تبیین الگوی تجاری سازی دانش در مراکز آموزش عالی با تاکید بر عامل فرهنگی (مورد مطالعه: دانشگاه آزاد اسلامی)

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 2، دوره 16، شماره 49، اسفند 1400، صفحه 31-60   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

ایمان خاکی¹؛ تورج مجیبی^{* 2}؛ غلامرضا معمارزاده طهران³

¹دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²دانشیار گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³دانشیار گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

با نگاهی به وضعیت کشور در طی سال های اخیر از لحاظ تولید دانش، می‌توان دریافت با این که دانش زیربنای توسعه و ثروت است  وبر خلاف توانمندی‌های فراوان در تولیدات علم، بیشتر آنها در زمینه ی تجاری سازی موفق عمل نمی کنند. در پژوهش حاضر سعی می گردد مدل سیستمی و راهبردی تجاری سازی دانش در مراکز آموزش عالی با توجه به  فاکتور فرهنگی طراحی شود. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و توسعه ای و ازنظر روش، جزء تحقیقات توصیفی-پیمایشی است. داده های این پژوهش شامل مستندات دریافت شده از جستجو کلیدواژه در پایگاه های علمی معتبر و انجام مصاحبه می باشد. در این پژوهش ابتدا با استفاده از روش تحلیل مضمون و پیاده‌سازی آن در نرم‌افزار 2020MAXQDA  و انجام کدگذاری باز و محوری مولفه ها شناسایی و تلخیص گردید و سپس با استفاده از کدگذاری گزینشی چارچوب نهایی شکل گرفت. در ادامه برای بررسی اعتبار مدل تعداد 24 پرسشنامه در میان نمونه آماری توزیع و با نرم افزار SmartPLS  تحلیل گردید. یافته های پژوهش نشان از آن دارد که خروجی تحلیل مضمون تعداد 26 مولفه در 5 بعد ( فرایند تجاری سازی دانش، منافع، محیط، منابع و سازمان) شناسایی گردید و خروجی تحلیل عاملی تاییدی نیز نشان از تایید 48 شاخص نهایی در آزمون ها ی روایی و پایایی داشت و مدل نهایی با 5 بعد و 22 مولفه ارائه گردید. مدل سیستمی ارائه شده در این تحقیق می تواند فرایند تبدیل ایده به فناوری و انتقال دانش را با توجه به عوامل فرهنگی به خوبی مورد بررسی قرار داده و از محیط و سازمان بهره گرفته تا برون داد و منافع مناسبی ایجاد نماید. با توجه به نتایج ارائه شده، به تصمیم گیرندگان در دانشگاه ها پیشنهاد می شود، ایده های خام اولیه را به سرعت اجرایی نکنند و یک فرایند مشخص برای ارائه و ارزیابی ایده های موجود مشخص نمایند. همچنین پیشنهاد می شود به نقش ارزش های فرهنگی نیز توجه بیشتری شود زیرا تجاری سازی دانش هرچند یک فعالیت مادی در نظر گرفته می شود اما زیربنای آن باید فرهنگ و ارزشهای سازمانی درست باشد. 

کلیدواژه‌ها

تجاری سازی دانش؛ مراکز آموزش عالی؛ دانشگاه آزاد اسلامی؛ عامل فرهنگی

مراجع

انصاری، محمدرضا، عزیزآبادی فراهانی، فاطمه، صالحی امیری، سید رضا، قدمی، محسن (1399)، شناسایی عوامل مؤثر بر تدوین راهبردهای تحول فرهنگی در خط‌مشی گذاری دانشگاه و راهکارهای اجرایی سازی آن (موردمطالعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)، مطالعات میان فرهنگی، سال 15، شماره 43، 160-133
پورعزت، علی‌اصغر، قلی پور، آرین، ندیرخانلو، سمیرا (1389)، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل اثرگذار بر تجاری‌سازی دانش در دانشگاه‌ها، فصلنامه توسعه کارآفرینی، شماره 7، 66-35.
پورعزت، علی‌اصغر، قلی پور، آرین، ندیرخانلو، سمیرا (1389)، تبیین موانع کارآفرینی دانشگاهی و تجاری‌سازی دانش در دانشگاه تهران، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال دوم، شماره 4، 78-65
پورعزت، علی‌اصغر، حیدری، الهام (1390)، شناسایی و دسته‌بندی چالشها و موانع تجاری‌سازی دانش با استفاده از روش کیو، سیاست علم و فناور، سال چهارم، شماره 1، 62-49.
پیلوار نگار، بدیع زاده علی، حسینی سیدرسول، زابلی روح اله (1398)، شناسایی مؤلفه‌های توسعه کارآفرینی سازمانی مبتنی بر مدیریت دانش (موردمطالعه: دانشگاه علوم پزشکی قزوین) مدیریت بهداشت و درمان (نظام سلامت)، دوره10 شماره 3 پیاپی 33، 42-31.
عباسی اسفنجانی، حسین (1394)، طراحی مدل جامع تجاری‌سازی نتایج تحقیقات دانشگاهی، پژوهشنامه بازرگانی سال 19، شماره 75، 170-139.
عزتی راد، جم، سخدری، کمال، موسی خانی، مرتضی (1396)، مطالعات تجاری‌سازی دانش با رویکرد اکوسیستم کارآفرینی، فصلنامه علمی پژوهشی عالی ایران، سال 9، شماره،2، 165-133. 
خاکی، ایمان (1400)، طراحی مدل تجاری‌سازی دانش در مراکز آموزش عالی (موردمطالعه: دانشگاه آزاد اسلامی)، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
صفرزاده، حسین، آزما، فریدون، سعیدی، پرویز، آقاجانی، حسنعلی (1399)، ارائه الگوی تجاری‌سازی محصولات دانش‌بنیان با تأکید بر سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، سیاست‌های راهبردی و کلان سال 8، شماره 29، 22-2.
فکور، بهمن (1385)، مروری بر مفاهیم نظری تجاری‌سازی نتایج تحقیقات، رهیافت، شماره 37، 32-24.
هاشم نیا، شهرام، عمادزاده، مصطفی، صمدی، سعید، ساکتی، پرویز (1388)، روشهای تجاری‌سازی در آموزش عالی و چالش‌های آن، آموزش عالی ایران، دوره 2، شماره 2، 67-35
واعظی، رضا (1396)، طراحی الگوی تجاری‌سازی پژوهشهای دانشگاهی مدیریت دولتی، دانشگاه علوم طباطبائی، دانشکده مدیریت و حسابداری.
محمودپور، بختیار، رحیمیان، حمید، عباس پور، عباس، دلاور، علی (1391)، بازشناسی چالش‌های تجاری فراروی سازی پژوهشهای مدیریت آموزشی با ارائه نظریه زمینه‌ای، فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، شماره 3، 26-1.
یدالهی فارسی، جهانگیر، کلاتهایی، زهرا (1391)، جایگاه تجاری‌سازی در مدیریت نوآوری و معرفی عمده مدل‌های تجاری‌سازی در حوزه صنایع پیشرفته، رشد فناوری، دوره 9، شماره 33، 36-26. 
میر، عباس، باقری، مهدی، هاشمی، سیداحمد (1398)، تأثیر رویکرد اجتماعی نقش مدیریت دانش بر تجاری‌سازی دانش، علوم اجتماعی شوشتر، سال سیزدهم، بهار، شماره 1 (پیاپی 44)، 276 تا 290.
وثوق، فرشته، بیرالوند، جعفر (1395)، بررسی موانع و محدودیت‌های تجاری‌سازی دانش در دانشگاه‌ها، کنفرانس بین‌المللی نخبگان مدیریت، تهران، سالن همایش‌های بین‌المللی دانشگاه شهید بهشتی.

Beyadar, Heresh, et al. (2021).Identifying and Prioritizing Barriers to the Commercialization of Academic Research: A Contextual Analysis in Islamic Azad University." Iranian Journal of Comparative Education 4.1: 1096-1109.
Baycan, Tüzin, and Roger R. Stough (2013).Bridging knowledge to commercialization: the good, the bad, and the challenging." The Annals of Regional Science 50.2: 367-405.
Cano Cano, EL., BB. Fuster, et al. (2010). "Valorization and commercialization companies in the knowledge to market process of higher education organizations applying science-to-business marketing methods."  2: 630-637.
Decter, M, Bennett, D. and Leseure, M (2007). “University to business technologytransfer_ UK and USA comparisons”; Technovation, 27: 145–55
Debackere, K, Veugelers, RY (2005). The role of academic technology transfer organizations in improving industry science links, Research Policy, 34, 321-342.
Etzkowitz, HL (2000). The dynamics of innovation: from National Systems and ‘‘Mode 2’’ to a Triple Helix of university– industry–government relations. Research Policy, 22, 109-123.
Ebrahimi R, Adli F, Mehran G (2015). The role of academic culture on the knowledge creation from perspectives of experts of the higher educational system. IRPHE 21 (1) :127 -51 .
Harel R, Schwartz D, Kaufmann D (2021). Organizational culture processes for promoting innovation in small businesses. EuroMed Journal of Business 16 (2): 218 -240 .
Jain, K. R. (2003). Evaluating the commercial potential of emerging technologies. Int. J. Technology Transfer and Commercialization, 2(1), 32-50.
Noor, S., Ismail, K., & Arif, A. (2014). Academic research commercialization in Pakistan: Issues and challenges. Jurnal Kemanusiaan, 22.
Ndonzuau, F. N., Pirnay, F. & Surlemont, B. (2002) “A stage model of academic spin-off creation”; Technovation; 22, 281–89.
Nadirkhanlou, S., a. a. Pourezzat, et al. (2013). "Requirements of Knowledge Commercialization in Universities and Academic Entrepreneurship." Smart Innovation, Systems and Technologies 18: 179-194.
Philpott K, Dooley L, O'Reilly C, Lupton G (2011). The entrepreneurial university: Examining the underlying academic tensions. Technovation 31(4): 161 -70.
Sakhrekar S, Deshmukh R (2014). Impact of Organizational Culture on Employees: Concise Study of -Literature. International Journal of OrganizationalBehaviour & Management Perspectives 3 (4): 1294.
Samson, K.J. and Gurdon, M.A (1993) “University scientists as entrepreneurs: a special case of technology transfer and high-techventuring”; Technovation, 13(2), 63–71.
Siegel, D, Waldman. D., Atwater, L. & Link, A (2003)."Commercial knowledge transfers from universities to firms: improving the effectiveness of university–industry collaboration". Journal of High Technology Management Research 14, 111-133.
Toole, A. & Czarnitzki, D (2007). Biomedical academic entrepreneurship through the SBIR program, Journal of economic Bihavior & organization, 25, 112-155.
Wang BJ, Wang DS (2004). Organizational knowledge creation capability in Taiwan’s manufacturing industry Int. Journal of Manufacturing Technology and Management,6(1 -2):25 -42.