناسی(شکل و کارکرد روایت)، ترجمۀ محمد شهبا، چاپ اول، تهران: مینوی خرد.

تودوروف، تزوتان (1397) بوطیقای نثر، ترجمه کتایون شهپر راد، چاپ اول، تهران: نیلوفر.

رضوانیان، قدسیه (1389) ساختار داستانی حکایت‌های عرفانی، چاپ اول، تهران: سخن.

سجودی، فرزان (1380) نشانه شناسی تئاتر، چاپ اول، تهران: علمی فرهنگی.

سعدی، مصلح‌الدین عبدالله (1387) کلیات سعدی، به تصحیح دکتر رضا انژابی‌نژاد، چاپ سوم، تهران: مروارید.

سید حسینی، رضا (1387) مکتب‌های ادبی، جلد 2، چاپ یازدهم، تهران: نگاه.

فورستر، ادوارد مورگان (1384) جنبه‌های رمان، ترجمۀ ابراهیم یونسی، چاپ پنجم، تهران: نگاه.

لوته، یاکوب (1388) مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سیما، ترجمۀ امید نیک فرجام، چاپ اول، تهران: مینوی خرد.

لینت ولت، ژپ (1390) رساله‌ای در باب گونه شناسی روایت (زاویۀ دید)، ترجمۀ علی عباسی و نصرت حجازی، چاپ اول، تهران: علمی فرهنگی.

مستملی بخاری، ابوابراهیم اسماعیل بن محمد (1363) شرح التعرف لمذهب التصوف، تصحیح محمد روشن، چاپ اول، تهران: اساطیر.

مستور، مصطفی (1387) مبانی داستان کوتاه، چاپ دوم، تهران: مرکز.

مکاریک، ایرنا ریما (‏‫1385) دانشنامۀ ادبی معاصر، ترجمه محمد نبوی و مهران مهاجر، چاپ دوم، تهران: آگه.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

مکوئیلان، مارتین (1388) مجموعه مقالات روایت، ترجمه فتاح محمدی، چاپ اول، تهران: مینوی خرد.

منابع لاتین

Genet, Gerard (1972) FiguresII, Paris: Seoul.

Lanser, William (1989) The Poetiqe of Narration, Paris: Penguin Press.

Todorov, Tzvatan (1981) Introduction of Poetics, Trans: Richard Howard, Minneapolis: Minnesota up.