ارتباط شبکه‌های اجتماعی مجازی با تمایل به مشارکت در حفظ محیط زیست (مورد مطالعه شهروندان تهرانی بالای 15 سال)

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 5، دوره 16، شماره 49، اسفند 1400، صفحه 133-156   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

سیده فاطمه قلی‎زاده شاوون¹؛ فیض الله نوروزی^{* 2}؛ حسین دهقان³

¹دانشجوی دکتری جامعه شناسی فرهنگی، واحد تهران شمال ،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار جامعه شناسی، واحد تهران شمال،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران

³استادیار جامعه شناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

چکیده

هدف این تحقیق مطالعه ارتباط شبکه‌های اجتماعی مجازی با تمایل به مشارکت در حفظ محیط زیست  در بین شهروندان تهرانی است. مشارکت محیط زیستی به عنوان متغیر وابسته بر اساس رفتار و همکاری زیست محیطی عملیاتی گردیده است. چارچوب نظری مبتنی بر نظریه شبکه ولمن و نظریه کاشت گربنر روش تحقیق مورد استفاده کمی- پیمایشی و ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است. شیوه نمونه‎گیری، خوشه‌ای چند مرحله‏ای است و حجم نمونه پس از حذف داده‎های پرت 384 نفر به دست آمد.نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین تمایل به مشارکت در حفظ محیط زیست و میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی(0.492=r)، اعتماد به شبکه‌های اجتماعی مجازی(0.339=r)، فعالیت در شبکه‌های اجتماعی مجازی(0.348=r) و دانش زیست محیطی(0.348=r) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. در واقع مشارکت در فعالیت های زیست محیطی تابعی از اعتماد و عملکرد آگاهانه کاربران در فضای مجازی با محوریت زیست محیطی است و با نتایج آزمون تحلیل واریانس با 0.000=Sig و 22.91=F ،کاربرانی که به منظور کسب اطلاعات جدید از فضای مجازی استفاده می‌کنند، تمایل بیشتری به مشارکت در حفظ محیط زیست دارند و نسبت به محیط زیست خود بیشتر احساس مسئولیت می‌کنند و درفعالیت‌های زیست محیطی همکاری بیشتری دارند.

کلیدواژه‌ها

شبکه‌های اجتماعی مجازی؛ مشارکت در حفظ محیط زیست؛ اعتماد؛ سواد زیست محیطی؛ دانش زیست محیطی

مراجع

استوارسیرجانی، سعید (1394)، «بررسی تأثیر رسانه‌ها بر رفتار محیط‌زیستی شهروندان شهر تهران»، پایان‌نامه کارشناسی علوم ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق.
اسمعیل نژاد، مرتضی، اسکندری ثانی، محمد، رضائی، ابراهیم (1400)، «تحلیلی بر فرهنگ و رفتارهای زیست‌محیطی مسئولانه شهروندان بیرجندی»، فصلنامه انسان و محیط‌زیست، سال8، شماره 56، 173-161.
ادهمی، عبدالرضا (1395)، «بررسی عوامل فرهنگی مؤثر بر رفتارهای معطوف به حفظ محیط‌زیست موردمطالعه: ساکنین مناطق 5 و 18 شهر تهران، بررسی مسائل اجتماعی ایران»، سال7، شماره1، 26-1.
باطبی، تینا، فتحی، سروش (1397)، «بررسی عوامل فرهنگی مؤثر بر رفتارهای زیست‌محیطی شهروندان (موردمطالعه: شهروندان شهر آمل، مطالعات میان فرهنگی»، سال13، شماره37، 179-157.
تومه، ژرژ (1380)، «توسعه فرهنگی و محیط‌زیست، مترجم، محمد شارع پور»، تهران، انتشارات غزل، چاپ اول.
 صالحی، صادق (1394)، «سنجش تأثیر عوامل فرهنگی بر رفتار مصرف گاز خانگی (موردمطالعه: مشترکان گاز خانگی شهری در مازندران)، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران»، سال4، شماره4، 570-551.
فیلد، جان (1388)، «سرمایه اجتماعی، ترجمه‌ی غلامرضا غفاری و حسین رمضانی، تهران، انتشارات کوی، چاپ اول. 
عوج اختری، مهدی، دریاباری، سید جمال‌الدین، بخشنده نصرت، عباس (1397)، «تأثیرپذیری توسعه زیست‌محیطی از کاربست سیاست دوفضایی: نمونه موردی کلانشهر تهران»، مدیریت شهری، سال7، شماره 51، 278-259.
علیلو، الهام (1398)، «بررسی تأثیر فضای مجازی بر افزایش آگاهی محیط‌زیستی دانشجویان در رابطه با کاهش اثرات آلودگی‌های محیط‌زیستی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی محیط‌زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.
غلامی، فرزاد (1399)، «اینترنت و ارتباطات زیست‌محیطی: مطالعه برساخت مساله آب ایران در رسانه‌های اجتماعی»، رساله دکتری علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران.
رحمانی، بیژن و مجیدی، بتول (1388)، «عوامل مؤثر بر مشارکت زنان در حفظ محیط‌زیست شهری با تأکید بر نگرش اکوفمینیستی»، فصلنامه جغرافیایی آمایش، سال7، شماره8، 38-16.
رضائی، مهدیه و شبیری، سید محمد، سرمدی، محمدرضا، لاریجانی، مریم (1395)، «تأثیر کاربرد شبکه اجتماعی اینستاگرام در ارتقای سواد محیط‌زیستی دانشجویان»، فصلنامه علوم محیطی، سال 14، شماره3، 106-89..
شبیری، خلیل (1392)، «نگرش‌ها و رفتارهای زیست‌محیطی شهروندان، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه، چاپ اول.
صفی پور، مینو و زعیمدار، مژگان (1397)، «تأثیر تسهیم دانش در شبکه‌های اجتماعی بر محیط‌زیست»، مدیریت محیط‌زیست و توسعه، سال1، شماره5، 23-1.
کرمی دارابخانی، رویا و حجازی، سید یوسف، رضایی، عبدالمطلب (1398)، «نقش رسانه و مولفه های آموزش محیط‌زیست بر رفتار محیط زیستی اعضای سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیستی استان تهران»، علوم محیطی، سال7، شماره1، 210-195.
میری، سمیه، سهراب زاده، مهران، نیازی، محسن (1400)، «بررسی نقش فرهنگ شهروندی در ارتقای محیط‌زیست هوشمند، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات»، سال7، شماره1، 33-1.
ناطقی، امیرحسین (1395)، «نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در فرهنگ‌سازی افکار عمومی در زمینه مسائل زیست‌محیطی»، نشریه مجله علمی پژوهش در علوم انسانی و تحقیقات میان‌رشته‌ای، سال14، شماره10، 43-28.
هادی پور، سعید (1398)، «نقش فضای مجازی در تخریب محیط‌زیست»، فصلنامه صنوبر، سال7، شماره12، 88-33.

Breves, P. Schramm, H. (2021).Bridging psychological distance: The impact of immersive media on distant and proximal environmental issues, Computers in Human Behavior,98(115),79-88.
Wellman ,B.(2014).Networked The New Social Operating ystem,published by The MIT Press.
Izzy ,S.(2020).How Does Climate Change Content on Social Media Influence Individual Pro-environmental Behaviors?, University of Colorado at BoulderA thesis submitted to theEnvironmental Studies University of Colorado at Boulder.
Nelson , K& Anggraini, E. Schlüter , A.(2020).Virtual reality as a tool for environmental conservation and fundraising,Follow in: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0223631
Ors, F.(2012). Environmental Education and the Role of Media in Environmental Education in Turkey, Social and Behavioral Sciences,17(46),1339-1342.
Han, R&Xu, J (2020). A Comparative Study of the Role of InterpersonalCommunication, Traditional Media and Social Media in Pro-Environmental Behavior: A China-Based Study, International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(6),1883-1890.
Zhang, T & Chen, Ch.(2018). The Effect of Public Participation on Environmental Governance in China–Based on the Analysis of Pollutants Emissions Employing a Provincial Quantification, Sustainability,10(23),1-20.
Wong,A& Herman Mohammad, Ch. Ramachandran A.S . Kunasekaran,. Kim.P.Lian Chan ,J . (2018). Conceptualizing Evironmental Literacy And Factors Affecting  Pro-Environmental Behaviour, International Journal of Business and Society, 19(1), 128-139.