رویکرد آمریکا به خلع سلاح و کنترل تسلیحات پس از 11 سپتامبر (2001 – 2020)

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

دوره 9، شماره 33، مهر 1401، صفحه 87-108   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2021.1941808.1382

نویسندگان

سیدمحمود منصوری نسب¹؛ ابومحمد عسگرخانی^{* 2}؛ سهراب صلاحی³

¹دانشجوی دکتری، گروه حقوق بین‌الملل عمومی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران.

²دانشیار، گروه حقوق بین‌الملل عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³استادیار، گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران

چکیده

یکی از مهم‌ترین موضوعات استراتژیک در عرصه روابط بین‌المللی کشورها و حوزه‌ امنیت بین‌الملل، موضوع کنترل تسلیحات و خلع سلاح می‌باشد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی رویکرد آمریکا به خلع سلاح و کنترل تسلیحات با نگاهی به حوادث 11 سپتامبر 2001-2020 می‌باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که خلع سلاح و کنترل تسلیحات کشتارجمعی همواره یکی از مهم‌ترین مسائل مطرح در سطح نظام بین‌الملل و به‌خصوص در روابط روسیه و آمریکا بوده است. پیشینه خلع سلاح و کنترل تسلیحات در دوران پس از جنگ سرد بسیار مغشوش و پیچیده است. در اوایل دهه 1990 تمایل زیادی به انعقاد موافقت‌نامه‌‌های کاهش تسلیحات وجود داشت. بعد از حادثه 11 سپتامبر همکاری‌های بین‌المللی صلح‌آمیز چندجانبه‌گرا پایان نیافتند؛ بلکه با توجه به حرکت‌های دولت آمریکا، قواعد بازی اولاً جنبه‌ نظامی بیشتری به خود گرفت و این باعث ایجاد تغییر در گفتمان‌های بین‌المللی شده است. ثانیاً یک‌جانبه‌گرایی در مقابل چندجانبه‌گرایی مطرح گردید. این تحول همه‌ کشورها را متأثر کرد.

کلیدواژه‌ها

آمریکا؛ خلع سلاح؛ کنترل تسلیحات؛ حادثه 11 سپتامبر؛ جنگ؛ سلاح هسته‌ای

مراجع

بلوجی، حیدرعلی (1382). جایگاه خلع سلاح و کنترل تسلیحات در تئوری‌های روابط بین‌الملل. سیاست خارجی، 17(65).

جانز، والتر (1995). منطق روابط بین‌الملل. ترجمه داود حیدری. تهران: وزارت امور خارجه.

جعفری، علی‌اکبر (1386). نظریه نورئالیسم و اتحاد استراتژیک میان آمریکا و اسرائیل. پژوهشنامه حقوق و سیاست، 8(21).

جفری، الیوت؛ ورجینالد، رابرت (1989). فرهنگ اصطلاحات سیاسی استراتژیک. ترجمه میرحسن‌ رئیس‌زاده. تهران: انتشارات معین.

حیدری، ناصرالدین (1393). اروپا و رژیم بین‌المللی مهار و گسترش تسلیحات موشکی و نتایج آن بر جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مطالعات منطقه‌ای، دانشکده وزارت امورخارجه.

دوئرتی، جمز؛ فالتزگراف، رابرت (1372). نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل. ترجمه علیرضا طیب. تهران: نشر قومس.

دیمیتری، ترنین (1385). سیاست هسته‌ای روسیه در قرن بیست و یکم: عصر دوم. ترجمه:عسگر قهرمان‌پور. همشهری دیپلماتیک، 1(6).

راسل، برتراند (1343). آینده‌ بشر. ترجمه م. منصور. تهران: شرکت سهامی نشر اندیشه، چاپ دوم.

زیبا کلام، ستوده (1386). روند مفهوم استراتژیک نوین نانو. سیاست خارجی، شماره 24.

سلطانی، فخرالدین؛ شهبازی، مریم (1396). تاثیر رژیم کنترل تسلیحات هسته‌ای و خلع سلاح بر امنیت ملی و توان بازدارندگی. علوم اجتماعی، دوره 11.

سلیمی، مریم (1393). بررسی نقش اراده‌ قدرت‌های بزرگ و تحول در تکنولوژی نظامی بر روند شکل‌گیری و تقویت رژیم بین‌المللی خلع سلاح و کنترل تسلیحات. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.

سواری، حسن؛ پیری، حیدر (1391). منافع ملی حیاتی دولت‌ها در پرتو خلع سلاح و کنترل تسلیحات. روابط خارجی، 4(3).

شبهان، میشل (1378). کنترل تسلیحات و خلع سلاح. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

عبدالله خانی، علی (1383). نظریه‌های امنیت. تهران: انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.

عبدالهی، علی (1381). امریکا و روسیه، یک راهبرد جدید. نشر گزیده مطبوعات جهان به نقل از: خبرگزاری جمهوری اسلامی در مسکو، نیویورک و دوشنبه.

عسگرخانی، ابومحمد (1377). سیری در نظریه‌های بازدارندگی، خلع سلاح و کنترل تسلیحات. سیاست دفاعی، شماره2.

قادری، بهروز (۱۳۹۶). کنترل تسلیحات و خلع سلاح از منظر داخلی و بین‌المللی. در: اولین کنفرانس ملی حقوق و علوم سیاسی. تهران: موسسه آموزش عالی علمی - کاربردی مدیریت شهری و روستایی.

قاسمی، فرهاد (1384). رژیم‌های بین‌المللی. تهران: میزان.

مختاری امین، مرتضی (1378). بنیادهای حقوقی خلع سلاح. سیاست خارجی، شماره 2.

موسوی، علی (1381). مسایل امنیت و خلع سلاح در جهان. سیاست خارجی، شماره4.

ونت، الکساندر (1384). نظریه اجتماعی سیاست بین‌الملل. ترجمه حمیرا مشیرزاده. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.

Carter, K.S. (1998). New Crimes against Pace? The Application of International Humanitarian Law Compliance and Enforcement Mechanisms to Arms Control and Disarmament Treaties. In: Canadian Canadian Council on International Law and the Markland Group, Treaty Compliance: Some Concerns and Remedies). London: Kluwer Law International.

Green, M.H. (2018). The Nuclear Ban Treaty and 2018 Disarmament Forums: An Initial Impact Assessment. Michael Hamel-Green, P.436-463.

Hayes, P. (2018). Trump and the Interregnum of American Nuclear Hegemony. Journal for Peace and Nuclear Disarmament, Accepted.

Ikenberry, G.J. (2005). Power and liberal order: America’s postwar world order in transition. International Relations of the Asia-Pacific, 5(2).

Indyk, M. & et al. (2012). Scoring Obama’s Foreign Policy: A Progressive Pragmatist Tries to Bend History. Foreign Affairs, 91(3).

Keohane, R.O. (1984). After Hegemony. Princeton: Princeton university press.

Kortunov, A. (2018). U.S. Withdrawal from the INF Treaty and the End of the Bilateral Era Hybrid War: Russia vs. the West. Article included in the site carnegiemoscow.org 2018/10/26.

Lebovic, J.H. (2013). Flawed Logics: Strategic Nuclear Arms Control from Truman to Obama. Washangton: Johns Hopkins University Press.

Mathews, R. & Mc Cormack, T. (2000). The Relationship between International Humanitarian Law and Arms Control. Journal of Conflict and Security Law, 23(3), P.461–486.

Podvig, P. (2018). Russia’s Current Nuclear Modernization and Arms Control international relation Dictionary ABC. GIO, Inc

The National Security Strategy 2002.

The National Security Strategy 2010.

The National Security Strategy1994.

Williams, P.R., Worboys, J. & Unbrick, J.T. (2012). Preventing Mass Atrocity Crimes: The Responsibility to Protect and the Syria Crisis. Case Western Reserve Journal of International Law, 45(1).

Woolf, A.F., Kerr, P.K. & Nikitin, M.B.D. (2018). Arms Control and Nonproliferation: A Catalog of Treaties and Agreements. Congressional Research Service.

Young, E.G.E. (1972). A Farewell to Arms Control? In: Harmon dsworth: Penguin Books.