مسئولیت مدنی در قبال خسارات ناشی از حمل و نقل نفت و گاز از طریق خطوط لوله

تحقیقات حقوقی بین المللی

مقاله 1، دوره 15، شماره 57، مهر 1401، صفحه 1-19   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2022.1948794.2251

نویسندگان

امین البوشوکه^{* 1}؛ عبدالحسین شیروی خوزانی²

¹دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه مفید، قم، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail]

²استاد گروه حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران. رایانامه: [e-mail]

چکیده

زمینه و هدف: حمل از طریق خطوط لوله یکی از شیوه‌های نوظهور در حمل مواد و کالا در جهان می‌باشد که به‌واسطه مزایا و قابلیت‌های ویژه و منحصربه‌فرد خود در جابجایی موادی همچون نفت و گاز و دیگر میعانات، روز بروز در کانون توجه برنامه ریزان و توسعه‌ی بخش حمل و نقل در کشورها قرار می‌گیرد؛ اما این شیوه ممکن است موجب بروز خساراتی گردد که مسئولیت مدنی را در پی خواهد داشت.
روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است.
یافته‌ها و نتایج: قواعد مربوطه در زمینه مسئولیت متصدی حمل در حوزه حمل و نقل نفت و گاز از طریق خطوط لوله در نظام حقوقی ایران و همچنین در نظام حقوقی بین‌الملل از تکامل چندانی برخوردار نیست،  بر این اساس در این زمینه نیازمند قواعد منسجم از حوزه قواعد عام حمل و نقل می‌باشیم. در حمل نفت و گاز از طریق خطوط لوله، ماهیت قرارداد حمل و نقل در حقوق تجارت بر آن نیز صدق می‌کند به‌گونه‌ای که با توجه به عقدی که بین فرستنده و متصدی حمل محموله (نفت و گاز) منعقد می‌شود متصدی حمل ملزم به رعایت تمامی مفاد توافق شده در قرارداد می‌باشد و اگر در این زمینه قصور و کوتاهی کرده باشد تبعات و خسارات ناشی از این کوتاهی بر عهده وی می‌باشد مگر اینکه خسارات وارده توسط عوامل خارج از حیطه اختیارات وی (همچون قوه قاهره) صورت گرفته باشد که در این صورت نیز وی ملزم به اثبات این عامل خارجی برای معافیت از مسئولیت می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

مسئولیت مدنی؛ حمل و نقل؛ نفت و گاز؛ متصدی حمل و نقل؛ محیط‌زیست

مراجع

- السان، مصطفی. (1387). تعهد ایمنی متصدی حمل‌ و نقل در قرارداد حمل‌ و نقل کالاهای خطرناک. پژوهشنامه حمل ‌و نقل، 5(3)، 233-207.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=84201

- تفرشی محمد عیسی؛ کامیار محمدرضا. (1380). مبنای مسئولیت مدنی متصدی حمل و نقل در کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی بین‌المللی کالا و مقایسه آن با حقوق ایران. مدرس علوم انسانی، 5(4)، 36-21.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=18237

- حجار زاده، محمد. (1389). پتانسیل منطقه آزاد چابهار در حمل و نقل ترکیبی غلات، بندر و دریا، 26(42)، 90.

https://www.magiran.com/paper/835712

- حیرانی پریسا؛ بقایی علی. (1395). ارزیابی ریسک خطوط لوله انتقال نفت و گاز بر مبنای روش Bow-tie فازی شده، بهداشت و ایمنی کار، 6(1)، 70-59.

https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=286265

- جعفری تبار، حسن. (1389). مسئولیت مدنی سازندگان و فروشندگان کالا. نشر دادگستر.

- ستوده تهرانی، حسن. (1387). حقوق تجارت. جلد چهارم. نشر دادگستر.

- سادات، طاهره. (1392). بررسی قوانین و مقررات حاکم بر حمل‌ و نقل بین‌المللی در فیاتا.[پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل. دانشگاه آزاد تهران مرکز].

- شیروی، عبدالحسین. (1398). حقوق تجارت بین‌الملل. ویراست سوم. سازمان سمت.

 

- صدقی، ابوالفضل. (1384). بررسی مسیرهای انتقال نفت و گاز حوزه دریای خزر، ماهنامه ایراس، 5.

http://ensani.ir/fa/article/79109

- عرفانی، توفیق. (1385). مسؤولیت متصدی حمل ‌و نقل زمینی. انتشار اندیشه.

- قریشوندی، سعید؛ عبدالهی، اکبر؛ مرتضوی زنجانی، سیدامین. (1395). بررسی حمل ‌و نقل از طریق خطوط لوله در ایران. دومین همایش ملی توسعه پایدار دریا محور. خرمشهر.

- قنبری بناب، هادی. (1397). چارچوب حقوقی و قراردادی حمل و نقل ریلی نفت و گاز در مسیر آسیا-اروپا، چهارمین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در علوم انسانی، چالش‌ها و راه‌حل‌ها، تهران.

- کوچکی، سحر. (1382). آلودگی نفتی در دریا و اثرات آن در اکوسیستم دریاها. همایش ملی صنایع دریایی ایران.

- محبی، دکتر محسن. (1386). مباحثی از حقوق نفت و گاز در پرتو رویه داوری بین‌المللی. موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوق شهر.

- مومن، مهری السادات؛ اویسی، علی. (1398). مطالعه حمل و نقل مواد نفتی توسط کانتینرهای مخزن دار در ایران و سایر کشورها محور مرتبط: مدیریت، اقتصاد، حمل ونقل. سومین کنفرانس بین‌المللی تحولات نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری. تهران.

- نوری یوشانلویی، جعفر؛ ایرانی فتح‌آباد، عبدالحسین. (1398). الزامات داخلی و بین‌المللی حمل و نقل دریاییِ مواد هیدروکربوری، مطالعات حقوق انرژی، 5(1)، 249-233.

https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=507859

 

-   Brito, A. J., & de Almeida, A. T. (2009). Multi-attribute risk assessment for risk ranking of natural gas pipelines. Reliability engineering & System safety, 94(2), 187-198.‏

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0951832008000653

- Hobér, K. (2014). Recent trends in energy disputes. In Research Handbook on International Energy Law (pp. 225-240). Edward Elgar Publishing.‏

https://www.elgaronline.com/abstract/edcoll/9781781002193/9781781002193.00019.xml

- Pedroni, N., & Zio, E. (2013). Uncertainty analysis in fault tree models with dependent basic events. Risk analysis, 33(6), 1146-1173.‏

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1539-6924.2012.01903.x

- Siddiky, I. A. (2014). The international legal instruments for cross-border pipelines. In Research Handbook on International Energy Law. Edward Elgar Publishing.‏

https://www.elgaronline.com/downloadpdf/edcoll/9781781002193/9781781002193.00023.pdf