تحلیلی نو در طبقه‌بندی شخصیت‌های داستان گشتاسپ بر مبنای الگوی شاخص و وضعیت رحیم‌خانی سامانی

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 44، مرداد 1400، صفحه 105-130   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

شکوه فورجانی زاده¹؛ محبوبه خراسانی^{* 2}؛ مرتضی رشیدی³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

چکیده

شخصیت محوری­ترین عنصر هر داستان به شمار می­آید و یکی از راههای درک صحیح داستان شناخت درست شخصیت است. شاهنامه فردوسی، بزرگ­ترین اثر حماسی ادب فارسی نگاهی ژرف و عمیق به رویدادها و شخصیت­های گوناگون دارد و با توجه به زمان و مکان نامحدود، حوادث و رویدادهای فراوانی را ترسیم کرده است. این پژوهش بر آن است، از دیدگاهی متفاوت با استفاده از الگوی «شاخص و وضعیت» الگوی نویافته و ابداعی رحیم‌خانی سامانی در رساله دکتری خویش به راهنمایی محمد حکیم­ آذر به بررسی شخصیت­های داستان گشتاسپ بر مبنای توصیف دقیق و استقرای تام شخصیت­ بدون توجه به روایت و ساختار داستان بپردازد. نتایج حاصل از یک­سو کارآیی و سنجش الگوی «شاخص و وضعیت» را مشخص نموده است و از سویی دیگر، پژوهشی متفاوت در زمینه شخصیت­­شناسی شاهنامه فردوسی در ساختار شاخص­های نام، بوم، نوع، جنس، سن، طبقه، باور، خُلق و فرجام با وضعیت­های متفاوت به جامعه ادبی ارائه می­نماید.

کلیدواژه‌ها

ریخت‌شناسی؛ شخصیت؛ شاهنامه؛ الگوی شاخص و وضعیت

مراجع