گفتمان و عناصر پست‌مدرن در اشعار سید مهدی موسوی

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

مقاله 6، دوره 6، شماره 19، خرداد 1401، صفحه 130-154   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

زینب وطن خواه¹؛ سید محمود سید صادقی^{* 2}؛ مریم پرهیزکاری²

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

چکیده

شعر کلاسیک فارسی به‌ویژه غزل در ادامۀ سیر تکاملی خود، پس از انقلاب مشروطیّت و پس از تسلّط فکری جریان نیمایی، ساحات و جریانات مختلفی را شاهد بوده است که یک جریان آن عمدتاً تحت لوای غزل امروز یا غزل نو یا شعر نئوکلاسیک از آن یاد می‌شود. در دهۀ هفتاد شمسی جریانی نوپا با تکیه بر اندیشه پست‌مدرنیسم غربی، فضایی را ایجاد کرد که به آن شعر، فرم یا آوانگارد اطلاق کردند که در طبیعت خود، نوعی تعارض با معیارهای شناخته‌شدۀ ادبی داشت. سید مهدی موسوی، شاعر پیش‌رو، این جریان با انتشار کتاب«فرشته‌ها خودکشی کردند» به‌عنوان پرچم‌دار این سبک مطرح شد. این مقاله در پی واکاوی گفتمان این اندیشه و ویژگی‌ها و رویکردهای زبانی و محتوایی اشعار موسوی است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش، دیوان اشعار موسوی، موردبررسی قرارگرفته و یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اندیشۀ پست‌مدرنیسم ابتدا در اشعار شاعران نو سرا و سپیدگو با بحران مخاطب ­مواجه بوده است؛ ولی در نتیجۀ تلاش‌های جریان دوم با محوریّت موسوی و انتخاب شعر موزون و مقفّی، توانسته راه خود را باز کند و یافتۀ بعدی نشان می‌دهد، ساختارشکنی‌های زبانی، نحوی، اخلاقی و توجّه به زبان و عدم قطعیّت معنا و سایر ویژگی‌هایی چون طنز اجتماعی و تکثرگرایی در شعر موسوی بارز است.

کلیدواژه‌ها

شعر پست‌مدرن؛ سید مهدی موسوی؛ مدرنیته؛ عناصر شعر مدرن

مراجع