نقد و تحلیل گونۀ روایت در رمان « نخل‌های بی سر » اثر قاسمعلی فراست بر اساس نظریۀ ژپ لینت ولت و الگوی لباو و والتسکی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 14، دوره 14، شماره 50، فروردین 1401، صفحه 290-313   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2022.1910896.1389

نویسنده

شهین قاسمی^*

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی ، دانشکده علوم انسانی ، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی ،اهواز، ایران.

چکیده

این پژوهش به نقد و بررسی ساختارگونۀ روایت در رمان « نخل‌های بی سر »اثر قاسمعلی فراست بر اساس نظریۀ ژپ لینت ولت و الگوی لباو و والتسکی می پردازد. نخست، ضمن معرفیِ نظریه های ساختارگرایی به تاریخچۀ مختصری از این دو علم در ادبیات داستانی اشاره خواهد شد و دو الگوی ارتباطیِ در ساختار پیرنگ مورد واکاوی و تحلیل قرار خواهد گرفت. بر این اساس می توان برای این داستان یک الگوی مشابه ترسیم کرد، زیرا در آنها یک شی ارزشی به نام عمل به تکلیف انسانی و دفاع از اسلام و وطن دیده می شود. بنابراین یک اصل مهم در داستان های دفاع مقدس همواره تکرار می شود و آن غیر شخصی بودن نیروی فرستنده در این داستان ها است. بر خلاف گونه های دیگر داستانی که همواره یک شخصیت باعث سوق دادن کنشگر به سمت شیء ارزشی می شود، در داستان های دفاع مقدس همواره یک نیروی درونی برخاسته از اعتقادات دینی باعث حرکت کنشگر و هیچ پاداش دنیوی یا شخصیت بیرونی در این امر دخیل نیست. شناخت ابعاد مختلف داستان‌ها ضروری می‌نماید؛ در پژوهش حاضر نگارنده با رویکردهای نوین به واکاوی در رمان دفاع مقدس با عنوان «نخل های بی سر»می پردازد.

کلیدواژه‌ها

روایت؛ داستان؛ نخل های بی سر؛ ژپ لینت ولت؛ لباو؛ والتسکی

مراجع

الف. کتاب‌ها

- آسابرگر، آرتور. (۱۳۸۰). روایت در فرهنگ عامه، ترجمۀ محمد رضا لیراوی، تهران: سروش

- اخوت، احمد. (۱۳۷۱). دستور زبان داستان. چاپ دوم. اصفهان: فردا.

- اسکولز، رابرت. (۱۳۷۹). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات. ترجمۀ فرزانه طاهری. تهران: آگه.

 - انوشه، حسن. (۱۳۷۶). فرهنگ نامۀ ادب فارسی. جلد دوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

- پاینده، حسین. (۱۳۹۱). داستان کوتاه در ایران. چاپ اول. تهران: نیلوفر.

- پرینس، جرالد. (۱۳۹۱). روایت شناسی (شکل و کارکرد روایت). ترجمۀ محمد شهبا. چاپ اول. تهران: مینوی خرد.

- تودوروف، تزوتان. (۱۳۸۸). بوطیقای نثر. ترجمۀ انوشیروان گنجی پور. تهران: نشر نی.

- تولان، مایکل. (۱۳۸۶). روایت شناسی درآمدی زبان شناختی- انتقادی. ترجمۀ فاطمه علوی و فاطمه نعمتی. تهران: سمت.

- ریمون کنان، شلومیث. (۱۳۸۷). روایت داستانی بوطیقای معاصر. ترجمۀ ابوالفضل حری. چاپ اول. تهران: نیلوفر.

- داد، سیما. (۱۳۸۳). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.

علی، عباسی. (۱۳۹۳). روایت شناسی کاربردی، چاپ اول، دانشگاه شهید بهشتی تهران، تهران

- فراست، قاسمعلی. (۱۳۹۲). نخل‌های بی‌سر. تهران: امیر­کبیر.

 -کولی، میان. (۱۳۸۲). رولان بارت. ترجمۀ خشایار دیهیمی. تهران: ماهی.

- لینت ولت، ژپ. (۱۳۹۰). رساله‌ای در باب گونه شناسی روایت- نقطۀ دید. ترجمۀ علی عباسی و نصرت حجازی. چاپ اول. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

لئونارد بیشاپ. (۱۳۸۳). درس‌هایی درباره‌ داستان‌نویسی، ترجمه‌ محسن سلیمانی، تهران: انتشارات سوره‌ مهر.

- میر صادقی، جمال. (۱۳۸۰). عناصر داستان. تهران: سخن.

-میر صادقی، جمال و میمنت، میر صادقی. (۱۳۷۷). واژه‌نامۀ هنر داستان‌نویسی. تهران: کتاب مهناز.

مارتین، والاس. (۱۳۸۶). نظریه‌های روایت، ترجمۀ محمد شهبا، چ. دوم، تهران: هرمس.

- مکوئیلان، مارتین. (۱۳۸۸). مجموعه مقالات روایت. ترجمۀ فتاح محمدی. تهران: مینوی خرد.

مکاریکا، ایرماریما. (۱۳۸۵). دانشنامۀ نظریه‌های ادبی، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، آگه، تهران

ب. مقالات

- حسام پور، سعید و دهقانیان، جواد. (۱۳۹۰). «نگاهی ساختارگرایانه به داستان‌های کاووس». بوستان ادب. دوره سوم. شماره ۲. صص ۱۲۲-۹۹

- جمشیدی، فرانک. (۱۳۸۷). «گونه شناسی روایت‌های جنگ»، فصلنامۀ مطالعات ملی، سال نهم، شمارۀ ۲.

- عباسی، علی. (۱۳۸۱). «گونه‌های روایتی». شناخت. (شمارۀ ۳۳): ۷۴-۵۱.

-Genette, Gerard). 1980). Narrative Discourse. Trans Jane Elewin.Oxford. Blackwell.

-Prince, Gerald. (2003). A Dictionary of Narratology. Lincoln & London. University Of Nebraska Press.

-Rimmon- Kenan, Shlomith. (1989). Narrative Fiction. Second Editicn. London & New York. Routledge.

-Toolan,Michael J. (2001). Narrative. A Critical Linguistic Intruduction. London.Routledge.