خوانشی دیگر از بیت حافظ: «این همه شعبدة خویش که می‌کرد اینجا/سامری پیش عصا و ید بیضا می‌کرد»

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 5، دوره 14، شماره 50، فروردین 1401، صفحه 55-68   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2022.1938169.1531

نویسنده

یدالله پشابادی^*

استادیار زبان و ادبیات کردی دانشگاه کردستان و عضو هیأت علمی پژوهشکده کردستان شناسی

چکیده

تأمل و دقت در زوایای سخن خواجة شیراز همواره به کشف ظرافت‌هایی در واژگان و معانی اشعار وی می‌انجامد. آنچه در این پژوهش مورد کنکاش و موشکافی واقع شده است، بیت
این همه شعبدة خویش که می‌کرد اینجا سامری پیش عصا و ید بیضا می‌کرد
است. در این جستار یک پیشنهاد دربارة نحوة خواندن این بیت، مبتنی بر استدلال و ارایة دیدگاه‌ها و تشریح جزئیات مرتبط با این بیت مطرح شده است و در راستای برطرف کردن پیچیدگی و تأویل‌های موجود پیرامون این بیت، و بر اساس فرضیة انشایی بودن مصرع دوم، و با روش تحلیلی ـ توصیفی انجام گرفته است. یافتة اصلی حاصل از آن، حکایت از تأیید فرضیة مورد نظر دارد.



Abstract
Angles of reflection and careful about the words and meanings of Hafez Shirazi has discovered his poems leads. What this study is to explore and analyze is the couplet:
این همه شعبدة خویش که می­کرد اینجا
سامری پیش عصا و ید بیضا می­کرد
meaning: It's all the black magic himselve to do, Samaritan ago cane and iodine    infrount of the Mousas miracle.
  In this paper, a proposal on how to read these  couplet, based on the reasoning and finding point of view and details related to this couplet   has been proposed in order to overcome the complexity and the paraphrase on this couplet, and based on the hypothesis compositionall second verse, and descriptive analysis was performed. The deconstruction of it, confirming the hypothesis that.
Keywords: analysis, description, another reading, contradictional question

کلیدواژه‌ها

استفهام انکاری؛ بازخوانی؛ حافظ‌شناسی؛ شعر حافظ؛ علم معانی

مراجع

منابع

ابهری، عبدالله (1384)، دیوان حافظ با شرح کامل(منزل به منزل با حافظ). چاپ اول، تهران: نشر طلایه.

برزگرخالقی، محمدرضا (1382)، شاخ نبات حافظ شرح غزلها همراه با مقدمه، تلفظ واژگان دشوار و ... . چاپ اول، تهران: انتشارات زوّار.

برومند، ادیب (1382)، غزلیات حافظ چاپ دوم، تهران: کارگاه نشر عرفان.

ثروتیان بهروز (1386)، سروده­های بی­گمان حافظ. چاپ اول، تهران: امیرکبیر.

ــــــــــــ  (1380)، شرح غزلیات حافظ دفتر دوم. تهران: پویندگان دانش.

حافظ شیرازی، خواجه شمس الدین محمد (1367)، غزلهای حافظ شیرازی. تصحیح و مقابلة پرویز ناتل خانلری، چاپ سوم، تهران: انتشارات معین.

ــــــ . (1372)، دیوان حافظ. با تصحیح، تحقیق و مقدمة محمدرضا جلالی نائینی و نورانی وصال. چاپ اول، تهران: انتشارات سخن و نشر نقره.

ـــــــــ  (1378)، دیوان حافظ شیرازی. تصحیح و تحقیق قاسم غنی و علامه قزوینی، چاپ اول، تهران: نشر احتشام.

ـــــــــــ، پرویز (1367)، غزلهای حافظ شیرازی. تصحیح و مقابلة پرویز ناتل خانلری، چاپ سوم، تهران: انتشارات معین.

رستگار فسایی، منصور (1367)، شعر و زندگی حافظ (مجموعه مقالات)، به اهتمام منصور رستگار فسایی، چاپ چهارم، تهران: نشر جامی.

خطیب رهبر، خلیل (1388)، دیوان حافظ شیرازی. چاپ چهل و ششم، تهران: انتشارات صفی­علیشاه.

سجادی، سید صادق؛ بهرامیان، علی (1379)، دیوان حافظ بر اساس نسخة نویافتة بسیار کهن. چاپ اول، تهران: شرکت انتشارات فکر روز.

سعادت­پور، علی (1382)، جمال آفتاب و آفتاب هر نظر شرحی بر دیوان حافظ. چاپ سوم، تهران: شرکت انتشارات احیاء کتاب.

سودی بسنوی، محمد (1372)، شرح سودی بر حافظ. ترجمة عصمت ستارزاده، چاپ هفتم، تهران: انتشارات زرین و انتشارات نگاه.

شاملو، احمد (1375)، حافظ شیراز. چاپ هفتم، تهران: انتشارات مروارید و انتشارات زمانه.

شیبانی، حسنعلی (1372)، آب حیات (نگرشی در اندیشه­های خواجه حافظ شیرازی). چاپ اول، تهران: انتشارات فردوس، انتشارات مجید.

علوی، پرتو (1369)، بانگ جرس راهنمای مشکلات دیوان حافظ. چاپ چهارم، تهران: انتشارات خوارزمی.

فرزاد، مسعود (بی تا)، حافظ گزارشی از نیمة راه. شیراز: انتشارات دانشگاه پهلوی.

نیساری، سلیم (1371)، غزلهای حافظ. چاپ دوم، تهران: انتشارات بین المللی الهدی.

هروی، حسنعلی (1367)، شرح غزلیات حافظ. مجلد اول، چاپ دوم، تهران: نشر نو.

یثربی، سید یحیی (1381)، آب طربناک (تحلیل موضوعی دیوان حافظ). چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات و انتشارات آفتاب توسعه.

Bibliography