اثرات کشندگی و دور کنندگی اسانس گیاهان نعناع، بومادران و اسطوخودوس روی حشرات زنبور بالغ گونه Bracon hebetor

فصلنامه زیست شناسی جانوری

دوره 14، شماره 3، خرداد 1401، صفحه 61-70   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ascij.2022.1943320.1327

نویسندگان

نگین طلوع¹؛ منیژه جمشیدی^{* 1}؛ محمد جعفرلو²؛ سیده معصومه هاشمی نیا³

¹گروه گیاه‌پزشکی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

²مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، تبریز، ایران

³گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

چکیده

زنبور Bracon hebetor Say یکی از عوامل مهم کنترل بیولوژیک بوده و می‌تواند در سطح قابل قبول اقتصادی در کنترل لاروهای آفات بالپولکدار از جمله کرم قوزه‌ی پنبهHelicoverpa armigera Hubner موثر باشد. در این تحقیق اثرات سوء احتمالی اسانس گیاهان نعناع، بومادران و اسطوخودوس روی حشره کامل زنبور B.­ hebetor مورد بررسی قرار گرفت. زنبور پارازیتوئید روی لاروهای سن آخر شب پره مدیترانه­ای آرد Zell Ephestia­ kueheniella پرورش داده شد. تمام آزمایشات زیست­سنجی در دمای 1 ± 26 سلسیوس، رطوبت­نسبی 5 ± 60 درصد و دوره­ی نوری 16 ساعت روشتایی و 8 ساعت تاریکی و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرارانجام شد. بررسی انجام شده نشان داد گیاه نعناع روی حشره کامل زنبور B. hebetor بیشترین اثر کشندگی را در سمیت تنفسی و تماسی داشت سایر گیاهان به ترتیب بومادران و اسطوخودوس کمترین اثر کشندگی را در سمیت تنفسی و تماسی روی زنبور داشتند. مقدار LC₅₀ محاسبه شده در سمیت تنفسی و تماسی برای گیاه نعناع روی حشره کامل در مدت 48 ساعت به ترتیب 6 و 2/3 میکرولیتر بر میلی‌متر بود. اثر دورکنندگی اسانس گیاهان نعناع، بومادران و اسطوخودوس با استفاده از دستگاه بویایی­سنج­Y ­شکل روی حشرات کامل انجام گرفت. برای این منظور در یک سر دستگاه پنبه آغشته به اسانس قرار گرفت˓ و سر دیگر با تور بسته شد سپس حشرات در شاخه اصلی رها­سازی گردید و هر تکرار بر روی 20 عدد حشره انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌های مربوط به اثر دورکنندگی اسانس‌های مورد بررسی نشان داد که اسانس نعناع نسبت به دو انسانس دیگر با غلظت کمتری قادر به دور کردن حشرات کامل زنبور B. hebetor بوده و دور کننده­ی قوی‌تری می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

اسطوخودس؛ اثر کشندگی؛ اثر دورکنندگی؛ بومادران؛ نعناع؛ زنبور؛ Bracon hebetor

مراجع

1. Asadi M., Nouri-Ganbalani, G., Rafiee-Dastjerdi H., Hassanpour M., Naseri B. 2018. effects of Rosmarinus officinalis and Salvia officinalis L.(Lamiaceae) essential oils on brassicae Trichogramma demographic parameters of Habrobracon hebetor Say (Hym.: Braconidae) on Ephestia kuehniella Zeller (Lep.: Pyralidae) Larvae. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 21: 713-731.
2. Ahmadpour R., Rafiee-Dastjerdi H., Naseri B., Hassanpour M., Ebadollahi A., Mahdavi V. 2021. Lethal and sublethal toxicity of some plant-derived essential oils in ectoparasitoid wasp, Habrobracon hebetor Say (Hym.: Braconidae). International Journal of Tropical Insect Science, 41: 601-610.
3. Amadou L., Baoua I.B.M., Muniappan R. 2019. Development of an optimum diet for mass rearing of the Rice Moth, Corcyra cephalonica (Lep.: Pyralidae), and productionof the parasitoid, Habrobracon hebetor (Hym.: Braconidae), for the control of Pearl MilletHead Miner. Journal of Insect Science 19(2): 1–5.
4. Boeke S.J., Baumgart I.R.., Loon J.J.A.V., Huis A.V., Dicke M., Kossou D.K. 2004. Toxicity and repellence of African plants traditionally used for the protection of stored Cowpea against Callosobrunchus maculatus. Journal of Stored Product Research, 40(4): 423-438.
5. De Souza E.L., de luna E.O., Freire K.R., de Sousa K.R.L. 2005. Inhibitory action of some essential oils and phytochemicals on the growth of various moulds isolated from feeds. Brazilian Archives of Biology and Technology, 48: 245-250.
6. Dorman H.J., Kosar M.., Kahlos K., Holm Y., Hiltunen R. 2003. Antioxidant properties and composition of aqueous extracts from Mentha species, hybrids, varieties, and Journal of Agriculture and Food Chemistry, 51(45): 63-69.
7. Han G.H. 2000. Antimicrobial food packaging. Journal Food Technol, 54(3): 56-65.
8. Hashemi Z., Goldansaz S., Hoseeinie nave V. 2014. Effects of Ferula assafoetida on biological parameters of Habrobracon hebetor (Hym.: Braconidae). Proceedings of 21th  Iranian plant Protection Congress, 1-4 [In Persian].
9. Hasheminia S.M., Darnahal A., Jajarloo M., Jamshidi M. 2018. Insecticidal and repellent effects of essential oils from different parts of Achillea millefoliumagainst against adults of Oryzaephilus surinamensis (Coleoptera, Silvanidae). Applied plant Protection, 7: 63-70 [In Persian].
10. Heimpel G.H., Antolin M.F., Franqui R.A., Strand M.R. 1997. Reproductive isolation and genetic varttiation between two “Strans” of Bracon hebetor (Hym.: Braconidae). Biolgical Control, 9: 149-156.
11. Jamshidi M., Nouri-Ganbalani G., Kazemi M.H., Shojai M., Imani S. 2014. Investigation of sex ratio and adult longevity of Habrobracon hebetorSay in relation to some conventional and biorational insecticides. Archives of Phytopathology and plant Protection, 27(3): 37-42.
12. Isman M.B., Miresmailli S., MacHial C. 2011. Commercial opportunities for pesticides based on plant essential oils in agriculture, industry and consumer products Phytochemistry Reviews, 10(2): 197-204.
13. Isman M.B., Machial C.M. 2006.Pesticides based on plant essential oils: From traditional practice to In Rai M, Carpinella MC (eds.), Naturally Occurring Bioactive ompounds, Elsevier, BV. 29–44.
14. Isman M.B.­ 2006. Botanical insecticides, deterrents, and repellents in modern agriculture and an increasingly regulated world. Ann Rev Entomol, 51: 45-66.
15. Isman M.B. Plant essential oils for pest and disease management. Crop Protection, 19: 603-608.
16. Khorrami, Soleymanzade A., Forouzan M., Noori H., Alikhani M. 2018. Lethal and deterrent efficacy of three plants extracts on the potato tuber moth, Phthorimaea operculella Zeller and influence on percent parasitism of Trichogramma brassicae. Biocontrol in Plant Protection, 6 (1): 77-87 [In Persian].
17. Mogbelie S., Amir-Fazlee S. 2013. Effect of Mentha longifolia L extracts on Tetranychus urticae. First National conference on Agriculture, Environment and Food Security. P 258 [In Persian].
18. Lanciotti R., Gianatti A., Patrignani F., belletti N., Guerzoni M.E., Gardini F. 2004. Use of natural aroma compounds to improve shelf life and safety of minimally processed fruits. Journal food SciTechnol., 15(4): 201-208.
19. Lee B.H., Annis P.C., Tumaalii F., Choi W.S. 2004. Fumigant toxicity of essential oils from the Myrtaceae family and 1,8-Cineol against 3 major stored-grain insects. Journal of Stored Products Research, 40: 553-564.
20. Liu C.H., Mishra A.K., Tan R.X., Tange C., Yang, H., Shen Y.F. 2006. Repellent and insecticidal activities of essential oils from Artemisia princeps and Cinnamomum Camphora and their effect on Seed germination of Wheat and broad bean. Bioresource Technology, 97: 1969-1973.
21. Miresmailli S., Bradbury R. and Isman, M.B. 2006. Comparative toxicity of Rosmarinus officinalis L. essential oil and blends of its major constituents against Tetraenychus urticae Koch (Aca.: Tetranychidae) on two different host plants. Pest Management Science, 62: 366-371.
22. Papp J. 2012. A revision of the Bracon fabricius species in Wesmael’s collection deposited in Brussels (Hym.: Braconidae). European Journal of Taxonomy, 21:1-154.
23. Pimentel D. 1991. Handbook of Pest Management in Agriculture. CRC Press, Boca Raton, FL. p246.
24. Rafiei-Karahroodi Z., Moharramipour S., Rahbarpoor A., Zahabi P., Salehi-Marzigarani M. 2008. Presentation of an olfactometer model RZR to assess repellency of essential oils. Proceedings of 18th Iranian plant Protection Congress, Vol. I, Pests, p:144.
25. Quicke D.L.J. 1989. Reclassification of some New World species of Braconidae (Hym.: Braconidae). Entomologist’s Monthly Magazine, 125: 119-121.
26. Shirazi J., Attaran M.R., Farrpkhie Sh., Dadpour Moganloo H. 2010. Study of pest classical control in world and Iran. National meeting on biological control in Agriculture and natural on recourse, pp:347-367 [In Persian].
27. Saadat D., Serja A.A., Goldansaz SH., Williams L. 2016. Factors affecting reproductive success and life history parameters of Bracon hebetor Say (Hym.: Braconidae) from three host-associated populations. Biological Control, 96 (e43607): 86–92.
28. Schöller M., Prozell S., Suma P., Russo A. 2018. Biological control of stored-product insects. In: Recent Advances in Stored Product Protection, Berlin, Heidelberg: Springer, 183–209.
29. Tajkarim M.M., Ibrahim S.A., Cliver D. O. 2010. Antimicrobial herb and species compound in food. Food Control, 21: 1199-1218.
30. Topondjon AL., Adler C., Fontem DA., Bouda H., Reichmuth C. 2005. Bioactivities of cymol and essential oils of Cupressus sempervirens and Tribolium confusum du val. Journal Stored Prod Res, 41(1): 91-102.
31. Vétek G., Timus A., Chubinishvili M., Avagyan G., Torchan V., Hajdú ZS., Veres A. 2017. Integrated pest management of major pests and diseases in eastern Europe and the Caucasus. Budapest: Food and Agriculture Organization of the United Nations. 11: 299-311.
32. Wang ZZ., Liu Q., Min SHI., Huang JH., Chen XX. 2019. Parasitoid wasps as effective biological control agents. Journal of Integrative Agriculture, 18(4):705–715.