نقد پدیدۀ عوام گرایی کیفری با تاکید بر رویکرد نظام عدالت کیفری ایران

فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

دوره 2، شماره 2 (پیاپی6)، اردیبهشت 1401، صفحه 143-160   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حمید قربان پور¹؛ سید محمد مهدی ساداتی^{* 2}؛ علی جمادی³

¹دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران. [e-mail]

²استادیار بخش حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران . (نویسنده مسول): [e-mail]

³استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران. [e-mail]

چکیده

در اندیشه عوام گرا، تاکید بر افکار آحاد جامعه  به عنوان مبنایِ سیاستگذاری‏های عمومی، اهمیت دوچندان دارد. محوریتِ افکار عمومی و مداخله سیاسی در سیاستگذاری کیفری، رویکرد عوام گرایی را موجب شده است. به بیان دیگر، سیاست کیفری عوام گرایانه مترصد آن است تا با جلب افکار عمومی به مبارزه با بزه بپردازد. در نظام کیفری ایران نیز در سالهای اخیر به تاثیر از فضای حاکم بر جامعه، سیاستهای توده­گرایی پا به عرصه وجود نهاده است. در واقع، اندیشه عوام گرایی کیفری، بر مدل کنترل جرم از طریق دشمن مداری با مجرم تاکید دارد. این نوع سیاست کیفری از فرایند اصولی و علمیِ آموزه­های جرم شناسانه منحرف و آن را تابع ملاحظات سیاسی می‏نماید، به گونه ای که با آسیب رسانی به استلزامات ساختاریِ حقوق کیفری و حق­هایِ اخلاقی تابعین حقوق کیفری،همراه است. در این نوشتار، به شیوه توصیفی -تحلیلی موضوع را بررسی و به سئوال پاسخ خواهیم داد که: چه عواملی موجب پیدایش عوام گرایی می‏شود و این پدیده چه ویژگی­هایی دارد؟ در ادامه نیز بازتاب قوانین عوام گرایانه را مورد بررسی قرار خواهیم داد و پیشنهاداتی در این راستا ارائه خواهیم داد.

کلیدواژه‌ها

عوام گرایی؛ کیفر؛ جامعه؛ عدالت کیفری؛ افکار عمومی

مراجع