نقش سیاسی«رِفق» و «خُرق» در اندیشه سیاسی امام خمینی

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 3، دوره 9، شماره 32، تیر 1401، صفحه 55-72   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2022.1941444.1380

نویسندگان

رشید رکابیان^{* 1}؛ همایون رهبران²؛ حسن رضا آریایی راد³

¹دانشیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آیت‌الله بروجردی، بروجرد، ایران

²دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد شهرضا، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرضا، ایران

³استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آیت‌الله بروجردی، بروجرد، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سیاسی «رِفق» و «خُرق» در اندیشه سیاسی امام خمینی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و الگوی مورد بحث، بر اساس نظریه دو فطرت امام خمینی و با تاکید بر چارچوب نظری علل اربعه ارائه شده است. پژوهش بر این فرضیه استوار است که از آنجا که «رفق» مربوط به فطرت مخموره و از جنود عقل و متعلق به مکتب فلسفی متعالیه است؛ و «خرق» که از فطرت محجوبه و از جنود جهل و متعلق به مکتب فلسفی متدانی می‌باشد، می‌تواند موجب شکل‌گیری یک جامعه مشروعیت‌ساز متعالی و یا متُدانی گردد. نتایج نشان داد که بر اساس دیدگاه امام خمینی، عملی کردن سیاست اخلاقی به معنای فتح قلوب است و نیاز حکومت‌ها و جوامع، عملی کردن مدارا و دوری از خشونت می‌باشد. لذا، این حکومت قدرت را برای خدمت کردن و به سعادت رساندن جامعه، وسیله می‌داند.

کلیدواژه‌ها

رفق؛ خرق؛ فطرت مخموره؛ فطرت محجوبه؛ امام خمینی؛ علل اربعه

مراجع

قرآن کریم.

نهج‌البلاغه.

ابن منظور، محمد بن مکرّم (1414ق). لسان‏ العرب‏. بیروت: دار صادر، ج 5.

اربلی، ابی الحسن علی بن عیسی (۱۳۸۱ق). کشف الغمة فی معرفة الأئمه. با تعلیق هاشم رسولی محلاتی. تبریز: مکتبة بنی‌هاشمی، ج1.

برقی، احمد بن محمد (1371ق). المحاسن. قم: دارالکتب الاسلامیه، ج1.

جعفریان، رسول (1377). تاریخ تشیع در ایران. تهران: علم، ج1.

خمینی، سید روح‌الله (1378). شرح حدیث «جنود عقل و جهل». تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.

خمینی، سید روح‌الله (1380). صحیفه امام. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج5، 9، 7.

خمینی، سید روح‌الله (1382). تقریرات درس فلسفه. تقریر سیدعبدالغنى اردبیلى. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.

خمینی، سید روح‌الله (1390). تفسیر سوره حمد. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

دلشاد تهرانی، مصطفی (1387). دولت آفتاب، اندیشه سیاسی و سیره حکومتی علی(ع). تهران: خانه اندیشه جوان.

دهخدا، علی‌اکبر (1385). لغت‌نامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران، ج2.

رشاد، علی‌اکبر (1389). دانشنامه‌ امام علی(ع). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ج6.

زرین‏کوب، عبدالحسین (1355). کارنامه اسلام. تهران: امیرکبیر.

طبرسى، فضل ‏بن حسن (1377). مکارم الاخلاق. قم: شریف رضی.

طبری، ابوجعفر محمد بن جریر (1385ق). تاریخ طبری (تاریخ الرسل و الملوک). ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: اساطیر، چاپ سوم.

فاضل میبدی، محمدتقی (1378). دین و دولت از نگاه امام خمینی. مفید، شماره20، ص103-120.

فیض کاشانى، محمدمحسن ‏(1419ق). تفسیر الصافی.‏ بیروت: دارالغرب الاسلامی، چاپ دوم.

کاتوزیان، ناصر (1388). فلسفه حقوق. تهران: شرکت سهامی انتشار، ج1.

کلینی، محمد (1365). اصول کافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج2-1.

لاک، جان (1390). رساله‌ای درباره حکومت. ترجمه حمید عضدانلو. تهران: نی.

لک‌زایی، نجف (1389). ﻓﻠﺴﻔﻪ امنیت از دﻳﺪﮔﺎه اﻣﺎم خمینی. مطالعات راهبردی، شماره49، ص5-29.

مازندرانى، محمد صالح بن احمد (1382). ‏شرح الکافی- الأصول و الروضة. موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت، ج1.

متقی هندی، علاء‌الدین علی بن حسام (1414ق). کنز العمال. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج6.

محدث نوری، حسین (1408ق). مستدرک الوسائل. بیروت: آل البیت لاحیاءالتراث، ج12.

معین، محمد (1377). فرهنگ فارسی. تهران: چاپخانه سپهر.