بررسی عوامل مرتبط با محرومیت اجتماعی زنان (مطالعه موردی زنان شهر ارومیه)

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 7، دوره 15، شماره 56، آذر 1401، صفحه 127-144   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jss.2022.1900423.1218

نویسندگان

مریم سیدزاده طلاتپه¹؛ سیدمحمدصادق مهدوی^{* 2}؛ مصطفی ازکیا³

¹دانشجوی دکتری ، جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، ایران،تهران.

²استاد، گروه جامعه شناسی ، دانشکاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، ایران، تهران. ( نویسنده مسئول ) [e-mail]

³استاد، گروه جامعه شناسی ، دانشکاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات ایران، تهران

چکیده

محرومیت اجتماعی واقعیتی است که برخی افراد بطور قابل توجهی بیش از دیگران در معرض آن هستند. در این میان گروه‌های زنان بیشترین محرومیت‌های اجتماعی را می‌بینند. این پژوهش به بررسی جامعه‌شناختی محرومیت اجتماعی زنان شهر اورمیه و عوامل اجتماعی مرتبط با آن پرداخته است. چارچوب نظری پژوهش نظریه‌های نارایان، بوردیو، پتریک، گیدنز و دارندروف است. روش تحقیق کمی و پیمایش با استفاده از تکنیک پرسشنامه بوده است. جامعه تحت مطالعه زنان شهر ارومیه بوده که با نمونه‌گیری سهمیه‌ای احتمالی، 430 نفر مورد پرسش قرار گرفتند. یافته ها و نتایج به دست آمده حاکی از آن است  که میانگین احساس محرومیت اجتماعی در بین زنان برابر 54/7 ± 93/37 بوده است و متغیر مذکور با هر یک از متغیرهای فرصتهای برابر، داشتن مهارت، قدرت تصمیم‌گیری و سرمایه اجتماعی دارای رابطه منفی و معناداری است (001/0> sig). برای تبیین متغیر وابسته از رگرسیون چندگانه استفاده شد و تمامی متغیرها در مدل رگرسیونی باقی ماندند و متغیر فرصتهای برابر بیشترین اثر و متغیر سرمایه اجتماعی کمترین اثر معنادار بر متغیر وابسته داشته‌اند. ضریبب تعیین بدست آمده بیانگر آنست که حدود 38% از واریانس محرومیت اجتماعی زنان توسط متغیرهای مستقل موجود در معادله رگرسیونی تبیین شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

محرومیت اجتماعی؛ سرمایه اجتماعی؛ فرصت‌های برابر؛ مهارت؛ قدرت تصمیم‌گیری؛ زنان شهر ارومیه

مراجع

ادریسی، افسانه. (1386). جزوه آمار پیشرفته. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

ازکیا، مصطفی. (1387). مقدمه­ای بر جامعه­شناسی توسعه روستایی. تهران: انتشارات اطلاعات.

اشتری‌مهرجردی، اباذر؛ حسینپور مطلق، مهدی؛ حاتمی‌مقدم، زهره. (1393). بررسی وضعیت محرومیت اجتماعی در میان جوانان 18 تا 30 سال شهر تهران. فصلنامه مطالعاات جامعه‌شناختی ایران،  سال چهارم، شماره 12، صص 61-75.

حمیدیان، اکرم؛ حزباوی، عزیز؛ و یوسف وند، حسن رضا. (1393). فقر، نابرابری، طبقه متوسط در ایران. فصلنامه توسعه اجتماعی، سال نهم، شماره اول، صص 37-66.

ربانی، رسول؛ انصاری ، ابراهیم. (1385). جامعه شناسی قشرها و نابرابری های اجتماعی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی و دانشگاهها (سمت).

سن، آمارتیا. (1385). توسعه به مثابه آزادی. ترجمه­: نوری نایینی، محمدسعید. تهران: نشرنی.

شادی طلب، ژاله و گرایی نژاد، علیرضا. (1383). فقر زنان سرپرست خانوار. پژوهش زنان، دوره 2، شماره 1، بهار 1383، ص 49-70.

شادی‌طلب، ژاله و حجتی‌کرمانی، فرشته. (1387). فقر و سرمایه اجتماعی در جامعه روستایی. فصلنامه علمی­پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 28.

صفوی، عیسی؛ ضمیران، بهار؛ معارف‌وند، معصومه؛ عرشی، ملیحه. (1393). توانمندسازی اقتصادی دختران و زنان جوان در کشورهای آفریقایی، آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب. فصلنامه مددکاری اجتماعی، سال سوم، شماره 4، صص 3-12.

علیزاده، مرجان. (1389). نقش اشتغال زنان در توسعه. فصلنامه علمی پژ هشی زن و فرهنگ، سال دوم،‌ شماره 5، صص 49-59.

غفاری، غلامرضا و تاج‌الدین محمدباقر. (1384). شناسایی مؤلفه‌های محرومیت اجتماعی. فصلنامه علمی پژوهی رفاه اجتماعی، سال چهارم، شماره 17.

فروزنده‌مقدم، فاطمه؛ فرهمند، مهناز. (1397). بررسی جامعه‌شناختی محرومیت اجتماعی دختران روستایی زابل و عوامل مرتبط با آن. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، سال یازدهم، شماره 2، صص 161-189.

فیروزآبادی، سیداحمد و صادقی، علیرضا. (1392). طرد اجتماعی. تهران: انتشارات جامعه شناسان.

فیروزآبادی، سیداحمد و صادقی، علیرضا. (1389). مطالعه ابعاد طرد اجتماعی زنان روستایی سرپرست خانوار در رابطه با وضعیت اشتغال و اقامت. فصلنامه زن در توسعه و سیاست، دوره8، شماره2.

گرب، ادوارد (1373). نابرابری اجتماعی: دیدگاه‌های نظریه پردازان کلاسیک و معاصر. ترجمه: سیاهپوش، محمد و غروبی زاد، احمدرضا. تهران: نشر معاصر.

گرنفل، مایکل. (1389). مفاهیم کلیدی بوردیو. ترجمه­: مهدی، محمد. تهران: نشر افکار.

نیازی، محسن؛ عشایری، طاها؛ سعادتی، موسی؛ منتظری‌خوش، حسن؛ عمرانی‌نژاد، فاطمه. (1396). تبیین جامعه‌شناختی فرهنگ فقر روستایی: مطالعه‌ای در باب روستاهای استان اردبیل. مسائل اجتماعی ایران، دوره هشتم، شماره 1، صص 167-188.

 

Abdolrahman, Omar Ismael. (2010). Time Poverty, A Contributor to Women’s Poverty. Journal Statistique African, Numero 11. November.

Clark, D. A. (2005). Sen' s Capability Approach and the Many Spaces of Human Well - being. Journal of Development Studies, 41(8):1339-1368.

Mensch BS, Ibrahim BL, Lee SM, el-Gibaly O. (2003). Gender-role attitudes among Egyptian adolescents. Stud Fam Plann; 34(1): 8-18.

Qazi kholiquazzaman, Ahmad. (2014). Tackling Social Exclusion: South Asia. Essay No.6.

Undiyaundeye & Igiri

Undiyaundeye Florence A. Igiri Irem Egwu. (2015). The status of the girl-child in the primary, junior secondary and senior secondary schools in Northern Cross River State, Nigeria. International Journal of Arts & Sciences; 08(03): 267–272

Ward, Nicki. (2009). Social Exclusion, social identity and social work: defining social exclusion from a material discursive perspective. Journal of Social Work Education, 28(3): 237-252.

Wazed, Soniya. (2012). Gender an social exclusion/ inclusion: A study of indigenious women of Bangkladesh. Birmangham University.