سازکار روایت در لیلی و مجنون بر اساس الگوی گریماس

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 44، مرداد 1400، صفحه 47-66   

نوع مقاله: مروری

نویسندگان

فریده طهماسبی سرقلی¹؛ امیدوار مالملی^{* 2}؛ سیدعلی سهراب نژاد^{* 3}

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد ایذه، دانشگاه آزاد اسلامی، ایذه، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ایذه، دانشگاه آزاد اسلامی، ایذه، ایران (نویسنده مسئول)

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ایذه، دانشگاه آزاد اسلامی، ایذه، ایران

چکیده

لیلی و مجنون از جمله منظومه­های نظامی گنجوی است که در سیر داستان­سرایی ادب فارسی تأثیری بسزا داشته است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به بررسی الگوهای روایتی در روایت لیلی و مجنون نظامی پرداخته شده است و نتایج نشان می­دهد تقابل اصلی برخاسته در این اثر، تقابلی است برخاسته از جامعه عصر؛ تقابلی که ریشه در عصبیّت قومی دارد. کنش­های کنشگران نیز بر اساس همین تقابل معنادار می­شود. مجنون، شخصیتی پویا است که دچار تغییر و تحوّل می­شود اما لیلی شخصیتی ایستا دارد. کنشگر اصلی داستان، مجنون است و اطرافیان او نیز نقش یاری­گر دارند. بازدارنده­ اصلی این داستان، پدر لیلی و شیءارزشی نیز عشق است و به همین دلیل داستان، رنگ و بوی عرفانی پیدا کرده است. گیرنده نهایی نیز در داستان، مجنون است چرا که فقط اوست به عشق و حالات برخاسته از آن می­رسد و مجنون با حالات برخاسته از عشق زندگی می­کند.

کلیدواژه‌ها

لیلی و مجنون؛ روایت‌شناسی؛ روایت؛ گریماس

مراجع